Wat is poollicht

Inleiding

Algemeen

De eerste meldingen over waarnemingen van poollicht zijn al van voor onze huidige jaartelling. Een waarneming van poollicht is alleen in de avond of nacht te zien en dan nog met uitzicht op het noorden. Veelal werden ze gezien als een bericht van de goden en geesten, maar werden ook soms uitgelegd als boodschap van een naderende ramp.

Stappen

Het verschijnsel vroeger

Zo beschouwde men in Europa en Azië deze waarneming als een boodschap van goden en geesten.

In de Middeleeuwen was deze waarneming een teken van naderende rampen
De Vikingen beschouwden de waarneming dat ergens op de wereld een veldslag had plaatsgevonden.

Poollicht staat bekend als Aurora Australis, het zuiderlicht en Aurora Borealis, het noorderlicht. Aurora is een afgeleide naam van de godin van de dageraad, de Romeinse godin dan.

Wat is een poollicht

Lichtverschijnselen aan de hemel die ontstaan doordat deeltjes van de zonnewind bij uitbarstingen in de atmosfeer worden geslingerd. Dit gebeurt voornamelijk in de poolstreken, bekend is hoe dichter men naar de evenaar toegaat, hoe minder kans op een waarneming van poollicht. In Europa is een waarneming van dit soort licht zeer zelden.

Wanneer er op de zon uitbarstingen zijn, ontstaan er hevige partikelstormen, oftewel zonnewinden. Deeltjes van de partikel meestal elektronen, protonen, zware alfadeeltjes en iconen komen in de atmosfeer terecht. Zij worden naar de polen op de aarde afgebogen door het magneetveld van de aarde. Tijdens deze vlucht laten ze luchtmoleculen oplichten. Op een gegeven moment botsten deze deeltjes op zuurstof- en stikstofmoleculen in onze atmosfeer. Moleculen krijgen een hogere energie-inhoud en bereiken een onstabielere toestand. Overgang naar de stabiele toestand veroorzaakt een lichtflits. Poollichten bevinden zich veelal op een afstand tussen de 65 en 400 km van de aarde.

Poollichten kunnen zowel op de noordpool als de zuidpool zichtbaar zijn. Een poollicht staat niet stil aan de hemel, hij komt éénmaal voor en verschillen van kleur, vorm en intensiteit.

Helderheid

Hoe vaak poollichten te zien zijn is afhankelijk van de zonnewind, hoe sterk deze is. De zonnewind richt zich weer naar de zonneactiviteit. Deze activiteitcyclus noemt men ook wel de zonnevlekkencyclus, en duurt circa elf jaar. Periodiek verschijnen en verdwijnen de vlekken op de zon. In het begin van de cyclus zullen de meeste vlekken zijn en is er een verhoogde activiteit. In 2007 is de activiteitscyclus op een minimum punt en is de kans op poollicht heel laag. Pas in 2010 zal dit weer toenemen.

Het zal niet vreemd zijn dat hoe sterker de zonneactiviteit is, hoe vaker poollichten waarneembaar zullen zijn. Poollicht komt nooit direct op de pool voor, maar in een ring eromheen. Tijdens een lage activiteit is de waarneming voornamelijk rond Alaska. Is de activiteit op zijn hoogst, dan is de mogelijkheid aanwezig dat de lichten toch in Europa waargenomen kunnen worden.

Vormen en kleuren

Een poollicht kan iedere keer weer een andere vorm aannemen. Ze kunnen als vlakken zichtbaar zijn, maar ook als lichtbogen boven de horizon, of als stralende strepen. Kleuren van het poollicht kunnen variëren van rood naar groen, maar ook kleuren als paars, geel en blauw kunnen voorkomen.

Is het poollicht groen, dan bevinden de zuurstofatomen zich op een hoogte van meer dan 100 km waardoor de corpusculaire straling wordt geactiveerd. De kleur is rood als de hoogte meer dan 200 km is, dan zijn het de stikstofatomen die voor deze kleur zorgen.