De kunst van het vragenstellen

Vragen

De juiste vragen stellen is nog behoorlijk moeilijk. Dat heeft niet te maken met het feit dat het stellen van vragen moeilijk is, dat is namelijk gewoon een kwestie van wat vragende voornaamwoorden gebruiken. Het probleem met het stellen van de juiste vraag is dat de meeste mensen eigenlijk niet goed weten wat ze nu eigenlijk willen zeggen. Dat blijkt ook uit het feit dat de meeste communicatie meer in de toon en non-verbaal gedrag zit, dan in wat er gezegd wordt. Maar zelfs in wat we zeggen zit meer dan alleen de inhoud.

⬇ Index

Communicatie

Het stellen van vragen vormt een onderdeel van het communicatieproces. Vaak is het het startpunt. Of het stellen van vragen is een manier om het gesprek aan de gang te houden. Echter om goede vragen te stellen moet je begrijpen dat communicatie grotensdeels non-verbaal plaatsvindt en op het niveau van de toon. Daarnaast is het belangrijk om te begrijpen dat mensen tijdens het communiceren meer zeggen dan alleen maar de inhoud. Zo stellen ze vaak ook impliciet een vraag. Ze zeggen iets over zichzelf. Ze zeggen iets over de toehoorder en over

de onderlinge relatie tussen spreker en luisteraar. Door de toon of intonatie en de houding bij wat er gezegd wordt, wordt vaak duidelijk gemaakt, wat men belangrijk vindt. Ook al zal de spreker dit vaak ontkennen als hij daar op gewezen wordt.

⬇ Index

Meer gezegd

In voorgaande alinea staat dus meer dan alleen maar wat er geschreven werd. Hoewel de toon en non-verbale informatie slechts zeer vaag doorklinkt in de schrijfstijl van de auteur. Inhoudelijk gaat het over communicatie en welke boodschappen het allemaal bevat. Het stelt de vraag of de lezer bekend is met deze informatie. Het maakt duidelijk dat de schrijver van de alinea wel weet waar hij over schrijft en dat hij het een belangrijk of interessant onderwerp vindt. De auteur neemt aan dat de lezer onbekend is met de informatie, anders zou hij hem niet geven. Vervolgens kun je op twee manieren naar de relatie tussen schrijver en lezer kijken. De ene manier is dat de schrijver de lezer wil helpen. De andere manier is dat de schrijver de lezer wil vertellen hoe je moet communiceren. Vandaar ook dat de intonatie en non-verbale informatie zo handig is. Die maakt namelijk vooral bij de dubbelzinnige uitspraken duidelijk wat de ander bedoeld.

Om vragen te stellen moet je echter weten wat iemands intentie is met zijn verhaal. Want in geschreven stukken staat zelden vermeld wat iemands bedoeling is. Daarnaast is het veel makkelijker liegen op papier dan in een gesprek van mens tot mens.

⬇ Index

Vragenstellen

Bij het stellen van vragen gaat het er dus ten eerste om dat duidelijk is wat de ander bedoeld, zodat je de passende vraag kunt stellen. Want als iemand eigenlijk met zijn uitspraken vooral wil zeggen dat hij geweldig is, dan heeft het weinig zin om te vragen wat hij inhoudelijk bedoelt. De ander zal wel antwoord geven op de inhoudelijke vraag, maar alleen maar omdat hij merkt dat de ander dat gevoel van speciaal zijn bevestigd.

⬇ Index

Leren

Helaas leren wij elkaar vooral inhoudelijke vragen te stellen. Hoe repareer je een fietsband? Wat is de som van één plus één? Wie werd bij Dokkum vermoord in het jaar 754? Wie is schuldig aan het uit de hand laten lopen van de staatsschuld? Wat is de kern van de quantumfysica? Overigens is er niets op het stellen van inhoudelijke vragen tegen, zonder inhoudelijke vragen

zouden we weinig tot stand brengen op materieel vlak. Het is alleen jammer dat we het stellen van vragen over iemands persoonlijke houding of zijn beeld van de relatie bewaren voor de besloten omgeving van psychotherapie. Of we bewaren die vragen voor de momenten waarop we over onze emoties willen praten.

⬇ Index

Meta vraag

Ook het stellen van de vraag over de vraag die iemand stelt doen we alleen als iemand zelf een onduidelijke vraag stelt. Of als we niet goed begrijpen wat iemand bedoeld. Maar dan gaan we niet in op de vraag achter de onduidelijkheid, maar verwachten we dat de ander zichzelf verduidelijkt. Niet voor niets onze gesloten vragen:

“Kunt u dat nader uitleggen?” of “Kunt u dat verduidelijken?”

of de uitspraak:

“Ik begrijp u niet!”

We stellen ook zelden vragen over wat iemand nu over zichzelf wil zeggen of over ons. Hoewel we het wel vaak impliciet meekrijgen.

⬇ Index

De kunst

De kunst van het vragenstellen gaat dus eigenlijk over de vaardigheid om te weten welke vraag nu het belangrijkste is. Helaas moet je daarvoor wel bereid zijn om jezelf los te laten en de communicatie met de ander belangrijk te maken. Het stellen van vragen gaat dan niet over bewijzen hoe goed je bent in het stellen van vragen, zodat je de leugenaar ontmaskert of de waarheid boven tafel haalt. Het stellen van vragen gaat dan over het respect dat je hebt voor de communicatie met de ander. De kunst van het vragen stellen gaat dan over het respect dat je op dat moment hebt voor de relatie die je met de ander hebt als een gevolg van de communicatie. Maar dat betekent tijd nemen voor wat je doet samen met een ander en dat is iets wat we tegenwoordig niet veel meer doen als er geen geld tegenover staat.

⬇ Index