Wat is meiose
Inleiding
Elke dag produceren mannen miljoenen zaadcellen.
Zaadcellen bevatten maar de helft van het aantal chromosomen in vergelijking met normale lichaamscellen. Dit geldt ook voor eicellen.
Hoe ontstaan zaad- en eicellen en hoe ziet dit proces eruit?
Wat is meiose?
Meiose is een ander woord voor reductieceldeling. Wij hebben per cel 46 chromosomen en allerlei organellen. Bij de meiose ontstaan uit één moedercel, vier verschillende dochtercellen, ofwel de geslachtscellen. Deze cellen bevatten maar één van beide chromosomen van elk chromosomenpaar uit de moedercel afkomstig. Het proces waarbij dit gebeurd wordt meiose genoemd en bestaat uit een aantal fasen.Je kunt dit proces ook weergeven als 46 → 23 + 23 + 23 + 23.
Waarom meiose?
Meiose vind plaats om geslachtscellen te produceren. Zaadcellen bij de mannen en eicellen bij de vrouwen (afb.1). Bij mannen gebeurd het dagelijks in de teelballen, maar bij vrouwen liggen de eicellen al klaar in de eierstokken voor de geboorte en hoeven ze alleen nog maar te rijpen.Meiose is zeer belangrijk voor de voortplanting van het individu. Alhoewel het bij mannen dagelijks gebeurd is het toch een vrij ingewikkeld proces en kunnen er dingen fout gaan tijdens de meiose.
Hoe werkt meiose?
Voordat de meiose plaats kan vinden, moeten de chromosomen eerst repliceren. Dit is ook wel het verdubbelen van de chromosomen, om zich zo over meerdere dochtercellen te kunnen verdelen. De fase waarin de chromosomen zich repliceren wordt ook wel de interfase genoemd en verloopt in principe hetzelfde als tijdens de mitose (gewone celdeling).Vanuit één chromosoom dat verdubbeld wordt, ontstaan twee chromatiden die nog aan elkaar vastzitten met het centromeer (afb.2). Hierna kan de meiose beginnen.
Hoe verloopt de meiose?
De meiose bestaat uit twee verschillende fasen (afb.3). Deze fasen volgen elkaar snel op, en bestaan uit een eerste deling en een tweede mitotische deling.
Fase I van de meiose
Als de meiose plaatsvindt, ontstaat er in de cel net als tijdens de mitose een soort evenaar, ofwel het equatoriaal vlak.De chromosomen bestaande uit twee chromosomen gaan in paren rond het equatoriaal vlak liggen, dus gelijke chromosomen gaan boven en onder elkaar liggen. Op deze manier liggen er 23 chromosomen in paren rond het equatoriaal vlak.Ook nu ontstaan er spoeldraden vanuit de polen van de cel en trekken één van beide chromosomen bestaande uit twee chromatiden naar één van de polen. Dit betekent dat er aan elke pool van de cel één chromosoom ligt bestaande uit twee chromatiden, dus eigenlijk een dubbele hoeveelheid chromosomen in één cel. Hierna ontstaan er twee cellen door de vorming van celmembranen tussen beide polen.
Fase II van de meiose
Omdat de hoeveelheid chromosomen nog dubbel is, moeten de cellen nog een keer delen.Opnieuw ontstaan er in de cellen spoeldraden en een equatoriaal vlak. De chromosomen bestaande uit twee chromatiden gaan naast elkaar op het equatoriaal vlak liggen, op een rijtje. Zo liggen er dus 23 chromosomen op een rijtje. De spoeldraden trekken één van beide chromatiden naar de polen van de cel. Hierna zijn de chromatiden weer chromosomen en ontstaan er opnieuw celmembranen. Nu hoeft er alleen nog maar plasmagroei plaats te vinden om de cellen op de juiste grootte te laten komen. Zo ontstaan er dus uit één moedercel, vier dochtercellen ofwel geslachtscellen.
Verschil zaadcellen en eicellen
In principe zijn er geen verschillen in het ontstaansproces van beide geslachtscellen, alleen de afronding van de meiose verloopt anders. Zo worden alle zaadcellen even groot, en hoeft er alleen nog een staart aan de zaadcel te worden gemaakt. Bij de eicel echter, krijgt maar één van de vier gevormde eicellen, al het cytoplasma. De andere drie worden poollichaampjes genoemd. De eicel wordt dan ook veel groter dan de andere cellen. Dit is handig om bij een eventuele bevruchting, het embryo, tijdens de eerste paar delingen van voedsel te voorzien.
Verder lezen
Wil je meer weten over hoe cellen werken en uit welke onderdelen ze bestaan? Kijk dan eens in; Cellen en hun organellen.
Wil je meer lezen over de gewone celdeling of mitose? Lees dan verder in; Wat is mitose.
Wil je weten hoe een allergische reactie ontstaat en door welke stof het veroorzaakt wordt? Kijk dan eens verder bij; Hoe ontstaat een allergische reactie .