Verzuiling in Nederland

Nederlandse verzuiling

Verzuiling
In de geschiedenisboekjes wordt gedaan alsof Nederland eeuwenlang een verzuilde maatschappij was en anders alleen de laatste tweehonderd jaar. De ultieme uiting van verzuiling zou je terugvinden in de politiek met haar partijen die links, recht, midden, christelijk, liberaal of sociaal zouden zijn. Maar als je kijkt naar de ontwikkelingen rond politieke partijen in Nederland dan zie je een landschap van oprichting, samenvoeging, scheiding, samengaan van verschillende zuilen en opheffing. Maar verzuiling mag je het eigenlijk niet noemen.
⬇ Index


Verzuiling

Huwelijk
Verzuiling in de geschiedenis en sociologie is het principe dat ieder mens met een bepaalde levensovertuiging alleen met andere mensen van dezelfde levensovertuiging samenleeft. Dus een katholieke man trouwt alleen met een katholieke vrouw, terwijl een verstokt socialist nooit omgang zal hebben met een liberaal. Hoe onzinnig dit idee is zie je alleen al in het feit dat er allerlei huwelijken en vriendschappen bestaan over ideologische grenzen heen. Maar het verzuilingsidee is ook onzinnig bekeken vanuit de psychosociale ontwikkeling van mensen.
⬇ Index


Ontwikkeling

De meeste mensen ontwikkelen zich binnen een bepaalde sociale situatie. De één groeit op in een omgeving met allemaal socialisten, de ander in een liberaal christelijk milieu en weer iemand anders heeft republikeinen als ouders en familie.
Sociaal leren
Dit leidt met uitzondering van een paar mensen, bij de meeste mensen tot een vergelijkbare houding tegenover het leven. Dus een socialist had socialistische ouders. Een katholiek had of heeft katholieke ouders. Een liberaal heeft vaak liberale ouders. De keuze voor een bepaalde maatschappelijke zuil is dus niet iets wat afgedwongen wordt, wat verzuiling in zekere zin wel impliceert, maar wordt met de paplepel ingegoten. In zekere zin is er dus geen sprake van verzuiling, maar van opvoeding of met een mooi woord culturatie.
⬇ Index


Politiek

Als je echter kijkt naar hoe de politieke partijen van de afgelopen honderd jaar zich hebben ontwikkeld, dan zie je hele vreemde effecten. Waar een liberaal (VVD) nu beweert nooit te kunnen samenwerken met een socialist (PvdA), daar hadden ze vlak na de tweede wereldoorlog er geen enkel probleem mee. De PvdA is namelijk een samenvoeging van de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (een socialistische partij), de Vrijzinnige-Democratische Bond (een liberale partij), de Christen Democratische Unie (de naam zegt het al) en nog wat andere kleine partijen.
Politiek
GroenLinks is ook zo’n partij die een voorbeeld is van het samengaan van zuilen, want het is een samenwerking van de Communistische Partij Nederland, de Pacifistisch Socialistische Partij, de Politieke Partij Radicalen (opgericht door leden van de Katholieke Volkspartij) en de Evangelische Volkspartij (opgericht door ontevreden CDA leden).

Politiek blijkt er in Nederland dus helemaal geen sprake te zijn van verzuiling. Want zelfs het CDA is een samenvoeging van de Katholieke Volkspartij, de Anti-Revolutionaire Partij en de Christelijk Historische Unie. Iets wat volgens de verzuilingsgedachte onmogelijk was. Waarbij de KVP voortkomt uit de Rooms Katholieke Staatspartij die van alleen toegankelijk voor katholieken naar ook niet katholieken zijn welkom veranderde.

Blijkbaar kun je in Nederland verzuiling heel makkelijk overbruggen.

⬇ Index


Andere verklaring

Nu komt het in de wetenschap wel vaker voor dat bepaalde ideeën geuit worden voor een bepaalde situatie die later helemaal niet zo’n goede verklaring blijken te zijn. Vaak is het dan al te laat, omdat het idee opgepakt is door de media en diep verankerd is in het publieke geheugen.

