Wat is de UNESCO-werelderfgoedlijst

Inleiding

Miljarden jaren geleden is de aarde waarschijnlijk met het nodige geweld ontstaan. Uit dat geweld zijn prachtige dingen als grote rotsformaties en diepe zeetroggen ontstaan. Relatief kort geleden, een paar duizend jaar geleden, kwamen de eerste beschavingen op aarde. Ook zij lieten hun sporen na in de vorm van onder andere kerken, rotsschilderingen en architectonische hoogstandjes. Om al deze unieke plaatsen te behouden heeft de UNESCO, een organisatie van de VN, de zogenaamde werelderfgoedlijst opgesteld.

Wat is het

De Werelderfgoedlijst is in 1972 opgericht. Op deze lijst staan plaatsen en objecten die van onschatbare waarde zouden zijn voor de mensheid en de komende generaties. De UNESCO onderscheidt drie soorten werelderfgoed: natuurerfgoed, cultuurerfgoed en gemengd erfgoed. Dit laatste is een combinatie van natuur- en cultuurerfgoed. In totaal zijn er 962 werelderfgoederen. 39 daarvan staan op de lijst van bedreigd werelderfgoed. Deze plaatsen en objecten worden direct bedreigd door bijvoorbeeld bebouwing of aantasting door de mens.

Bij de UNESCO, en dus ook bij de VN, zijn 193 landen aangesloten. In 1972 werd de werelderfgoedconventie georganiseerd door de VN. Op deze bijeenkomst werden afspraken gemaakt om het werelderfgoed te kunnen behouden. Uiteindelijk sloten 187 landen zich aan bij deze overeenkomst. Er staan dan ook alleen erfgoederen van deze landen op de lijst.

Voorwaarden

Ieder jaar wordt er een nominatieronde gehouden en maken sites kans op een plek op de lijst. Voordat een natuurlijke of culture plaats, object e.d. op de lijst gezet mag worden, moet deze aan minimaal één van de tien door de UNESCO opgestelde voorwaardes voldoen.

I: het is een meesterwerk van een creatief menselijk genie.

II: er komen verschillende menselijke waarden in unieke vorm voor, zoals architectuur, technologie, kunst, stadsontwerp of landschapsinrichting.

III: het getuigt van een unieke traditie of menselijke samenleving die nog voortleeft of al verdwenen is.

IV: het is een bijzonder gebouw dat grote stappen in de menselijke ontwikkeling toont.

V: een bijzondere manier van menselijke bewoning of landgebruik, kenmerkend voor een bepaalde cultuur, wordt hier duidelijk.

VI: het is direct of indirect geassocieerd met gebeurtenissen of levende tradities, ideeën, geloof of artistieke werken (dit criterium is alleen toepasbaar met minimaal één ander criterium).

VII: het vertegenwoordigt belangrijke ontwikkelingen in de geschiedenis van de aarde.

VIII: het vertegenwoordigt huidige biologische en/of ecologische processen.

IX: het is het belangrijkste woongebied voor het behoud van een organisme wereldwijd.

X: het is een gebied met uitzonderlijke natuurlijke schoonheid.

Verspreiding over de regio’s

De UNESCO deelt de aarde op in vijf geografische regio’s. De regio’s zijn gebaseerd op de overeenkomsten tussen het werelderfgoed in de landen van de regio’s. Dat wil zeggen dat tussen de werelderfgoederen in één regio min of meer evenredigheid bestaat.

Regio 1, Afrika, omvat de landen in Afrika die ten zuiden van de Sahara liggen.

Regio 2, de Arabische Staten, bevat de landen van Afrika ten noorden van de Sahara en het Midden-Oosten.

Regio 3, Azië en Pacific, bestaat uit heel het continent Azië, met uitzondering van het Midden-Oosten en Rusland en bevat het werelddeel Australië.

Regio 4 is Europa en Noord-Amerika. Dit omvat het werelddeel Europa, Turkije, Rusland, de landen gelegen in de Kaukasus, Israël, Canada en de Verenigde Staten.

Regio 5, Latijns-Amerika en de Caraïben bevat naast de landen in de Caraïben en Latijns-Amerika ook Belize, Frans-Guyana, Guyana en Suriname.

Hieronder staat het aantal erfgoederen per regio aangegeven.

België en Nederland

België heeft 11 sites op de Werelderfgoedlijst staan. De eerste werd in 1998 toegevoegd en de voorlopig laatste in 2012. Alle sites zijn cultuurerfgoed.

Nederland heeft iets minder sites op de lijst staan, negen om precies te zijn. Nederland heeft echter, in tegenstelling tot België, wel één natuurerfgoed: een deel van de Waddenzee.

Conclusie

In 1972 heeft de UNESCO, een nevenorganisatie van de Verenigde Naties, de Werelderfgoedlijst opgericht. Op deze lijst staan objecten en plaatsen, de zogenaamde sites, die van grote universele waarde zijn en voor komende generaties bewaard zouden moeten blijven. Inmiddels staan er 936 sites op de lijst, verspreid over 5 regio's. 11 daarvan staan in België, 9 in Nederland.

Bronnen afbeeldingen: Wikimedia Commons o.a. Jalo