De Suezcrisis
Wat is het Suezkanaal?
Het Suezkanaal is een waterweg in Egypte die de Middellandse Zee en de Rode Zee met elkaar verbindt. Het is 180 kilometer lang en 365 meter breed. Het Suezkanaal is aangelegd door de Franse ingenieur Ferdinand Marie Lesseps in opdracht van de Egyptische koning Said. Op 30 november 1854 tekende Said de Acte van Concessie voor een periode van 99 uur, waardoor Lesseps in staat was de Compagnie Universelle du Canal Maritime de Suez te vormen. De concessie gaf het recht voor de aanleg van het Suezkanaal en de exploitatie voor 99 jaar. Dit bedrijf bestaat nu nog steeds onder de naam SUEZ.
Het kanaal is ontworpen door Alois Negrelli, een Oostenrijkse ingenieur. In 1859 werd begonnen met het graafwerk. Er waren veel technische problemen, zoals hitte dorst, cholera en er vielen maar liefst 100.000 doden. Op 17 november 1869 werd het kanaal geopend.
Het belang van het Suezkanaal
Het Suezkanaal scheidt Afrika van Azië. Schepen uit de noordelijk Atlantische Oceaan moesten om het continent Afrika heen varen om de Indische Oceaan te bereiken. Sinds het Suezkanaal bestaat, is dit niet meer nodig. Er is nu een directe zeeweg gekomen, in de vorm van het Suezkanaal. Het kanaal wordt intensief door de moderne scheepvaart gebruikt; het is de snelste verbinding van de Atlantische Oceaan naar de Indische Oceaan. Voor het gebruik moeten de schepen tol betalen waardoor het een zeer belangrijke inkomstenbron van Egypte is. Ieder jaar maken een 25.000-tal schepen de elf tot zestien uur durende tocht door het Suezkanaal. In 2000 was dat ongeveer 14% van de totale tonnage van de wereldscheepvaart. En zelfs 26% van het olievervoer.
De rol van de Aswan-Dam in de Suezcrisis
In 1954 werd Egypte een Republiek met Gamal Abdel Nasser als nieuwe leider. Nasser was van plan om een dam te bouwen in de Nijl, de Aswan-dam. Deze dam zou in Egypte welvaart scheppen. Egypte had echter niet het geld om deze te financieren. Groot Brittannië en Amerika financierden het project. De World Bank betaalde 200 miljoen dollar. Amerika en Groot Brittannië wilden wel invloed in het gebied en zetten Nasser door de financiering onder druk om tijdens de Koude Oorlog voor het westen te kiezen. Nasser was echter erg anti-imperialistisch en de Britse minister Antony Eden vertrouwde Nasser dan ook niet. ‘is not a man to be trusted to keep an agreement’. Hij beschuldigde Nasser dat hij voor het communisme was:
- Nasser kondigde in 1955 aan dat hij Russische wapens van Tsjecho-Slowakije zou gaan kopen.
- Nasser erkende communistisch China..
Amerika maakte later bekend dat het de Aswan-dam niet meer wilde financieren. Groot-Brittannië volgde dit voorbeeld.
Gevolgen van het stopzetten financiering Aswan-dam
Nasser was diep beledigd dat Amerika en Groot-Brittannië de Aswan-dam niet meer wilden financieren. De dam was een symbool van Arabische trots en hij was dan ook vastbesloten door te bouwen. Nasser voerde de volgende maatregelen door:
- Op 26 juli 1956 nationaliseerde Nasser het Suezkanaal. Met de inkomsten van dit kanaal en Russische hulp kon namelijk de Aswan-dam worden gefinancierd.
- Hij blokkeerde de scheepvaart van Israel door het Suezkanaal. Dit om de Fransen en Britten te dwarsbomen die het Suezkanaal exploiteerden, maar ook om Israel dwars te zitten. (Bij het volgende kopje wordt de rol van Israel duidelijk)
- Hij blokkeerde de golf van Akaba.
De katalysator van de oorlog
Egypte erkende de staat Israel niet en zag Israel als een grote bedreiging voor de eigen machtspositie binnen het Midden-Oosten. Israëlische schepen die door het Suezkanaal vaarden werden dan ook vaak gegijzeld. Op 25 mei 1956 werd het Griekse schip Pannegia dat vanuit Israël door het Suezkanaal voer, door Egypte tegengehouden en gegijzeld. Deze gebeurtenis wordt ook wel aangeduid als de katalysator van de oorlog.
De oorlog
Op 26 oktober 1956 viel Israel de Sinaiwoestijn en de Gazastrook binnen. Israel had samen met Frankrijk en Engeland in het geheim besloten een eind te maken aan de nationalisatie van het Suezkanaal. Toen Egypte hier niet akkoord mee wilde gaan, verklaarden de Fransen en de Engelsen de oorlog aan Egypte. Amerika leek in het begin de positie van Frankrijk en Engeland te steunen, maar zwoer geweld af en wilde een diplomatiek oplossing.
De strijdende partijen waren dus Frankrijk, Groot Britannie en Israel tegen Egypte.
Vanaf 31 oktober werd Egypte gebombardeerd. Op 5 november hadden de Europese aanvallers een aantal punten van het Suezkanaal in handen en Israel een stuk van de Sinaiwoestijn. Militair gezien was de opzet dus geslaagd.
Het einde van de oorlog
Op aandringen van de Amerikaanse president Eisenhower enerzijds en de Russen, die Egypte steunden, anderzijds werd een staakt het vuren ingelast, dit werd bereikt op 5 november. Op 22 december trokken de Britse en Franse troepen zich terug, in maart 1957 gevolgd door de Israëlische troepen. De Verenigde Naties kwam tussenbeide om de vrede te handhaven. Het Suezkanaal was weer in handen van Egypte.
Belangrijkste gevolgen
De macht van de Europese grootmachten Frankrijk en Groot-Brittannië nam sterk af. Beide landen verloren grotendeels hun invloed in het Midden-Oosten. De macht van de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie werd opnieuw benadrukt. Nasser werd de held van de Arabische wereld.
Samenvatting
De aanleiding van de crisis was het feit dat president Nasser van Egypte het Suezkanaal nationaliseerde. Daarnaast blokkeerde Nasser de scheepvaart van Israël door het kanaal en werd het schip Pannegia gegijzeld. Israël viel naar aanleiding daarvan op 29 oktober het Egyptische gebied Sinai en de Gazastrook binnen. Israël had samen met Frankrijk en Engeland in het geheim een ultimatum gesteld voor het teruggeven van het Suezkanaal. Toen Egypte niet akkoord wilde gaan, verklaarden de Fransen en de Engelsen de oorlog aan Egypte.
Links
Duurzame energie in de scheepvaart
De startkabel over geschiedenis