Worteltjes: oranje en gezond

Iedereen kent ze wel; worteltjes!

Kinderen eten worteltjes al van jongs af en ze staan bekend om hun goede eigenschappen voor de ogen. Ze zijn lekker van smaak en een vaak gebruikt ingrediënt in gerechten.

Zijn worteltjes echt zo gezond en waar komt de oranje kleur van worteltjes eigenlijk vandaan?

Waar komen worteltjes vandaan

De wortel zoals wij hem kennen komt uit Iran, door de V.O.C. geïmporteerd in de 17^e eeuw.

Met deze wortel werd net zolang gekruist tot hij een oranje kleur had. Dit keer heeft de oranje kleur dus wel degelijk met het koningshuis te maken. Daarna werd de wortel pas over Europa verspreid. 

 Voordat de wortel uit Iran werd geïmporteerd was hij al langer bekend. De oudste fossielen van wilde worteltjes dateren van 4.000 jaar geleden.

Wilde en gekweekte worteltjes zijn onderling kruisbaar en lijken genetisch erg op elkaar. Afghanistan wordt gezien als het ontstaanscentrum van de gekweekte worteltjes, de oorspronkelijke kleur van de gekweekte worteltjes is echter paars, veroorzaakt door de aanwezigheid van anthocyaan. Uit deze paarse worteltjes zijn waarschijnlijk als gevolg van een mutatie gele wortels ontstaan. De mutatie zorgde voor anthocyaanverlies, waardoor de gele carotenoïden zichtbaar werden. Deze gele wortel is vervolgens in Nederland terecht gekomen en doorgekweekt tot hij oranje werd. De oranje worteltjes zijn nu de hoofdmoot van wat er gekweekt wordt, in Oost-Europa verbouwen ze echter nog steeds paarse worteltjes.

Soorten worteltjes te koop

In Nederland worden ook worteltjes verbouwd en wel heel veel. In het jaar 2.000 zo’n 8.200 hectare. Hierbij worden dan ook de grove winterpenen geteld die wel 400 gram kunnen wegen.

In de winkel kun je verschillende typen wortelen verkrijgen;

• Zo heb je de zware winterpeen, goed voor stamppotten, maar ook om wortelsap van te maken.
• Daarnaast kun je bospeen verkrijgen. Dit zijn fijne worteltjes met het loof er nog aan.
• Als laatst kun je ook nog waspeen verkrijgen. Dit zijn de fijne worteltjes zonder loof.
• Heel zeldzaam zijn de Parijse worteltjes, deze zijn bolvormig tot cilindrisch en worden niet zoveel gekweekt.

Wortelen kun je het hele jaar door verkrijgen. Bewaar de worteltjes in de groentela van je koelkast en haal het loof eraf. Soms heb je een groene of witte top aan de bovenkant van het worteltje, snijdt deze er dan af bij het klaarmaken.

Met worteltjes kun je van alles doen. Zo kun je ze rauw raspen, heel opeten, in blokjes snijden. Je kunt ze ook koken, toevoegen aan stamppotten, of gebruiken als maaltijd voor de baby.

Zijn worteltjes gezond

Zijn worteltjes nu echt gezond of is het een fabeltje?

In worteltjes zit de stof bètacaroteen. Bètacaroteen is een voorloperstof van vitamine A. Vitamine A heb je weer nodig om de staafjes in je netvlies goed te laten werken. Dus worteltjes zijn inderdaad goed voor de ogen. Zonder bètacaroteen of vitamine A kun je last krijgen van nachtblindheid. 

Hier moet wel bij gezegd worden dat andere voedingsmiddelen nog meer vitamine A bevatten en worteltjes dus niet de beste leverancier van vitamine A zijn. Zo kun je ook donkergroene bladgroenten, als koolsoorten en spinazie eten, maar ook fruitsoorten als mango’s en mandarijnen zijn rijk aan bètacaroteen.

Naast dat bètacaroteen goed is voor de ogen, wordt ook gezegd dat het zorgt voor een goede weerstand, gezonde botten, tanden en huid.

Als laatst zijn er nog aanwijzingen dat bètacaroteen anti-oxidanten bevat en het lichaam tegen veroudering kan beschermen. Deze anti-oxidanten kunnen vrije radicalen wegvangen en zorgen dat cellen minder schade oplopen en dus minder snel verouderen.

Tot slot

Worteltjes zijn een veelzijdige en gezonde groente. Het voordeel is dat kinderen ze lekker vinden en je dus weinig last hebt met het avondeten. Daarnaast zijn worteltjes een gezond tussendoortje en zijn ze niet alleen goed voor de ogen, maar ook voor de botten, tanden en huid.

Wil je meer weten over de invloed van bètacaroteen op nachtblindheid? Lees dan verder in; wat is nachtblindheid.

Wil je meer weten over hoe je huidveroudering kunt verkomen? Lees dan verder in; huidveroudering voorkomen.