Hoe ontstaat en blijft een dictatuur bestaan

Inleiding

In Nederland leven we in een democratie. Iedere 4 jaar bepalen alle Nederlanders van 18 jaar en ouder door middel van de stembus door wie ze het land willen laten besturen. De Nederlandse bevolking bepaalt dus wie het land gaat leiden. Deze vorm van landsbestuur, ook wel staatsvorm genoemd, hebben ze echter niet overal ter wereld. In veel landen mag de bevolking niet meebeslissen wat er gebeurt, maar maken één of een paar mensen de dienst volledig uit. Deze staatsvorm heet een dictatuur. In nog veel landen over de hele wereld zijn dictaturen te vinden, zoals in Noord-Korea en veel Arabische landen. Maar hoe ontstaat een dictatuur en waarom komt de bevolking hier niet tegen in opstand, zal je je afvragen. 

Het ontstaan

Een dictatuur kan op verschillende manieren ontstaan. Eén manier is door het plegen van een staatsgreep. Dit is een plotselinge aanval van een kleine groep mensen om de zittende regering te verdrijven. Vaak werkt het leger aan een staatsgreep mee, omdat zij wapens hebben. In 1967 is er nog een staatsgreep gepleegd in Griekenland, waarna daar de democratie werd afgeschaft en een dictatuur ontstond. Inmiddels is Griekenland weer een democratie. Ook in Spanje is er in 1981 een poging tot een staatsgreep gedaan; tweehonderd gewapende officieren bestormden het gebouw waar op dat moment Leopoldo Calvo-Sotelo tot nieuwe minister-president werd benoemd. Maar de Spaanse koning had het geluk dat hij voldoende militaire steun bij elkaar kreeg om de coupplegers (de personen die de staatsgreep pleegden) te kunnen bestrijden. Een dag na deze gebeurtenis, op 23 februari, gaven de coupleiders zich over.

Een tweede manier waarop een dictatuur kan ontstaan is door binnen te dringen in een regering en langzaam alle democratische functies uit te schakelen. Een goed voorbeeld is hoe Adolf Hitler in de vorige eeuw in Duitsland aan de macht is gekomen. Hitler was destijds leider van een politieke partij die tijdens de democratische verkiezingen de grootste van het land werd. Hij werd president van Duitsland. Maar langzamerhand schakelde hij de democratie uit; politici die niet bij zijn partij hoorden liet hij door geweld te gebruiken hun mond houden. Door het sluiten van instanties en het schrappen van wetten kwam de macht uiteindelijk geheel bij Hitler en naasten te liggen. Een dictatuur was geboren.

Op een dergelijke manier is ook de dictatuur in Noord-Korea ontstaan. Na de Tweede Wereldoorlog is dit land ontstaan en Kim Il-Sung werd tot leider benoemd. Hij beperkte de vrijheden van zijn bevolking langzaamaan steeds meer. Nu, bijna 65 jaar na zijn installatie, is de situatie in Noord-Korea dermate ernstig dat de inwoners geen vrijheid van meningsuiting en godsdienst hebben; alleen ex-leider Il-Sung mag en moet vereerd worden. Wil de bevolking dit niet doen, dan worden zij vaak samen met hun familie verbannen naar een werkkamp waar ze onder erbarmelijke omstandigheden leven. Ook mag de bevolking niet vrij rondreizen.

Waarom doet de bevolking niets?

Veel mensen vragen zich af waarom de bevolking niet ‘’gewoon’’ in opstand komt tegen de dictatuur. Zij willen toch ook vrijheid en democratie? Dit is echter makkelijker gezegd dan gedaan. Veel dictators gooien mensen die het niet met hen eens zijn in de gevangenis of bedreigen hun familie, zo houden ze immers wél hun mond dicht. Ook geldt in veel dictaturen de noodtoestand. Wanneer een dictator de noodtoestand uitroept, wordt de grondwet ongeldig en hoeft de dictator van niemand anders goedkeuring te hebben om te doen wat hij wil. Hij kan zijn eigen gang gaan en wordt dus door niemand belemmerd. Door de noodtoestand kunnen dictators relatief gezien makkelijk heel lang aan de macht blijven. Ook is het voor de bevolking verboden te demonstreren en te staken wanneer de noodtoestand geldt. Demonstraties worden, mochten ze toch voorkomen, vaak door het leger neergeslagen en mensen worden in de gevangenis gezet.

Ook het buitenland probeert actie te voeren tegen dictaturen. De wereldwijde organisatie Amnesty International bijvoorbeeld strijdt voor betere mensenrechten in dictaturen. Zij proberen de regeringen van deze landen onder druk te zetten in de hoop dat de situatie verbetert. Veel regeringen, waaronder de Nederlandse, heeft aan een aantal dictaturen sancties (straffen) opgelegd. Zo wil de regering bijvoorbeeld niet meer handelen met dit land. Nederland wil deze en andere sancties pas opheffen wanneer de situatie voor de burgers verbetert.

Een sprankje hoop

Maar gelukkig is er goede hoop dat steeds meer dictaturen zullen verdwijnen! Begin 2011 zijn er in de Arabische wereld massale protesten tegen dictators ontstaan. De dictators van onder andere Egypte en Tunesië zijn zo verdreven. Ook het Aziatische land Birma heeft in 2012 voor het eerst in decennia vrije verkiezingen gehouden, wat goede hoop biedt voor de toekomst: wellicht zal ook hier de dictatuur binnen een jaar of tien verleden tijd zijn.

Handige feitjes

• Volgens de CIA, een inlichtingendienst van de Verenigde Staten, zijn er slechts zeven dictaturen in de wereld: Birma, Noord-Korea, Kazachstan, Oezbekistan, Syrië, Turkmenistan en Wit-Rusland. Op de laatste na liggen al deze dictaturen in Azië. 
• Het woord dictator komt van het Latijnse dicere wat zeggen betekent. En een dictator zegt inderdaad wat zijn bevolking moet doen.
• Er is nog nooit bewijs gevonden dat aantoont dat een land ooit een vrouwelijke dictator heeft gekend.
• Een vrouwlijke dictator zou volgens de officiële regels een dictatrix heten.