Hoe geef ik zinvolle kritiek

Kritiek

Hulpverlening

De meeste kritiek in deze wereld, ook die van professionele recensenten, is niet erg bruikbaar. Kritiek als: De PVV is een partij voor domme mensen. Of kritiek als: Wat ben jij stom! Of: Weet jij wel waar je het over hebt??? Dat is allemaal zinloze kritiek. Maar dan is zinloze kritiek in deze wereld eigenlijk de norm want het gaat om niets anders dan het op een ingewikkelde manier uiten van onze gevoelens . Terwijl je van kritiek eigenlijk zou zeggen dat ze bruikbaar moet zijn en ons verder moet helpen.

⬇ Index

Zinvolle kritiek

Verbetering

Je zou kritiek eigenlijk pas kritiek moeten noemen als de ontvanger er iets mee kan. Bijvoorbeeld omdat de kritiek wijst op een tekortkoming, waarvan je weet dat de ander die zelf kan corrigeren. Kritiek zou dus bij moeten dragen tot de ontwikkeling van de ontvanger. Dus niet:

"Wat praat jij slecht Nederlands."

maar:

"In het Nederlands worden werkwoorden vervoegd op basis van de persoonsvorm."

Daar heeft de ontvanger tenminste iets aan, omdat duidelijk is waar hij fouten maakt. Op basis van de algemene uitspraak slecht Nederlands kan iemand niets verbeteren, want dat kan op alles slaan. Dat kan betekenen dat hij zijn woorden verkeerde klanken geeft, of de klemtoon verkeerd legt of werkwoorden niet vervoegt op basis van de persoonsvorm of de tijd. Het kan zelfs betekenen dat hij Nederlands probeert te spreken met de grammatica van zijn moedertaal. Tja, dat heet ook wel zoek het maar uit met mijn kritiek.

Zinvolle kritiek maakt dus duidelijk wat de ander kan verbeteren. Zinvolle kritiek kun je dus gerust leerzaam noemen. Terwijl zinloze kritiek eigenlijk geen kritiek is te noemen. Het is eerder een ingewikkelde manier van irritatie of gevoelens uiten. Het is ook een respectloze vorm van kritiek, omdat je de ander niet waardeert als mens, maar slechts als middel om fouten te voorkomen. Want dat is wat je eigenlijk bedoelt als je zinloze kritiek geeft. Je vindt dat de ander geen fouten mag hebben en maken en daarmee ontken je dus zijn menszijn. Want is fouten maken niet menselijk? Wel vreemd dan dat we dan vinden dat zinloze kritiek geven geen menselijke fout is, maar een uiting van onze eigen perfectie.

⬇ Index

Zinvol kritiek geven

Om zinvolle kritiek te geven moet je echter meer inspanning leveren dan wanneer je zinloze kritiek geeft. Kijk alleen al naar het voorbeeld over slecht Nederlands in de vorige paragraaf. Zinvolle kritiek kost tijd. Je moet namelijk drie zaken doen:

Ten eerste moet je herkennen wat de fout is die gemaakt wordt.

Ten tweede moet je de fout zo formuleren, dat de ander er ook werkelijk iets van kan leren en zijn fout kan aanpakken.

Ten derde moet je inschatten op welk niveau de ander informatie moet ontvangen om zijn fout te kunnen verbeteren.

⬇ Index

Fout herkennen

Om fouten te kunnen herkennen, moet je zelf heel goed onderlegd zijn in het onderwerp waar je kritiek over hebt. Dan heb ik dus over echte fouten. Want soms lijkt het voor een leek dat iets

Voetbal spelen

fout is, maar blijkt het niet fout te zijn. Hoeveel voetbalsupporters springen niet boos op omdat een tegenstander geen buitenspel gegeven wordt, terwijl later bij de nabeschouwing blijkt dat het geen buitenspel was? Kritiek kunnen geven vraagt dus om kennis en vaardigheden. Om te beginnen kennis van het onderwerp waarop je kritiek hebt. Vervolgens de vaardigheid om die kennis te koppelen aan wat je ziet. Maar dan ben je er nog niet. Want je zou bijvoorbeeld gewoon kunnen roepen dat het fout is, maar dat is dus zinloze kritiek.

⬇ Index

Formuleren

Het correct formuleren van de fout, zodat de ontvanger van de kritiek verder kan, is een belangrijke vaardigheid na het bezitten van de juiste kennis en de vaardigheid om de kennis te koppelen aan wat je ziet. De ontvanger heeft er tenslotte niet veel aan om te weten dat de kritiekgever het fout vindt. Dat zou betekenen dat het enige wat de ontvanger hoeft te doen is de kritiekgever te vermijden, waarna hij dus gewoon door kan gaan met het maken van fouten. Vermijd de gever van kritiek en je hebt geen fouten meer.

De kunst van het geven van zinvolle kritiek is dan ook het correct formuleren van de kritiek. Zo is het dus zinloos om te roepen:

"Waar haal je deze onzin vandaan?"

als iemand schrijft over bijvoorbeeld leiders die zich als zonnekoningen gedragen. Dan is het zinvoller om aan te geven wat je denkt wat de ander had moeten doen, bijvoorbeeld:

"Kijk nog eens goed naar de definitie van een zonnekoning en kijk dan nog eens goed naar wat de geschiedenis over verschillende leiders schrijft. Schrijf niet zomaar iets op, omdat je denkt dat je het begrepen hebt."

Maar het kan ook best zijn dat de ander heel goed weet waar hij over schrijft, dan is zo’n

Voetbal

uitgebreide kritiek eigenlijk overbodig. Hier kom je uit bij het derde punt, het inschatten van het niveau van de ontvanger van de kritiek.

⬇ Index

Inschatten

Om het juiste niveau aan kritiek te kunnen geven moet je kunnen inschatten wat iemands mogelijkheden zijn. Zo heeft het weinig zin om tegen een beginnende voetballer te roepen let op je tegenstander, want dan struikelt hij waarschijnlijk over de bal. Voor een beginnende voetballer is het dus veel beter om te horen hoe hij de bal aan de voet houdt, dan te horen dat er ook nog tegenstanders op het veld staan waar hij op moet letten.

De kunst van het inschatten vraagt ook weer kennis, maar dan kennis van de verschillende niveaus die mensen kunnen hebben op een bepaald gebied. Zo moet je voor een leek op een bepaald gebied je kritiek anders formuleren, dan voor een expert. Waar een leek een heel verhaal nodig heeft om je kritiek te kunnen plaatsen en begrijpen, daar heeft een expert voldoende aan een enkel woord.

⬇ Index

Conclusie

kritiek

In zekere zin betekent zinvolle kritiek geven dat je een expert moet zijn op verschillende gebieden. Je moet het onderwerp waarover je kritiek levert kennen om te kunnen inzien wat er misgaat en waar je kritiek overgaat. Je moet je kritiek zo kunnen formuleren dat de ander begrijpt wat je bedoelt en je kritiek kan gebruiken om zichzelf te verbeteren. Je moet kunnen inschatten wat de ander nodig heeft aan kritiek om zich te kunnen ontwikkelen. Tja, zo maar kritiek geven kan dus wel, maar dan laat je eigenlijk zien dat je niets van kritiek geven af weet.