Scholen in de psychologie
Inleiding
Psychologie. Een woord dat veel oproept bij de meeste mensen. Maar wat is psychologie eigenlijk? Psychologie is de studie van de geest en het gedrag. In de loop van de tijd zijn er natuurlijk verschillende benaderingen geweest om het menselijke gedrag en bewustzijn te bestuderen. Rond 1880 werd het eerste begin van de wetenschappelijke psychologie gelegd. De psychologen die destijds leefden, waren het niet met elkaar eens wat er nu precies onderzocht moest worden en welke methoden daarvoor gebruikt moesten worden. Daardoor ontstonden verschillende stromingen, de zogenaamde vroege scholen binnen de psychologie. Al deze stromingen zijn natuurlijk belangrijk voor de geschiedenis van de psychologie maar ze zijn ook van invloed op de hedendaagse psychologie.
Enkele vroege invloeden
Er zijn enkele personen die met hun theorieën invloed hebben uitgeoefend op de ontwikkeling van de psychologie.
Copernicus
Omdat men vroeger dacht dat de mens het centrum van alles was, was er geen ruimte voor psychologie als wetenschap. Toen kwam Copernicus die beweerde dat de aarde niet het middelpunt van alles was, maar om de zon heen draaide. Dit inzicht liet zien dat de mens niet het middelpunt van alles was maar onderhevig was aan natuurwetten en dus bestudeerd kon worden.
Descartes
Descartes gaf het dualisme (mens bestaat uit lichaam en geest) een nieuw inzicht. Hij suggereerde dat er wederzijdse beïnvloeding was tussen lichaam en geest. Dit was van groot belang voor de psychologie, omdat men tot nu toe altijd dacht dat de geest alleen het lichaam kon beïnvloeden en niet andersom.
Structuralisme
Bij het structuralisme ging men uit van de structuur van een bewuste ervaring. Structuralisten deelden een bewuste ervaring op in basiscomponenten. Deze basiscomponenten zijn sensaties, beelden en gevoelens.
- Onderzoeksobject: de bewuste ervaring.
- Onderzoeksdoel: de bewuste ervaring splitsen in de basiscomponenten.
- Wie: Wilhelm Wundt, Edward Bradford Titchener.
Functionalisme
Bij het functionalisme werd de nadruk gelegd op de functies van de bewuste ervaring en het gedrag. De evolutietheorie van Darwin heeft een grote invloed uitgeoefend op het functionalisme.
- Onderzoeksobject: de functies van de mentale processen.
- Onderzoeksdoel: ontdekken welke effecten mentale processen hebben.
- Wie: John Dewey, William James.
Behaviorisme
Behavioristen beschouwden de geest en het bewustzijn als wetenschappelijk irrelevant. Het observeerbare gedrag van mensen en dieren was voor hun het onderzoeksdoel.
- Onderzoeksobject: het gedrag.
- Onderzoeksdoel: beschrijven, verklaren en voorspellen van gedrag.
- Wie: John Watson, B.F. Skinner.
Gestaltpsychologie
Volgens deze school nemen mensen hun omgeving waar in Gestalten (Duits voor 'geheel' of 'patroon'). Een bekend verschijnsel in de gestaltpsychologie is de apparente beweging: als je twee lampjes in het donker een stukje uit elkaar neerzet en ze afwisselend aan en uit schakelt, dan ziet de proefpersoon geen twee lampjes die afwisselend aan en uit gaan maar één lichtje dat heen en weer springt.
- Onderzoeksobject: de subjectieve ervaring.
- Onderzoeksdoel: de bewuste ervaring begrijpen en rapporteren.
- Wie: Max Wertheimer, Wolfgang Köhler, Kurt Koffka.
Psychoanalyse
De bekende Sigmund Freud is de grondlegger van de psychoanalyse. Freud ging ervan uit dat een patiënt onbewuste conflicten en emoties had, die mentale problemen veroorzaakten.
- Onderzoeksobject: abnormaal menselijk gedrag.
- Onderzoeksdoel: de normale en abnormale persoonlijkheid begrijpen.
- Wie: Sigmund Freud
Invloed op de hedendaagse psychologie
De invloed van de gestaltpsychologie blijft sterk. Het behaviorisme bestaat nog steeds als stroming in de hedendaagse psychologie. Er zijn hedendaagse psychoanalytische theorieën die hun wortels vinden in de vroegere Freudiaanse theorieën. Het structuralisme is rond 1920 verdwenen naar de achtergrond, maar heeft net als alle andere scholen uiteraard invloed gehad op de ontwikkeling van de psychologie.
Bron: Inleiding in de psychologie door Roediger, Capaldi, Paris, Polivy, Herman en Brysbaert.