Hoog van de toren blazen
Toren
Wat een schitterend Nederlands spreekwoord voor mensen die zichzelf duidelijk in het beeld zetten met hun uitspraken, terwijl ze eigenlijk helemaal niets in te brengen hebben. Je ziet dit gedrag vaak bij politici als ze weer iets geweldigs te melden hebben of nieuw beleid aankondigen. Maar je ziet het ook vaak bij andere makers van regels, met veel bombarie de regel aankondigen, terwijl je eigenlijk hoopt dat de mensen zich uit zichzelf aan die regel gaan houden.
Hoog van de toren blazen
Als spreekwoord is 'hoog van de toren blazen' een zeer plastisch beeld. Je ziet iemand boven op een hoge toren staan en zijn trompet met veel geweld aanblazen om toch maar hoorbaar te zijn voor de mensen ver weg beneden op de grond. Wat dat betreft past dit spreekwoord mooi bij dat andere:
In een ivoren toren zitten.
Die geeft ook een beeld van mensen die ver verwijderd zijn van het gewone leven. Je ziet het gewoon voor je hoe die ivoren toren zitter, na wat bedacht te hebben, opstaat van zijn bureau
naar de kantelen van zijn toren loopt en op zijn trompet blaast om aan te kondigen dat hij wat te zeggen heeft.
Nu is het punt met beide spreekwoorden wel, dat ze vaak gebezigd worden door mensen die weinig inzicht hebben in het werk van anderen. Het zijn in die zin dus ook vaak meer dooddoeners die gebezigd worden om duidelijk te maken wat iemand ervaart, dan dat ze een goede beschrijving van de werkelijkheid zijn.
Zo blazen veel torenbewoners vaak over onze hoofden heen, maar ze doen het vaak wel gegrond. Ook die ivoren torenzitters mogen ver verwijderd van onze werkelijkheid lijken, maar ondertussen zijn het ook mensen met een leven vergelijkbaar met dat van ons. Hun afstand tot onze werkelijkheid lijkt misschien groot voor ons maar daardoor hebben ze vaak wel een beter zicht op die werkelijkheid. Zoals een generaal vroeger graag vanaf een heuvel naar het slagveld keek, niet omdat hij graag boven de troepen stond, maar dan kon hij zien wat de vijand deed en wat zijn eigen troepen deden en daar zijn taktieken op aanpassen. Dat is ook precies de reden waarom kastelen torens hadden, dan kon je de vijand van ver zien aankomen. Maar als hij er eenmaal was kon je ook zien wat hij deed, zonder je in het zweet te moeten rennen over de kasteelmuur.
Uitkijken
Toch moet je als leider en regelmaker uitkijken dat je niet gezien wordt als iemand die 'hoog van de toren blaast'. Dat leidt tot een houding van je volgers dat ze je regels onzin vinden. Zo heeft het laatste kabinet Balkenende zich voor eeuwig belachelijk gemaakt door de regel in te voeren dat roken in de horeca verboden is. Door dit zo zonder aanziens des horeca gelegenheid in te voeren heeft ze vooral kleine café gedwongen overtreders te worden. Vervolgens beslist kabinet Rutte dat zij de regels gaat aanpassen zodat er met een simpel bordje op de deur duidelijk gemaakt wordt dat er gerookt wordt en geen afzonderlijke rookruimte aanwezig is. Natuurlijk is dat vanuit een gezondheidsstandpunt niet goed. De café eigenaar staat nu mee te roken, als hij zelf al niet rookt en verhoogt daarmee zijn risico op longkanker.
Maar wat dit duidelijk maakt is dat regels maken betekent dat je goed moet nadenken over de gevolgen. Het gaat niet alleen om wat je oplost met je regels. Bijvoorbeeld minder kanker patiënten, maar ook wat je creëert, bijvoorbeeld meer rechtszaken en burgerlijke ongehoorzaamheid. Maar ook bijvoorbeeld een afbreuk in het vertrouwen in de politiek en de overheid vanwege een regel die mensen onzinnig, overbodig en onuitvoerbaar vinden.
Uiteindelijk gaat het er bij regels maken om, dat die regels ook bijdragen aan wat je wilt bereiken. Wil je een gezonder Nederland doordat minder mensen roken, dan is het beter om mensen van jongsaf aan te leren wat de consequenties zijn van roken. Vervolgens kun je dan de regel invoeren dat mensen niet overal mogen roken. Maar er is een grote kans dat je dat helemaal niet hoeft te doen, omdat mensen er zelf voor kiezen om niet te roken en rokers rekening houden met mensen die niet roken.
Dus wil je dat je medewerkers op tijd op kantoor komen, dan kun je beter zelf op tijd op kantoor komen en regelmatig met je medewerkers praten over de noodzaak van op tijd zijn. De regel invoeren dat drie keer te laat komen bestraft wordt met een korting op het salaris is misschien wel een leuke voor je eigen portemonnee maar je staat ook binnen een maand bij de rechter. Als werkgever mag je namelijk niet eenzijdig aan het inkomen van je werknemers komen. Dat is collectief vastgelegd en dus niet aan jouw om aan te passen zonder overleg met de andere partijen in het CAO overleg. Vervolgens moet je maar hopen dat je genoeg boete geïnd hebt en er genoeg rente over krijgt op je spaarrekening, want je wordt gewoon teruggefloten door de rechter. Waarna je de boetes terug kunt betalen en de kosten van de rechtszaak mag dragen. Dat is 'hoog van de toren blazen', maar wel met als gevolg dat je van je toren te pletter valt. Waarna mensen nog minder naar je zullen luisteren als je iets te zeggen hebt.
Conclusie
Als spreekwoord is 'hoog van de toren blazen' een mooi voorbeeld van figuratief verbeelden van wat je bedoelt. Namelijk iemand die veel te zeggen meent te hebben, maar daarbij volgens anderen geen enkele machtsbasis bezit op het punt waar hij iets over zegt. Het is dus een vorm van opscheppen zou je kunnen zeggen. Helaas blijkt vaak degene die het spreekwoord gebruikt degene te zijn die 'hoog van de toren blaast' omdat hij zijn oordeel baseert op zijn persoonlijke wens dat de ander niets zinnigs zegt.
Toch moeten zeker regelmakers uitkijken dat ze niet te 'hoog van de toren blazen' omdat ze het gevaar lopen dat hun regels niet gevolgd worden en dat ze ongeloofwaardig worden. Daardoor kunnen toekomstige regels onuitvoerbaar worden. Achteraf blijk je dan 'hoog van de toren geblazen te hebben', waarbij je vooral je geloofwaardigheid hebt opgeblazen.