Andere culturen

Cultuur

Vrouw speelt dwarsfluit

Meestal als we praten over cultuur denken we aan kunstzinnige uitingen als kunstschilderen, theater, muziekoptredens en literatuur. Maar cultuur is ook het samenraapsel van regels, normen en gedrag dat specifiek kenmerkend is voor een groep mensen. In de meeste gevallen zijn die regels, normen en gedragingen onbewust, soms zijn ze voorgeschreven. Als ze voorgeschreven zijn spreken we van rites of rituelen. De meeste culturen zijn echter gebouwd op ongeschreven regels.

♭ Index

Andere culturen

Het belangrijkste kenmerk van een cultuur is dat de gebruiker ervan zich niet bewust is van het feit dat hij zo’n ongeschreven set regels gebruikt. In Nederland is dat bijvoorbeeld het schudden van handen tussen mannen en vrouwen als je elkaar voor de eerste keer ontmoet. In Japan hoor je dan een buiging te maken. Ontmoet een Japanner een Nederlander dan ontstaat er vaak een probleem. De Nederlander wil handen schudden en de Japanner buigt en krijgt bijna een duim in zijn oog. Balinese danseressen

De belangrijkste eigenschap van cultuur is echter dat zij een aantal menselijke problemen oplost. Om bij het voorbeeld van het handen schudden te blijven. Handen schudden is een manier om iemand die je nog niet kent te leren kennen. Daarnaast zorgt handen schudden ervoor dat je op een redelijke afstand van elkaar komt, zodat je je naam kunt noemen zonder je stem te hoeven verheffen. Je valt dus niet meteen iedereen in je omgeving lastig met elkaar ontmoeten. De lengte van het handen schudden laat ook zien hoe goed je elkaar kent. Zodat de omgeving direct weet of ze te maken hebben met een officiële ontmoeting of een vriendschappelijke. Maar zo zijn er nog heel veel andere regels en handelingen die bepaalde problemen van het menselijke bestaan regelen. Geert Hofstede is één van de eerste onderzoekers geweest die geprobeerd heeft de gebieden te benoemen die mensen met cultuur proberen te beheersen:

Machtsafstand
Individualiteit
Masculiniteit
Onzekerheidsvermijding
Lange termijn gerichtheid

In hoeverre deze domeinen ook de meest correcte zijn is nogal moeilijk te bewijzen omdat er na Geert Hofstede niet veel onderzoek meer is geweest op dezelfde wereldwijde schaal.

Maar wat de cultuur domeinen van Hofstede wel duidelijk maken is dat mensen graag helderheid hebben over:

Wie heeft de macht en mag die gebruiken?
Wat is belangrijker: het individu of de groep?
Welke sekse is de invloedrijkste: mannelijk of vrouwelijk?
Hoe ga je om met de onzekerheid van de dag van morgen?

Overigens kun je je bij al deze domeinen ook afvragen of ze niet allemaal terug te voeren zijn op angst voor de toekomst en angst voor geweld. Ook wel de meest basale behoefte in de behoefte pyramide van Maslow: Veiligheid.

♭ Index

Culturele regels

Colablikje en kunststof beker in de natuur

Het belangrijkste aan cultuur is echter het creëren van duidelijkheid over hoe je met elkaar om hoort te gaan. Het voordeel is natuurlijk vooral dat leden van een groep met dezelfde cultuur onnoemelijk veel tijd besparen, doordat zij precies weten hoe ze zich moeten gedragen tegenover elkaar in bepaalde situaties. Het nadeel is dat de groepsleden redelijk star worden als het gaat om de omgang met leden van andere culturen. Leden van verschillende cultuur groepen zullen in bepaalde situaties, bijvoorbeeld ontmoetingen, namelijk eerst reageren vanuit het gedrag dat past bij hun eigen cultuur. Als blijkt dat hierdoor verwarring of onbegrip ontstaat zullen ze opzoek gaan naar nieuw gedrag om hun onzekerheid te bestrijden. Hoewel sommige leden alleen maar harder zullen proberen om het passende culturele gedrag van hun groep aan de situatie op te dringen. Ook al past dat gedrag helemaal niet bij de situatie, omdat het gaat om twee leden van verschillende culturen.

Het punt met de meeste culturele opvoeding is echter dat ze geen gedrag aanleert voor uitzonderingssituaties. Wat doe je als je iemand tegenkomt die niet tot jouw cultuur groep behoort? Alsof er naast de eigen cultuur groep geen andere groepen bestaan met hun eigen cultuur. De oorzaak daarvoor is echter dat cultuur niet iets is wat bewust wordt aangeleerd. Het is een door voorbeeldgedrag aangeleerd gedrag. Als er dus geen voorbeelden zijn van ontmoetingen tussen verschillende cultuurgroepen, dan kan iemand ook niet leren hoe hij zich moet gedragen in dat soort afwijkende situaties.

Helaas leren de meeste culturen hun leden ook niet hoe ze zelf passend gedrag kunnen creëren in afwijkende situaties. Want ook dat is namelijk een zelden voorkomende situatie waarin je door voorbeeldgedrag groepsleden kunt leren wat ze kunnen doen.

♭ Index

Cultuur overdracht

Je cultuur leren kennen is eigenlijk hetzelfde als een taal leren op jonge leeftijd. Je leert het niet door het letterlijk over te nemen uit een boek of doordat je op een formele manier leskrijgt. Je leert cultuur net als taal doordat je het gebruikt ziet worden. Wat dat betreft zou je cultuur een non-verbale vorm van communicatie kunnen noemen. Hoewel cultuur ook bepaalt welke woorden je wanneer gebruikt. Zo hoor je mannen bijvoorbeeld niet met mevrouw aan te spreken. Maar moet je vrouwen aanspreken met termen die duidelijk maken of ze getrouwd of ongetrouwd zijn. Zo hoor je ‘s ochtends “Goedemorgen” te zeggen en niet “Goedenavond.” Drie mannen achter rode tafel Cultuur wordt dus net als taal onbewust geleerd, waarbij het vooral de voorbeelden zijn die je krijgt die bepalen hoe je uiteindelijk je taal leert spreken en je cultuur leert uiten.

Wat ook duidelijk maakt waarom de meeste mensen direct zien of iemand een andere cultuur heeft, nog voor ze zijn taal gehoord hebben. We hebben namelijk een verzameling normvoorbeelden op basis waarvan we de situaties die we waarnemen beoordelen. Op basis van die norm voorbeelden bepalen we hoe we gaan reageren. Maar als een situatie niet past bij een norm voorbeeld dat we hebben en we bezitten niet de flexibiliteit om zelf gedrag te ontwikkelen, dan ontstaan de problemen. Want dan kunnen we alleen maar opzoek naar gedrag dat volgens ons past in de situatie waarin we zitten. Vandaar dat mensen nog wel eens willen gaan schreeuwen in hun eigen taal tegen mensen die hun taal niet spreken. Want iemand die je niet begrijpt lijkt op iemand die doof is of slechthorend en daar moet je tegen schreeuwen om jezelf begrijpelijk te maken.

♭ Index