De beschaving in het Oude Egypte

Inleiding

Omstreeks 3300 voor Christus is langs de Nijl de beschaving van het Oude Egypte ontstaan. Er kwam een einde aan toen Alexander de Grote in het jaar 332 voor Christus Egypte veroverde. Egypte bekeerde zich tot het Christendom en kwam in een totaal andere cultuurwereld. De oeroude beschaving van de Egyptenaren stierf af en ook het merkwaardige schrift. De Egyptenaren gingen op in de Grieks-Romeinse cultuur, welke men ook wel de Byzantijnse cultuur noemt en later kwamen de Egyptenaren onder invloed van de Arabische cultuur.

Het hiërogliefenschrift van de oude Egyptenaren was heel lang niet te lezen. Men zag wel dat er het een en ander was opgeschreven, maar het werd door verschillende mensen in de geschiedenis op verschillende manieren uitgelegd. In 1822 vindt de Fransman Jean-François Champollion de sleutel om de hiërogliefen te ontcijferen, waardoor meer bekend wordt over het Oude Egypte.

Levensbeschouwing in het Oude Egypte

Godsdienst was heel belangrijk bij de Oude Egyptenaren. Ze geloofden in veel goden en godinnen, waarvoor tempels werden gebouwd. De belangrijkste god was Ra of Re. De farao werd als een nakomeling van de goden gezien en daardoor als een godheid bewonderd. De meeste macht had de farao. De farao benoemde ambtenaren en priesters, die allen handelden zoals de farao beval. Wanneer een de farao stierf werd er een graf voor hem gebouwd. In deze graven werden ook kostbare schatten en bezittingen begraven.

De Oude Egyptenaren geloofden in een leven na de dood. Het leven ging op een andere plek gewoon door, net als op aarde. Om op die plek te worden toegelaten, mocht het lichaam niet beschadigd zijn. Daarom mummificeerde men in de overleden personen. Dat was een proces van zeventig dagen. Men begroef met de mummie allerlei werktuigen en etenswaar, zodat deze in een volgend leven hieraan geen gebrek zou hebben.

Literatuur in het Oude Egypte

Doordat men na de ontdekking van Jean-François Champollion de hiërogliefen kon ontcijferen, kreeg men meer inzicht in het leven van de Oude Egyptenaren. Het hiërogliefenschrift werd vooral op stenen en monumenten gebruikt. Op papyrus rollen werd een cursieve variant gebruikt, welke hiëratisch schrift wordt genoemd. Een aantal geschriften welke zijn gevonden;

• Schoolboeken op papyrus. In deze teksten staan vooral waarschuwingen wat de leerling zou kunnen overkomen, wanneer hij niet goed zijn best deed. Stokslagen waren dan een vooruitzicht. De leerlingen werden vooral opgeleid tot schrijver. Dit was een beroep met aanzien, veel beter dan boer of krijgsman.
• Boeken de Wijsheid. Enkele raadgevingen in deze boeken;
  • Men mag niet onmatig zijn, toch mag men mensen die een andere mening hebben niet voor het hoofd stoten.
  • Men moet zijn tong in bedwang houden tegenover mensen die geen geheimen kunnen bewaren.
  • Wanneer je tot welstand bent gekomen, trouw dan en heb je vrouw lief boven alles.
  • Als je machtig en rijk bent geworden, nadat je vroeger arm bent geweest, vergeet niet, hoe je het vroeger had. Je hebt alles van God ontvangen. Je kunt ook weer arm worden, want je bent niet beter dan een ander mens.
  • Leefregels voor de omgang met mensen, zodat men het kwaad kan ontwijken en hier op aarde gelukkig kan worden.
  • Wreek je niet op wie je haat, Je kent Gods plannen niet.
  • Begeer niet het eigendom van anderen, wees rechtvaardig in je daden.
  • Wees mild bij het innen van belastingen en gebruik geen valse gewichten bij het wegen van koren, zodat je rustig kunt slapen en je kunt verheugen op de volgende dag.
  • Verplaats geen grenssteen bij het meten van land en vergrijp je niet aan het grensteken van een weduwe.
  • Weinig dagelijks brood met een tevreden hart is beter dan rijkdom met twist en strijd.
  • Toon barmhartigheid jegens armen en vreemdelingen.
• De oudste sprookjes ter wereld vinden hun oorsprong in het Oude Egypte, bijvoorbeeld;
  • Het sprookje van de schipbreukeling; een schip vergaat, iemand spoelt aan op een onbewoond eiland. Een slang vertelt hem dat hij vier maanden op het eiland moet blijven, omdat dit de wil van de goden is. Naar vier maanden komt er een schip en met veel gaven van de slang gaat de schipbreukeling naar huis.
  • Het sprookje van de prins die ten dode is opgeschreven; Een farao had geen kinderen. Hij bad tot de goden en kreeg een zoon. Een fee waarschuwde dat de zoon door een krokodil, een slang of een windhond zou sterven. etc.
  • Het verhaal over de zeven jaren van hongersnood in Egypte.

Ook zijn er nog voorbeelden bewaard gebleven van poëzie en drinkliederen uit het Oude Egypte.

Wetenschap in het Oude Egypte

De practische levensbehoeften in het Oude Egypte waren een aanleiding om zaken te onderzoeken en dingen te ontdekken. Voor de waterverdeling moest men kanalen aanleggen. Men diende landmetingen te doen en deze zijn gebaseerd op wiskunde. Ook voor het bouwen van huizen, pyramides, tempels etc. zijn berekeningen nodig.