Een andere verklaring voor de schijnbare verzuiling van Nederland zou je namelijk ook kunnen vinden in de maar zeer trage overgang van een agrarische maatschappij naar een industriële. Zo is Nederland in sommige agrarische producten nog steeds de grootste exporteur of één van de grotere exporteurs. Vanuit dat oogpunt bekeken zou je Nederland een agrarische maatschappij kunnen noemen. Het punt is alleen dat de productietechnieken in de agrarische sector van de Nederlandse economie overgenomen zijn uit de industrie. Er wordt geprobeerd massa te produceren en alles zo snel mogelijk bij de koper te krijgen en dat alles met zo min mogelijk mensen. Daarvoor wordt en werd steeds meer gebruik gemaakt van mechanische hulpmiddelen. Dat leidde en leidt weer tot een afname van werk in de agrarische sector en dus veel mensen die opzoek gaan naar werk buiten de eigen omgeving.
Oogsten
Dit effect zag je al veel eerder in landen als Engeland en Duitsland, waar de mechanisatie van de landbouw en het opkomen van de industrie al in de achtiende en begin negentiende eeuw was begonnen. Landen waar vaak helemaal niet over verzuiling gesproken wordt.
⬇ Index


Agrarisch

Het bijzondere aan een agrarische maatschappij is echter dat mensen niet sterk geneigd zijn om te verhuizen. Iets wat ook niet nodig is omdat men zijn eigen voedsel verbouwt en genoeg voedsel produceert om de eigen groep te voeden. Ook nu zie je dat effect nog steeds. In landen waar mensen genoeg te eten hebben wordt er niet veel verhuisd. Terwijl in landen waar honger heerst of de landbouw zich steeds meer mechaniseert en industrialiseert, veel mensen opzoek gaan naar eten of werk op andere plekken. Een belangrijk punt dat bij de verzuiling van Nederland waarschijnlijk vergeten is, is het feit dat je in Nederland niet ver hoefde te reizen om werk te vinden. Zeker als je dat vergelijkt met een land als China, wáár voor een stad als Shanghai geschat wordt dat er 4 tot 5 miljoen ongeregistreerde inwoners zijn op 14 miljoen geregistreerde. Die vier miljoen arbeidsmigranten doen vooral ongeschoold werk. Deze arbeidsmigranten komen vaak honderden kilometers ver bij Shanghai vandaan zoekend naar werk. De grootste afstand tussen industriële steden in Nederland bedraagt echter maximaal 272 kilometer, de afstand tussen Groningen en Maastricht. Maar dan kom je onderweg ook nog steden tegen als Utrecht, Zwolle, Den Bosch en Eindhoven, allemaal plaatsen waar je ook werk kunt zoeken.

⬇ Index


Conclusie

De verzuiling in Nederland zou je dus ook net zo goed de “ik hoef niet te verhuizen” kunnen noemen. Dat is natuurlijk heel iets anders dan verzuiling, want dat klinkt meer als “ik wil niet verhuizen” of “ik mag niet verhuizen”.

Er was in Nederland dus eigenlijk geen sprake van verzuiling, maar sprake van niet hoeven. Dan moet je je dus gaan afvragen waarom ze het ooit de verzuiling zijn gaan noemen. Want in de ontwikkeling van de politieke partijen zie je het niet terug, die vermengden zich zonder problemen.
Parkje
Je ziet het niet terug in het feit dat de maatschappij zich niet heeft veranderd van een agrarische economie naar een technisch industrieël agrarische economie, dat is in Nederland redelijk vlekkeloos verlopen vergeleken met andere landen. Je ziet het niet terug in het feit dat de mensen van de ene ideologie of geloof niet met mensen met andere ideeën mochten of konden omgaan.

Het enige wat je eigenlijk over Nederland en de Nederlanders kunt zeggen is dat ze het net als andere mensen leuker vinden om om te gaan met mensen die hetzelfde denken als zij. Dat is geen verzuiling, maar conservatisme, een natuurlijk menselijk gedrag. De meeste mensen trouwen ook met iemand die binnen een kilometer van hun ouderlijk huis woont. Dat geldt niet alleen in Nederland maar in de meeste landen op deze wereld. De meeste mensen gaan niet aan de andere kant van Nederland voetballen, maar bij de voetbalvereniging in de buurt. De meeste mensen gaan niet in Amsterdam naar de film, als ze in de buurt van Enschede wonen.

Er was dus helemaal geen verzuiling in Nederland, behalve dan misschien in het hoofd van die wetenschapper of journalist die als eerste het woord gebruikt heeft.

⬇ Index


Extra

Afbeeldingen


Index van koppen

Nederlandse verzuiling
Verzuiling
Ontwikkeling
Politiek
Andere verklaring
Agrarisch
Conclusie
Extra
Afbeeldingen
Index van koppen
Links


Links