Wat is een kruiser
Inleiding
Tussen de scheepsklassen slagschip en torpedojager (destroyer) zit de kruiser (cruiser). Op deze pagina: wat is het voor type schip, wat is de geschiedenis en waarom is het zo'n machtig schip.
Kruiser
De kruiser is vooral in de 19e en de 20e eeuwen erg in trek geweest. Het is een schip met een lengte van meestal 200-250 meter. Voornamelijk de oudere kruisers (periode Tweede Wereldoorlog) waren van grotere afmeting.
Geschiedenis
De kruiser begon als tussenoplossing tussen de torpedojager en het slagschip. Wat het slagschip aan snelheid miste zou de kruiser een stuk sneller zijn. De torpedojager was wel snel, maar niet veel zware bewapening. De kruiser zou dus in feite een hybridge torpedojager-slagschip zijn: middelhoge snelheid, middelzware bewapening.
De kruisers hadden als taken:
- Kleinere schepen uitschakelen (torpedojagers, fregatten)
- Luchtdoelverdediging
- Jacht maken op vrachtverkeer
Voor de eerste taak kwam de zwaardere bewapening goed van pas. Hiermee kon torpedojagers snel uitgeschakeld worden. Als het om luchtverdediging ging hadden de kruisers in Tweede Wereldoorlog vaak zeer veel luchtdoelkanonnen en mitrailleurs. Tegenwoordig wordt de luchtverdedigingstaak met raketten gedaan. Bij het jacht maken op vrachtverkeer kwam de goede snelheid van de kruiser van pas. Men kon snel convooien onderscheppen en naar de kelder sturen.
Variaties
Zoals de meeste scheepstypen werd met de kruiser ook flink geëxperimenteerd. Zo waren er verschillende klassen om te kijken welk type kruiser het meest succesvol was. De twee belangijkste variaties op de kruisers:
Lichte kruisers
De lichte kruisers waren meer gericht op snelheid en minder op bewapening en bepantsering. Dit was het type schip dat effectief bleek in het onderscheppen van convooien.
Slagkruiser
Aan de andere kant van het scala zat de slagkruiser (Battle cruiser). Dit type had meer bewapening, minder snelheid, maar de bepantsering van een kruiser. Hiermee dacht met snel een slagschip tot zinken te kunnen brengen. Als de kruiser echter zelf geraakt werd door een slagschip dan zou het snel eind oefening zijn: de bepantsering was niet goed genoeg om veel inslagen te weerstaan.
Vliegdekschip-kruiser
Een andere minder voorkomende variant (omdat deze minder succesvol was) is de hybride kruiser-vliegdekschip. Dit was een klasse schip dat aan de voorkant geschutskoepels had met kanonnen en aan de achterkant een landingsbaan/opstijgbaan voor vliegtuigen. Omdat het type niet erg succesvol was zijn er niet veel van dit type gemaakt. In de jaren tachtig hebben de Russen nog geëxperimenteerd met een hybride kruiser-helikoptervliegdekschip. Het result was de Kiev. Hieronder een afbeelding van dit schip.
Vliegtuigcapaciteit
De meeste kruisers hadden vroeger een (water)vliegtuig aan boord voor verkenning. Het vliegtuig steeg op van een platform op een geschutskoepel of werd afgeschoten door een kleine catapult. Bij terugkeer landde het vliegtuig op het water en werd het weer aan boord gehesen.
Moderne kruiser
Wellicht het beroemdste type kruiser tegenwoordig is Amerikaanse Ticonderoga kruiser. Hieronder een afbeelding van dit schip:
Deze kruiser is ontworpen in de Koude Oorlog voor de grote vlootgevechten tegen de voormalige Sovjet-unie. Hier had de kruiser als taak om de vliegdekschepen te verdedigen tegen luchtdreigingen. De bewapening op de kruiser is niet evident, maar zeker wel aanwezig. Waar het vroeger veel scheepskanonnen waren zijn raketten nu het primaire wapen van de kruiser. De schepen van tegenwoordig hebben nog wel een dekkanon, maar dit dus niet meer het primaire wapen.
Beroemdste kruiser
Wellicht de beroemdste kruiser ooit is de HMS Hood. Deze Britse slagkruiser (zware kruiser) was lange tijd het paradepaardje van de Britse marine. De kruiser was het symbool van de Britse glorie. De Hood werd veelal gebruikt als vlagvertoon in buitenlandse havens.
In mei 1941 voeren de KMS Bismarck (Duits slagschip) en de KMS Prinz Eugen uit waarop de Hood samen met de Prince of Wales deze schepen aanvielen. Dit werd de Hood echter fataal: ze was niet opgewassen tegen de krachtige kanonnen van de Bismarck.
De Hood zonk op 24 mei 1941.
