Inleiding

Respect

Hoevaak doen we dat nu eigenlijk: ‘Onszelf respecteren’? We doen het waarschijnlijk te weinig, want we hebben allerlei redenen waarom we vinden dat we geen respect voor onszelf hoeven te hebben. Nu zijn een aantal van die redenen natuurlijk volkomen onterecht en sommige volkomen terecht. Maar van veel van de redenen die we hebben om onszelf niet te respecteren weten we niet eens warom we ze hebben of toepassen. Want waarom komen we bijvoorbeeld niet voor onze mening op, als onze baas er om vraagt? Of waarom protesteren we niet tegen overdreven politiegeweld, als iemand gearresteerd wordt. We hebben vaak wel een verklaring waarom we het doen, maar daaruit blijkt alleen maar hoeveel moeite we hebben met respect opeisen voor onszelf.

Respect

Als het om respect gaat blijken wij mensen niet erg respectvol te zijn. We vinden respect wel belangrijk, maar dat is vaak meer verbaal dan fysiek. Zo hebben we het vaak verbaal over respect, maar staan we zelden op om respect te krijgen. Voor een deel komt dan natuurlijk doordat we eigenlijk niet goed weten wat nu eigenlijk respect is.

Wat is het

Als je mensen zou vragen wat zij bedoelen met respect of wat ze zien als respect dan komt het vaak neer op zaken als:

• Opkomen voor je rechten.
• Mogen doen wat je wilt.
• Het leven van anderen eerbiedigen.
• De ander behandelen als een mens.
• Opkijken tegen anderen.
• De ander als je gelijke behandelen.
• Opkomen voor jezelf.
• Niet over je heen laten lopen.
• Anderen beschermen tegen geweld of agressie.
• Opkomen voor jezelf zonder de ander te kwetsen.
• Assertief zijn.

Zo kun je nog een heleboel begrippen opschrijven om aan te geven wat respect is. Een mogelijke definitie voor respect zou kunnen zijn:

Een belangrijke guru in onze christelijke cultuur heeft het ooit eens heel eenvoudig beschreven als:

Met die zin heb je eigenlijk alles gezegd. Want daarmee zei hij dat liefde begint bij jezelf en niet bij de ander. Respect zou je dan een speciale soort van liefde kunnen noemen, namelijk de liefde voor die naaste die je nog niet kent. De naaste waarvan je nog niet weet of hij of zij wel past binnen jouw verwachtingen van anderen.

Respect verdienen

Toch zijn er veel mensen die menen dat respect iets is wat je moet verdienen. Daarbij geldt dat verdienen niet alleen voor mensen die ze niet kennen, maar ook voor zichzelf. Het lijkt wel alsof ze denken dat je anderen pas mag respecteren als zij jou respecteren of als jij ze kunt vertrouwen dat ze je zullen respecteren. Terwijl ze dan vergeten dat als de ander hetzelfde principe volgt, ze beiden nooit respect zullen krijgen.

Dit is waarschijnlijk één van de eerste redenen waarom we onszelf en anderen respectloos behandelen. We zijn van mening dat respect verdiend moet worden en niet iets is wat gegeven wordt omdat een mens nu eenmaal respect verdient. We zijn tenslotte allemaal gelijkwaardig, dan hebben we in zekere zin ook allemaal recht op respect. Maar toch vinden we het moeilijk om niet te leven vanuit dat wantrouwen naar anderen toe en dus te vinden dat anderen ons respect moeten verdienen.

Respect geven

We zouden elkaar dus als we elkaar ontmoeten meteen respect moeten geven. We zouden ook onszelf meteen respect moeten geven vanaf het moment dat we ergens naar binnen stappen. Toch doen we dit niet, omdat we vaak heel veel redenen weten te bedenken waarom we onszelf en anderen geen respect hoeven te geven.

