Gezochte verbanden
Verbanden
Verbanden leggen
Ons brein is een relatie machine. We zien twee mensen pal naast elkaar over straat lopen en we denken meteen dat ze bij elkaar horen. Helemaal als ze op het moment dat wij ze zien naar elkaar kijken. Daar hoeven we helemaal niet lang over na te denken. Zo legt ons brein bijvoorbeeld ook een verband tussen wat we voelen en wat we zien. Of beter gezegd ons brein gelooft niet dat de kennis die het heeft over het feit dat bepaalde delen van ons brein bij een proef worden gestimuleerd van belang is om te bepalen wat de oorzaak is van hoe we ons voelen. Dus als een brein gestimuleerd wordt met een elektrode en dat leidt tot lachen, dan wordt de oorzaak voor het lachen niet gezocht in de stimulerende elektrode, maar in het grappige gezicht van de onderzoeker of een leuke vlek op de muur. Misschien is dat ook wel de oorzaak voor het feit dat we vaak pas op het laatste moment geloven dat we een hersenziekte hebben. Ons brein gelooft niet dat het ziek kan worden.
Maar ons brein legt niet alleen verbanden tussen wat we buiten ons waarnemen en wat we voelen. Ons brein durft zelfs te beweren dat de drap in onze koffie iets zegt over onze toekomst of de manier waarop de adelaar boven de tempel vliegt onze toekomst voorspelt. Ons brein durft ons zelfs te vertellen dat als we nu maar hard genoeg bidden tot dezelfde god als onze vijand, dat wij zullen winnen, of die god nu gezegd heeft dat je niet mag doden en dat je van je naaste moet houden maakt niet uit. Mochten we nu verliezen van de vijand dan is de conclusie van ons brein niet dat wij zwakker waren of minder gemotiveerd, maar dat we niet hard genoeg gebeden hebben. Waarna we de volgende keer schreeuwend op het slagveld staan te bidden in de hoop beter gehoord te worden door dezelfde god als onze vijand.
Overigens is het niet zo dat die verbanden die we vaststellen volledig uit de lucht gegrepen zijn. Dat zie je pas gebeuren als iemand psychotische ervaringen heeft. Dan zien mensen bijvoorbeeld gezichten in alles wat maar enigzins een gezicht kan vormen. Dan is ieder geluid dat je hoort een geest of een duivel die je probeert te vermoorden of god die je vertelt wat je moet doen.
In zekere zin zijn veel van de verbanden die we dan ook zien, vaak niet meer dan toeval.
Vreemde verbanden
Een mooi voorbeeld van die vreemde verbanden die ons brein weet te leggen is het bijgeloof dat het getal dertien ongeluk brengt. In sommige landen leidt dat bijvoorbeeld tot het verwijderen van het getal dertien of zelf het weglaten van stoel dertien. Waarmee overigens stoel veertien nummer dertien is geworden, ook al heet die stoel nu veertien.
Maar je ziet het bijvoorbeeld ook terug in het getal 666, dat in de bijbel wordt gebruikt om het beest aan te duiden in het laatste boek van het Nieuwe testament de Openbaringen van Johannes. Eeuwen daarna wordt dit getal overal gevonden, door allerlei bewerkingen los te laten op getallen of woorden. Een ander voorbeeld van dit bewerken vind je in een artikel van de hand van Mazzeltov358 met de titel Het geheim van 23. Op Skepsis vind je een mooi artikel over het zoekwerk dat vaak gedaan wordt om 666 aan iets te verbinden. (Van Hitler tot Hoenderloo) Zo blijkt bijvoorbeeld Ronald Reagan, de 40e president van de Verenigde Staten een naam te hebben die te herleiden is tot 666. Zet overigens de letters van het alfabet in een andere volgorde en je komt uit op een andere uitkomst.
Naast al dat werk om een verband te leggen tussen iets negatiefs en iets neutraals, leggen wij mensen ook andere verbanden. Zo moet je oversteken als je een zwarte kat ziet, want als die je pad kruist dan brengt dat ongeluk. Overigens een verband dat nooit gelegd wordt met mieren, honden, muizen, ratten of insecten. Terwijl je meer kans hebt dat een insect je pad kruist dan een kat. Maar ja de meeste insecten nemen wij niet waar en kunnen we dus niet in verband brengen met de pech die we hebben. Daarnaast heb je tegenwoordig veel meer katten dan vroeger, in 2006 waren het er bijvoorbeeld al 3,3 miljoen. Maar het percentage mensen dat een ongeluk krijgt lijkt niet toe- of afgenomen in al die jaren dat we nu weten dat zwarte katten een gevaar vormen. Eigenaren van zwarte katten blijken ook niet vaker ongelukken te hebben dan eigenaren van katten met een andere kleur. Toch denken we nog steeds dat er een verband is tussen gebeurtenissen die volkomen los van elkaar staan.
- Ik ben geslaagd, omdat ik een andere route naar school heb gefietst.
- Ik heb die baan niet gekregen, omdat ik mijn geluksdas niet aanhad.
- We hebben verloren, omdat niet iedereen eerst zijn linkerschoen heeft aangetrokken.
Conclusie
Er is dus in veel gevallen geen enkel verband tussen twee gebeurtenissen. Het enige verband dat er vaak is, is ons brein en haar behoefte om een verband te zien.
Extra
Afbeeldingen
- Zwarte kant via Imageafter
- Fietser via Clarisworks
