Bewustzijn

Inleiding

Het woord zegt letterlijk wat het betekent Bewust Zijn, je zou ook kunnen zeggen Weten dat je Bestaat of Weten dat je Bent. Maar zo eenvoudig is bewustzijn helemaal niet. We zijn namelijk helemaal niet zo bewust als we denken te zijn. Je zou bewustzijn zelfs een illusie kunnen noemen en volgens sommige wetenschappers is dat ook zo. Het tegenovergestelde van bewustzijn is bewusteloos en slapen. Het ontbreken van bewustzijn dus.

Bewustzijn

We zijn allemaal bij bewustzijn als we niet bewusteloos zijn of slapen. In de wetenschappelijke terminologie van bewustzijn komt het er eigenlijk op neer dat onze hogere cognitieve vermogens actief zijn. We hebben ook een idee van een concreet ik als we bij bewustzijn zijn, een ik dat waarneemt en bewust keuzes maakt. Voor ons gevoel is bewustzijn ook het vermogen om vrijelijk te kunnen kiezen, we hebben een vrije wil als we bewustzijn. Vandaar ook dat je niet van bewustzijn spreekt als iemand slaapwandelt of als iemand bewusteloos is, zo iemand kan niet bewust kiezen.

Tegenwoordig blijkt uit onderzoek echter dat we een grote korrel zout moeten slikken bij ons begrip van bewustzijn. Want veel waarvan wij denken ons bewust te zijn, zoals onze waarnemingen en onze keuzes blijken pas bewust te worden nadat onbewuste delen van ons brein besloten hebben dat we er bewust van mogen worden. We zijn dus vaak bewust na de gebeurtenis waarvan we denken dat we ons bewustzijn. Laat ik dat anders zeggen, de situatie is allang bezig als wij er ons bewust van worden. Blijkbaar zijn we dus situationeel bewust. Pas als bepaalde gebieden in ons onbewust brein zeggen dat we bewust moeten zijn, zijn we ons bewust. Ondertussen lopen we wel voortdurend rond met het idee dat we bewust zijn van onszelf.

Bewust zijn

Er is echter een verschil natuurlijk met bewustzijn, het idee hebben dat je bestaat, en bewust zijn. Hoe goed ons bewustzijn bijvoorbeeld werkt merken we als we onbewust van onze omgeving op ons werk aankomen. De meeste mensen zijn onderweg naar hun werk allang bezig met wat ze gaan vertellen tijdens het eerste kopje koffie of wat ze voor elkaar willen krijgen tijdens de vergadering. Toch rijden deze mensen zich niet onder een trein of over een voetganger. Ze zijn zich alleen niet echt bewust van waar ze zijn.

Om bewust te zijn is het dus niet voldoende om bij bewustzijn te zijn. Het is niet voldoende om wakker te zijn als je bewust wilt zijn. Bewust zijn vraagt om een observerende houding ten aanzien van jezelf en je omgeving. Waarbij je omgeving slechts een inspirerende invloed heeft op jezelf. Bewust zijn betekent bijvoorbeeld jezelf bewust zijn van de gevoelens die je omgeving bij je oproept. Maar het betekent ook je bewust zijn van je gedachten over die omgeving. Want anders heb je voor je het weet een bepaalde emotie bij je omgeving in plaats van een gevoel.

Bewust zijn vraagt dus om tijd nemen voor jezelf en je omgeving, zolang je niet geoefend bent in weten waar je bent en wat je voelt. Want zoals we door veel te oefenen met golf of autorijden steeds beter instaat worden om op de automatische piloot te werken, zo kun je ook op de automatische piloot bewust zijn. Het verschil is alleen dat leven vanuit je automatische bewust zijn, je een verdieping veroorzaakt van je bewustzijn. Je bent namelijk niet langer een reageerderder op je omgeving. Je leeft niet meer vanuit je onbewuste deel van je brein, dat voor je besluit waar je wel of niet over mag beslissen. Je leeft vanuit jezelf en wat jij belangrijk vindt, niet wat je brein geleerd heeft belangrijk te vinden.

Oefenen

In de Oosterse mystieke traditie is bewust zijn een verplichting voor iedereen die dit leven dieper wil ervaren dan alleen maar in overlevingsstand. Verschillende Oosterse culturen hebben dan ook verschillende manieren gevonden om te werken aan bewust zijn. Zo kent zowel de Chinese en Indiase cultuur het principe van meditatie. Het bewust stil zitten door je er ergens op te concentreren en je brein zijn gang te laten gaan tot het stopt met in zichzelf praten. In de Japanse cultuur is meditatie gebruikt om de weg van de krijger te vervolmaken. In de Indiase en Chinese cultuur is naast stilte meditatie ook bewegingsmeditatie ontstaan in de vorm van Yoga en Tai Chi. Beide bewegingsvormen moeten met aandacht voor de beweging uitgevoerd worden. Niet om steeds beter te worden in het uitvoeren van de beweging, maar om je steeds bewuster te worden van wat je doet. Door het vaker bewust te doen, wordt je vanzelf wel beter in de beweging. Maar door je steeds bewuster van je bewegingen te worden, zie je ook dat je de beweging nooit perfect zult kunnen uitvoeren, hoewel de beweging voor je gevoel perfect kan zijn.

Maar waar het eigenlijk omgaat is dat je bewust doet wat je doet of dat nu stilzitten is of bewegen. Alleen dan kun je leren om bewust te zijn.

Afbeeldingen van

pixelio.de door:

Hans-Jürgen Spengemann

Maclatz