Respect geven

• Zo vinden we dat we geen respect mogen eisen voor onszelf als dat ons leven in gevaar brengt. Heet dat niet:

• We mogen geen respect eisen voor onszelf als onze baas dreigt met ontslag en zo onze luxe bestaan in gevaar brengt.
• We mogen geen respect voor anderen eisen als ze hardhandig aangehouden worden door de politie. Want als de politie iemand aanhoudt, dan zal daar wel een reden voor zijn.
• We mogen geen respect eisen voor anderen als wij bedreigd worden.
• We mogen geen respect eisen voor onszelf als hoger geplaatsten laten merken dat dat ten koste gaat van onze veiligheid. Bijvoorbeeld het feit dat we onze privacy moeten opgeven om te voorkomen dat terroristen de kans krijgen om aanslagen te plegen.
• We mogen geen respect eisen van anderen als we afhankelijk van die ander zijn. Klanten mogen dus onbeschoft zijn om hun zin te krijgen, want ze betalen ons salaris.
• We mogen geen respect eisen van anderen omdat we nog iets van ze krijgen. Verkopers mogen ons negeren, want we willen iets van ze kopen of ze moeten iets voor ons repareren.
• We mogen de ander geen respect geven, want hij behoort niet tot mijn groepje. Ik ken hem niet of hij gedraagt zich anders.

Deze lijst gaat eigenlijk eindeloos door. Zoveel redenen kunnen we bedenken waarom we geen respect mogen vragen of geven. De ergste is misschien wel:

• Ik heb geen recht op respect, omdat mijn ouders dat niet goed vinden. Pas als mijn ouders het goed vinden mag ik respect krijgen en geven.

Respect eisen

Nu is het met respect zo dat je het niet kunt opeisen. Je krijgt respect en je hebt er recht op, maar recht hebben en je recht krijgen zijn vaak verschillende zaken. Om te beginnen is het feit dat we vaak geen respect krijgen of geven een gevolg van de redenen die ik hiervoor heb gegeven.

Verder is opgeëist respect eigenlijk geen respect. Het is gewenst gedrag dat je het idee geeft dat je respect krijgt. Maar in werkelijkheid is het angst omgezet in gedrag. Je hebt misschien wel het gevoel dat je gerespecteerd wordt, maar in werkelijkheid is het iedere keer weer een belediging van je menszijn. Want niet jij als mens wordt gerespecteerd, maar je aggressieve gedrag. De ander toont je geen respect, maar doe alsof uit angst.

Respect vragen

Respect eisen kan dus niet. Respect vragen wel. Respect is tenslotte iets wat de ander je vrijwillig moet geven, omdat hij daarmee erkent dat je van gelijke waarde bent als hijzelf. Dat is toch ook wat we eigenlijk willen zeggen als we iemand respecteren. Dan erkennen we dat de andere evenveel waard is als onszelf.

Maar helaas leren we niet dat we om respect kunnen vragen. Wat ons geleerd wordt is dat je respect moet verdienen of dat je respect moet eisen. We moeten er dus voor betalen, is dat wel respect. Of we moeten er voor vechten, wat eigenlijk ook een vorm van betalen is. Je kunt je dus afvragen of we wel geschikt zijn om onszelf met respect te behandelen.

Hoe

Blijft eigenlijk de vraag over:

Om te beginnen moet je natuurlijk wel door hebben dat de ander je geen respect toont. Daarnaast moet je voor jezelf duidelijk hebben wat je ziet als respect tonen. Want iemand die vindt dat respect tonen betekent dat de rest van de wereld stil is als hij binnenkomt, weet duidelijk niet wat respect is. De anderen worden namelijk niet gezien als gelijkwaardig, maar ondergeschikt. Respect vragen betekent dus de ander vragen om je als van gelijke waarde te behandelen. Het heb uw naaste lief gelijk uzelf.

Misschien is de simpelste manier om te vragen om respect het gewoon letterlijk vragen:

Of:

Een andere mogelijkheid is de andere aanspreken op zijn gedrag:

Als je na zo’n vraag nog steeds respectloos wordt behandeld, dan weet je meteen hoe de ander behandeld wil worden. Misschien moet je dat dan ook maar doen. Tenminste als je het kunt opbrengen om de ander respectloos te behandelen.

Extra

Afbeeldingen

Image: Francesco Marino / FreeDigitalPhotos.net

Index van koppen