De stressbestendige medewerker oplossing
Vacature
In bepaalde vacatureteksten kom je het begrip stressbestendig tegen. Dat soort functie eisen zijn natuurlijk niet bijzonder positief te noemen. Want dat betekent eigenlijk dat de werksituatie een constante vecht- en/of vluchttoestand creëert. Iets wat bijvoorbeeld in het geval van geluidsoverlast verboden is. In situaties waar de geluidsbelasting tijdens het werk boven de 85 dB komt, is een werkgever verplicht om gehoorbescherming te leveren die tenminste 5 dB vermindering veroorzaakt. Maar je zou als werkgever natuurlijk ook dove mensen kunnen aannemen om in zo’n lawaaierige omgeving te werken.
Wat is stress eigenlijk
Stress is het begrip dat wij gebruiken om het menselijke vlucht- of vechtgedrag te beschrijven dat veroorzaakt wordt door een constante toestand van dreiging. Dit vlucht- of vechtgedrag als een gevolg van de dreiging wordt veroorzaakt door het feit dat ons lichaam het hormoon adrenaline (epinefrine) aanmaakt om ons voor te bereiden op vechten of vluchten. Epinefrine heeft echter het nadeel dat het bij langdurige aanwezigheid in het lichaam schade veroorzaakt. Omdat de langdurige stress reactie van het lichaam, het lichaam uitput. Die lichamelijke uitputting wordt veroorzaakt doordat het afweersysteem onderdrukt wordt en het bloed naar de meest noodzakelijke organen wordt gedirigeerd. Dat bloed dirigeren naar de belangrijkste organen, zoals hart, longen, beenspieren en hersenen, leidt echter tot een verhoogde bloeddruk omdat de haarvaten in de huid samentrekken.
Langdurige stress leidt dus tot verharding van de bloedvaten, wat de kans op hart- en vaatziektes verhoogt. Daarnaast leidt de langdurige onderdrukking van het afweersysteem tot een overgevoeligheid van ziektes en een verhoogde kans op kanker.
Stressbestendigheid
Stressbestendigheid lijkt dus misschien wel leuk, maar op de lange termijn is het eigenlijk dodelijk of in ieder geval verhoogt het de kans op een voortijdig overlijden. Behalve natuurlijk als de stress zeer onregelmatig voorkomt, want dan blijkt stress een positief effect te hebben op de gezondheid en iemands geestelijke ontwikkeling. Lichte stress die af en toe voorkomt blijkt namelijk bij te dragen aan het leerproces van het brein. Maar daar hoef je niet speciaal stressbestendig voor te zijn.
Stressbestendig
Nu kun je bij het begrip stressbestendig in een vacature een aantal kanttekeningen plaatsen.
Ten eerste kun je je afvragen of iemand die stressbestendig lijkt ook werkelijk stressbestendig is. Of is die persoon alleen maar ongevoelig voor stress. Wat betekent dat die persoon zichzelf doodleeft in zijn stress veroorzakende werkomgeving. Want ongevoelig zijn voor stress betekent niet dat je geen stress hebt.
Ten tweede moet je je natuurlijk afvragen of een werkomgeving waar stress de normale gang van zaken is, wel de juiste kwaliteit aan werk oplevert.
Ten derde moet je je afvragen of de leidinggevende of bestuurder die vraagt om een stressbestendige werknemer wel snapt wat hij of zij zegt. Want zeg je hiermee eigenlijk niet veel anders dan dat de werkomgeving chaotisch en ongeorganiseerd is en nooit op tijd haar werk klaar heeft. Terwijl er voortdurend extra opdrachten en eisen gesteld worden door leidinggevenden, klanten en medewerkers.
