Wat is internettherapie

Met de komst van internet is er een nieuwe manier om therapie aan te bieden: internettherapie. Aanvankelijk werd internettherapie vooral in de VS aangeboden, maar de afgelopen jaren zijn er ook aanbieders van internettherapie in Nederland gekomen. Tot nog toe kregen meer dan 100.000 Nederlanders internettherapie, van eenvoudige zelftesten tot echte therapie. Internettherapie biedt de mogelijkheid om met ondersteuning van een therapeut van achter je PC thuis te werken aan het verhelpen van psychische problemen. Dit artikel beschrijft onder meer wat internettherapie is en welke vormen er bestaan, voor welke klachten internettherapie geschikt is. Het artikel gaat ook in op de vraag of internettherapie effectief is en sluit af met enkele tips wanneer je van plan bent je aan te melden voor internettherapie.

 Wat is internettherapie

Internettherapie wordt op verschillende manieren aangeduid, waarmee hetzelfde wordt bedoeld: naast internettherapie onder meer onlinetherapie, webcounselling, email-therapie, e-mental health en therapie via mobiel internet (smartphone). Internettherapie is in essentie niets anders dan therapie via internet. Daarmee is nog niets gezegd over de soort therapie, maar alleen over de vorm: therapie via internet. Diverse behandelmethoden uit de psychotherapie en gedragstherapie gaan schuil achter het begrip internettherapie.

Internettherapie kan op verschillende manieren worden gegeven: via email, via chatsessies en door middel van videoconferenties (via een webcam). Ook werken internettherapeuten met een combinatie van media en is er bijvoorbeeld tijden de intake telefonische of face-to-face contact en ook is het mogelijk reguliere sessies af te wisselen met internetsessies.

Via internet kunnen mensen met problemen eenvoudig op weg worden geholpen, wat voor veel mensen voldoende is. Met behulp van computerprogramma’s kunnen steeds meer standaard diagnosetools en behandelmethoden worden toegepast.

Voor welke klachten is internettherapie geschikt?

Internettherapie kan worden toegepast bij verschillende psychische klachten, waaronder paniek- en stoornissen, eetstoornissen, matige (alcohol- of drugs)verslaving, depressie en burn-out, rouwverwerking en relatieproblemen. Internettherapie is ongeschikt bij psychotische klachten, dissociatiestoornissen, bovenmatig alcohol- of drugsmisbruik en bij acute kans op zelfmoord en andere crisissituaties.

Ook is internettherapie vooral geschikt voor enkelvoudige problemen. Wanneer er meerder problemen tegelijk spelen (bijvoorbeeld naast een depressie is er ook sprake van een echtscheiding en zijn er schulden), is het vanwege de complexiteit van de problematiek niet goed mogelijk goede therapie te bieden via internet en is het verstandig een beroep te doen op reguliere therapeuten en/of hulpverleners.

Hoe effectief is internettherapie?

In 2007 heeft het Trimbos instituut, dat onderzoek doet naar de psychische gezondheid en verslaving, een grootschalig onderzoek uitgevoerd naar internettherapie. Uit het onderzoek blijkt dat therapie via internet even effectief kan zijn als reguliere therapievormen. De uitslag van het onderzoek is over het algemeen zeer positief over internettherapie.

Overigens is het van groot belang dat de cliënt goed gemotiveerd is om zijn problemen echt aan te pakken. Wanneer de wil om te veranderen ontbreekt, zal de behandeling niet effectief zijn. Ook zijn er mensen die niets zien in internettherapie, omdat het menselijke contact met de therapeut in meer of mindere mate verdwijnt. Hoewel deze mensen zich naar verwachting niet zullen niet zullen aanmelden voor een internetbehandeling, is het voor therapeuten van belang hier bij een eventuele aanmelding goed op door te vragen.

Voordelen internettherapie

Via het internet kunnen méér mensen met een psychisch probleem worden bereikt tegen lagere behandelkosten (tot de helft lager dan bij reguliere therapie), onder meer omdat therapeuten efficiënter ingezet kunnen worden en er mindere (huisvestings)kosten gemaakt hoeven te worden. Internettherapie is daardoor relatief goedkoop.

Veel vormen van internettherapie zijn relatief kortdurend. Hierop bestaan uiteraard uitzonderingen. Hoe lang internettherapie duurt, hangt uiteraard af van de aard van het probleem, de behandelmethoden en theoretische achtergrond van de internettherapeut.

De behandeling kan buiten kantooruren en thuis achter de PC plaatsvinden. Mensen zijn minder tijd kwijt aan reizen, hebben geen reiskosten en kunnen de therapie krijgen wanneer dat goed uitkomt. Bovendien is de therapie goed verborgen te houden. Voor mensen die slecht ter been zijn of in een rolstoel zitten, is het prettig dat ze hun huis niet meer uit hoeven.