Er zijn voorbeelden van berekeningen bewaard gebleven op gedenktekens en papyrusrollen. Op een papyrus uit de Hyksostijd blijkt dat de wiskundige kennis van de Oude Egyptenaren vrij middelmatig was. Men kwam niet veel verder dan optellen en aftrekken. Om iets te berekenen hield men altijd een concreet voorwerp in gedachten. Men maakte vrij bewerkelijke berekeningen om te kunnen delen en vermenigvuldigen.

De astronomische kennis van de Oude Egyptenaren blijkt uit het feit dat ze de kalender hebben uitgevonden. De zogenaamde Juliaanse kalender is eeuwenlang gebruikt. Men heeft met behulp van astronomische gegevens kunnen berekenen dat de Egyptische kalender reeds 4241 jaar voor Christus werd gebruikt.

Om overdag de tijd te bepalen gebruikte men zonnewijzers; grote stenen, waarin een tijdschaal was gegrift. Men ontwierp sterrenklokken met tabellen, waarop de plaats van bepaalde sterren voor ieder uur van de nacht was aangegeven om de tijd 's nachts te kunnen bepalen. Men moest op de hoogte zijn van tijdberekening om de tijdstippen van de hoogwaterstanden en overstromingen te kunnen bepalen.

De Oude Egyptenaren waren ver gevorderd op het gebied van geneeskunde. In de "Papyrus Ebers", het belangrijkste medische leerboek van de Oude Egyptenaren, kunnen we lezen dat zij al 1500 jaar voor Christus op de hoogte waren van de bloedsomloop en wisten dat het hart hiervoor de drijvende kracht is.

Onderzoek van de mummies heeft veel onthuld over de ziekten en lichamelijke gebreken van de Oude Egyptenaren. Egyptische medici bezaten al vroeg belangrijke chirurgische kennis. Men heeft mummies met prachtig genezen beenbreuken gevonden.

Economisch leven in het Oude Egypte

• Landbouw, jacht en visserij.
  • De meeste mensen in het Oude Egypte waren eenvoudige boeren, welke langs de oevers van de Nijl leefden. Zij verbouwden acht tot negen maanden per jaar tarwe, vruchten en groente. Ook werd op grote schaal vlas verbouwd. Dit was nodig voor kleding en de enorme hoeveelheid linnen mummie-zwachtels. Ze hielden geiten, schapen en vee om tijdens de jaarlijkse overstromingen in hun levensonderhoud te voorzien.
  • De Nijl wemelde in die tijd van de krokodillen en nijlpaarden. Men maakte hierop jacht vanuit boten met behulp van harpoenen. Wilde ganzen ving men met behulp van netten, welke men in het riet spande. De rijkere klasse vermaakte zich door vanuit bootjes op vogels te jagen met behulp van een boemerang.
  • Ook werd er gevist in de Nijl. Vis was vooral voor de armere bevolking erg belangrijk voedsel.

• Mijnbouw.
  • De Egyptenaren haalden koper uit mijnen op het westelijk deel van het schiereiland Sinai. Ook de steensoorten malachiet en turkoois haalde men uit deze mijnen. Er was veel vraag naar deze steensoorten .
  • In de bergen tussen de NIjl en de Rode Zee wonnen de Egyptenaren goud. Het goud was voor de farao's bestemd. In deze mijnen werkten vooral gevangenen, geboeid, naakt en bewaakt door soldaten. Deze gevangenen moesten letterlijk doorwerken totdat ze er dood bij neervielen.
  • Zilver werd niet in Egypte gewonnen. Aanvankelijk was zilver voor de Egyptenaren kostbaarder dan goud. Door handelsbetrekkingen met andere landen daalde het zilver in waarde en behaalde goud de leidende positie.
  • Uit de zandsteengroeven bij Silsile, 140 kilometer zuidelijk van Thebe, haalde men stenen voor tempels, bijvoorbeeld de tempels in Karnak en Luxor. In deze steengroeven waren 3000 man werkzaam. Ze kregen goed te eten en waren voldoende gekleed.
  • Bij Assuan won men graniet voor pyramiden, sarcophagen en beelden. Men hakte hiervoor op regelmatige afstanden gaten in de rots. Men sloeg houten wiggen in die gaten en goot hier water overheen. Het hout zwol op, waardoor de steen door de spanning brak.

Schatten van het Oude Egypte

Door ondeskundige behandeling en hebzucht zijn veel schatten van het Oude Egypte vernielt of verdwenen. Gelukkig is er ook veel bewaard gebleven. Een paar voorbeelden zijn;

• De pyramides van Gizeh; een symbool van de oudheid. De grootste en oudste is de pyramide van Cheops. Ze werd al in de oudheid tot één van de 7 wereldwonderen gerekend. De pyramide van Cheops is 137 meter hoog en 230 meter breed.
• De tempel van Karnak bij Luxor.
• De grootste van Egypte is de aan de zonnegod gewijde tempel van Horus bij de plaats Edfoe.
• De Tempel van Esna ligt verborgen in het centrum van de stad. Deze tempel is gewijd aan scheppingsgod Chnoem.
• Op verschillende plaatsen zijn potten, keramiek en glazen voorwerpen gevonden. Vaak bevatten deze geurige oliën of eten.
• Prachtige beelden en gedenkstenen.
• Rotstekeningen in mijnen en grotten.

Tenslotte

Hoe de pyramides precies werden gemaakt is nog altijd niet helemaal duidelijk. Er zijn veel theorien bedacht maar er is nog nooit echt bewijs gevonden.

foto's

Nijlvallei; Wikipedia, screenshot from NASA’s globe

De tempel van Ramsés III, te Medinet Habu; Wikipedis, Ben Pirard