Ten vierde kun je je de vraag stellen of stressbestendig zijn wel de juiste oplossing is. Want hoe zou je een vacature voor een boer die moet kunnen zwemmen moeten uitleggen. Is dat wel een boer of kan hij of zij zich beter meteen om laten scholen tot visser, omdat zijn vee of gewassen ieder jaar opnieuw verdrinken in het water van een overstroming. Want dat is eigenlijk wat je zegt als een werknemer stressbestendig moet zijn, hij of zij moet kunnen zwemmen in de zee van stress.
Ten vijfde mag je of kun je van iemand die stressbestendig is verwachten dat hij of zij een oplossing zoekt voor de oorzaak van de stress, waarschijnlijk niet. Dit is natuurlijk heel erg van belang als het gaat om een leidinggevende positie.
Natuurlijk is er nog een zesde kanttekening, maar die heeft niet te maken met het begrip stressbestendig, maar met de achterliggende definitie van het woord. Het kan namelijk ook zo zijn, dat met stressbestendig bedoeld wordt:
Om kunnen gaan met een complexe omgeving met veel opdrachten, veel opdrachtgevers, veel klanten en veel regelgevers.
Maar dan is er dus geen sprake van stressbestendigheid. Dan gaat het over om kunnen gaan met complexe situaties. Dat is voor sommige mensen een stress situatie, terwijl het voor anderen een uitdaging is. Dat betekent niet dat een persoon die met zo’n complexe situatie om kan gaan stressbestendig is. Want misschien veroorzaakt een eenvoudige situatie voor zo’n persoon juist wel stress waar hij of zij niet tegen kan.
Waar het bij stressbestendigheid dus om gaat is of iemand de situatie waarin hij zich bevindt een bron van stress vindt of niet.
Omgaan met stress
Nu zijn er een heleboel oplossingen om met stress om te gaan, die afhangen van de persoon en de situatie.
Situatie 1: Sociale stress
Zo is iemand die snel de oorzaak van een probleem ziet stressbestendig in probleemsituaties. Terwijl diezelfde persoon volledig gestresst kan raken van een gezellig praatje met collega’s, simpelweg omdat hij niet weet waar hij over moet praten.
De oorzaak dat die persoon in de ene situatie stressbestendig is en in de andere niet, is vaak het simpele feit dat hij geleerd heeft om problemen te herkennen in bepaalde situaties, maar niet geleerd heeft om gezellig te doen.
| Oplossing 1: | Zorg dat je een aantal onderwerpen hebt waar je in sociale situaties over wilt en kunt praten, zonder je ongemakkelijk te voelen. Maar oefen eerst met een paar mensen die je vertrouwt in het toepassen van die onderwerpen. Maar bedenk ook dat het niet erg is als je een keertje niets te zeggen heb en geniet van wat anderen te vertellen hebben. Sociale situaties zijn er tenslotte om van te genieten. |
Situatie 2: Probleem stress
Wat ook voorkomt is de situatie dat de ene persoon gestresst raakt van de situatie terwijl de ander ontspannen het probleem oplost. Een voorbeeld is de hulpverlener van de Wegenwacht. Deze mobiele monteurs komen vaak in aanraking met mensen die in paniek langs de weg staan, terwijl het probleem soms niets anders is dan een lege benzinetank. De stresskip ziet door zijn paniek de oplossing niet meer, terwijl de hulpverlener simpelweg geleerd heeft om een checklist af te lopen met meest gemaakte fouten tot en met minst waarschijnlijke.
| Oplossing 2: | Zorg dat je een overzicht hebt van mogelijke oorzaken voor het waargenomen probleem met mogelijke oplossingen. Aangevuld met secundaire oplossingen indien de primaire oplossingen niet werken. |
In het voorbeeld van de Wegenwacht is dat een wagen vol met gereedschap en onderdelen, met op de achtergrond een sleepdienst die de auto kan wegslepen naar een garage.
