Wat is Donder

Inleiding

Algemeen

Bijna net zo opvallend als regen en wind is het onweer in Nederland. Gemiddeld 107 dagen per jaar is de bliksem en de donder ergens in ons landje te horen. In de zomermaanden juli en augustus gemiddeld 16 keer per maand, de wintermaanden december t/m februari gemiddeld 3 dagen per maand.

Stappen

Wat is onweer eigenlijk

Onweer is opgebouwd uit twee elementen, de donder en de bliksem, welke ontstaan door een elektrische stroom. De atmosfeer is eigenlijk altijd elektrisch geladen, negatief onderin en positief bovenin. De elektriciteit ontstaat eigenlijk pas echt als er een temperatuurverschil van minimaal 40° C is tussen de grond en 5 km hoogte.

Onweer ontstaat door verschillende elektrische ladingen van kleinere druppels en grotere ijsdruppels in een wolk. Doordat de zon de aarde verwarmt, ontstaat er een stijgstroom naar boven. De kleine positief geladen druppels in een wolk neemt deze mee naar boven, de zwaardere ijsdruppels die een negatieve lading hebben, blijven onderin de wolk hangen. Doordat het temperatuurverschil in de wolk boven positief en beneden negatief zo groot wordt, ontstaat een elektrische lading, opgewekt door het spanningsverschil, en dus onweer.

Dat veel mensen bang zijn voor de bliksem is niet vreemd, het is één van de gevaarlijkste weersverschijnselen, kan zelfs dodelijk zijn als men erdoor getroffen wordt.

Wat zijn donder en bliksem

Donder De donder ontstaat door de hitte binnen een bliksemschicht. Door deze hitte zet de lucht ineens uit, door de zeer grote hitte gebeurt dit met een knetterende klap. Dit kennen wij als de donder. Om te bepalen hoever het onweer verwijderd is, dient men direct na de bliksem te gaan tellen. Op het moment van de donder, dient het aantal tellen door 3 te worden gedeeld en is de afstand in km bekend.

Bliksem Door de opgaande en neergaande stromingen in een bui, zijn er meestal verschillende niveaus met een verschillende lading. Dit is heel goed te ervaren in de zomer, voordat men het weet is de bliksem niet van de lucht. De schichten lopen echter niet naar beneden, maar horizontaal, als het ware van wolk naar wolk.

Wanneer spanning in de onweerswolk steeds groter wordt en de protonen en elektronen bij elkaar komen, ontstaat een enorme vonk in de wolk, wat wij kennen als de bliksemflits.

Het gevaar van de bliksem Bomen en masten trekken de bliksem aan, bij een blikseminslag kunnen alle levende wezen in de nabije omgeving, binnen een straal van een paar honderd meter, gedood worden. Ook mensen! Het wordt dan ook ten zeerste aangeraden om tijdens een onweer geen beschutting te gaan zoeken onder bomen of masten. Zelf in een open veld blijven staan kan problemen veroorzaken.

Grappig om te weten

De bliksem slaat ongeveer 100.000 keer per jaar ergens in, lijkt veel, maar dat is ongeveer 3 tot 4 keer per km² in een heel jaar.
De bliksem is ongeveer 30.000 °C, gemeten gedurende 1 miljoenste seconde in de bliksemstraal
Een verticale bliksemstraal is gemiddeld 5 tot 6½ km lang
De bliksemstraal heeft een snelheid van ongeveer 60.000 km per seconde
De stroomsterkte en spanning van de bliksem bedraagt 100 tot 60.000 ampère bij een duur, die varieert van 1 seconde tot één tienduizendste van een seconde.

Spreuken over donder en bliksem

Donder in maart, vorst in april
Komt men in maart onweer tegen, dan krijgt men in juli regen
Zoveel nevel in maart, zoveel onweer ´s zomers
Onweer in mei, maakt de boeren blij
Als het dondert in mei, valt er dikwijls regen bij
Het onweer in de schone mei, doet het koren bloeien op de hei
Zware onweers baren dikke korenaren
In juni dondergevaar, dan is het een vruchtbaar jaar
Als in september de donder knalt, zal met kerst sneeuw in hopen vallen
Donder in de decembermaand, beloofd veel wind in ´t jaar aanstaand