Internettherapie is anoniem en indirect. Hierdoor is het voor veel mensen makkelijker om gevoelens te uiten en gedachten onder woorden te brengen. Het maakt niet uit hoeveel tijd het kost om de gevoelens en gedachten onder woorden te brengen. Doordat cliënten gedwongen zijn hun gevoelens en gedachten onder woorden te brengen en ook leesbaar en begrijpelijk te houden, is het veelal makkelijker om tot de kern van de problemen te komen. Schrijven helpt bij het denken over een meegemaakte ervaring.

De uitwisseling bestanden maakt het goed mogelijk de behandeling te evalueren. Dit is een voordeel voor zowel de cliënt als de behandelaar. De behandelaar kan op basis van de verrichte therapeutische handelingen en de reactie daarop van de cliënt verbeterpunten benoemen voor volgende behandelingen. Dit kan de kwaliteit van de behandeling vergroten.  

De kwaliteit van de behandeling hangt voor een belangrijk deel af van de mate waarin de cliënt in staat is zijn gevoelens en gedachten schriftelijk onder woorden te brengen. Een belangrijk nadeel is dan ook dat de therapeut niet kan inspelen op non verbalen signalen, zoals gebaren of stiltes. Hierdoor is het voor een therapeut moeilijk om na te gaan of de cliënt informatie achterhoudt. Hij kan niet goed beoordelen in welke mate er sprake is van een vertrouwensrelatie.

De communicatie verloopt niet synchroon. De cliënt stuurt in het geval van internettherapie via de e-mail een mailtje en moet vervolgens wachten op de reactie van de therapeut. Dit kan een nadelige invloed hebben op de therapie.

Op dit moment is er nog geen kwaliteitsstandaard voor internettherapie. Er bestaat met andere woorden nog geen keurmerk. Hierdoor kan de klant moeilijk bepalen of hij of zij met een goede therapeut van doen heeft.  

De aanbieders van internettherapie hanteren zeer uiteenlopende werkwijzen. Raadpleeg dus in ieder geval de website van de aanbieder. Hieronder komen enkele mogelijkheden aan bod.

Sommige aanbieders verlangen een verwijsbrief van de huisarts of bedrijfsarts en gaan pas aan de slag wanneer uit een snelle diagnose op basis van een of meerdere vragenlijsten (‘screening’) aannemelijk is dat internettherapie een passende behandeling is. Andere aanbieders gaan ook zonder verwijsbrief aan de slag, wanneer voorafgaand aan de on-line behandeling een vergoeding is betaald via bijvoorbeeld ideal of paypal.

Na de intake, al dan niet op basis van een diagnostische vragenlijst of de verwijsbrief van de huisarts of bedrijfsarts, wordt samen met de klant een behandelplan opgesteld. Sommige aanbieders willen de klant altijd eerst persoonlijk zien en spreken, voordat de behandeling via internet plaatsvindt. In een enkel geval is het mogelijk naast de internettherapie een reguliere (face to face) behandeling te krijgen. In een enkel geval eist de aanbieder voorafgaand aan de werkelijke behandeling dat de klant een formulier ondertekent, dat de aard en het doel van de behandeling beschrijft (om eventuele onduidelijkheden te voorkomen).

Wanneer er sprake is van een behandelovereenkomst, krijgt de klant veelal een gebruikersnaam en inlogcode toegestuurd. In een enkel geval krijgt de klant een emailadres om een (synchrone) on-line behandelafspraak te maken. Wanneer de afspraken zijn gemaakt, kan de behandeling gaan plaatsvinden volgens de gemaakte afspraken en het behandelplan.

Voor eventuele vergoeding van de behandeling door de ziektekostenverzekeraar, is de verwijsbrief de huisarts of bedrijfsarts noodzakelijk.  

• Ga bij de zorgverzekeraar na of de kosten van internettherapie worden vergoed en zo ja, onder welke voorwaarden. Maak met de aanbieder goede afspraken over de te hanteren tarieven en wijze van betaling.

• Neem goede kennis van de websites van de aanbieders van internettherapie. Ga de werkwijze en tarieven van de aanbieder na en stel je op de hoogte van de kwalificaties, betrouwbaarheid en zelfbeschrijvingen van de internettherapeut(en). Kijk ook of de internettherapeuten lid zijn van een beroepsvereniging.

• Ga na op welke wijze de aanbieder de privacy garandeert. Maak hier in het geval van een behandeling duidelijk afspraken over met de internettherapeut.