Situatie 3: Complexiteit stress
Deze vorm van stress ontstaat als je te maken krijgt met veel vragen of wensen van veel verschillende opdrachtgevers en belanghebbenden. De werksituatie van de schooldirecteur is vaak een omgeving met complexiteitsstress. De complexiteit wordt veroorzaakt door de eisen die gesteld worden door:
- de overheid:
- landelijk:
- ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
- ministerie van Sociale zaken en Werkgelegenheid
- ministerie van Binnenlandse zaken
- ministerie van Veiligheid en Justitie
- Ministerie van Financiën
- gemeentelijk:
- afdeling Onderwijs
- afdeling Onroerend goed
- landelijk:
- de wetgever
- tweede kamer
- gemeenteraad
- het schoolbestuur
- de ouders
- de leerkrachten
- de leerlingen
- leveranciers
- vervolg opleidingen
Naast het feit dat al deze opdrachtgevers verschillende eisen stellen, willen ze vaak ook nog eens dat er op verschillende manieren gerapporteerd wordt over de realisatie van die eisen.
| Oplossing 3: | Zorg voor ondersteuning door experts en dat je goed geïnformeerd bent over de eisen, zodat je instaat bent om de juist ondersteuning in te schakelen op de juiste momenten op de juiste manier. Dit zorgt namelijk voor een afname van de complexiteit van de situatie. |
Situatie 4: Onbekendheidsstress
Dit zou je ook paniek kunnen noemen. Dit is de situatie waarin je onbekend bent met alles wat er gebeurd. Een ongeluk of nieuwe omgeving kan tot deze vorm van stress leiden. Ook pech onderweg terwijl je op weg bent naar een belangrijke afspraak kan paniek veroorzaaken.
| Oplossing 4: | Begin met ontspanningsoefeningen, in de vorm van je bewust worden van het feit dat je in paniek raakt. Kijk dus niet naar de situatie, maar naar jezelf en hoe je er op reageert. Wat voel je en hoe voelt het aan. Vervolgens doe je ademhalingsoefeningen, waarbij je vijf langzame tellen inademt, je adem vijf langzame tellen vasthoudt, vijf langzame tellen uitademt en een vijftal tellen wacht voordat je weer begint met inademen. Tijdens het vasthouden voel je je hart bonzen en een sterke drang om adem te halen, maar geef hier pas aan toe na die vijf tellen en haal dan langzaam adem. Wees je bewust van het feit dat er genoeg zuurstof in je bloed zit om rustig adem te halen. Zorg er ook voor dat je juist met je buik adem haalt, zodat je middenrif goed gerekt wordt. Door het rustige ademhalen komt ook je hart tot rust en zul je zien dat de paniek minder wordt. In zekere zin pas je hier een vorm van bewegingsmeditatie toe in de vorm van gecontroleerd en beheerst ademhalen. |
Natuurlijk kun je zo’n ontspanningsoefening niet toepassen op het moment dat het ongeluk je overkomt. Maar tijdens het ongeluk heb je vaak geen last van paniek. De paniek slaat vaak pas toe nadat de situatie tot stilstand is gekomen en je eigenlijk helemaal niet meer in panier hoeft te raken. Maar dan kun je dus ook gerust die ontspanningsoefening doen. Overigens kun je deze ademhalingsoefening op ieder moment van de dag oefenen, zodat het makkelijk is om hem in paniek situaties toe te passen.
Conclusie
Stressbestendigheid in een vacaturetekst is geen goed teken voor de situatie waarin een organisatie zich bevindt. Stress is namelijk alleen gezond in kleine hoeveelheden en in situaties waarin je er mee om kunt gaan. Vragen om stressbestendigheid betekent dat de situatie waarin gewerkt wordt ongezond is en de omgeving niet gericht is op het verminderen van de oorzaak van de stress. Nu is er wel iets te doen aan situaties die stress veroorzaken, bijvoorbeeld je goed voorbereiden en weten welke oplossingen je kunt gebruiken. Zelfs zoiets schijnbaar eenvoudigs als ademhalingsoefeningen kunnen bijdragen aan het verminderen van stress.
Afbeeldingen
Stress door imelenchon