Muiderslot, kasteel in volle glorie

Algemeen

In de Noord-Hollandse plaats Muiden ligt het Muiderslot, een kasteel dat nog helemaal overeind staat. In Nederland zijn niet zo heel veel kastelen meer in volle glorie en daarom is het zo jammer dat het niet meer te achterhalen is wanneer het kasteel is gebouwd.

Floris V

De datum van bouw is niet bekend, wel weet men dat graaf Floris V het kasteel rond 1280 in bezit had. Onbekend is of hij het heeft gebouwd, of simpelweg heeft gekocht. Wel is bekend dat op 27 juni 1296 de graaf gevangen werd gezet in zijn eigen kasteel. Floris V werd gevangen genomen door Gijsbrecht IV van Amstel en Herman van Woerden. Dit was tijdens een valkenjacht. Bij een ontsnappingspoging is hij in de omgeving van het kasteel vermoord door zijn eigen schildknaap, Gerard van Velzen. Uit het huwelijk van Floris met Beatrijs van Vlaanderen werden zeven kinderen geboren. Zes van hen stierven voor hun 10e levensjaar.

Doelstelling kasteel

Vele kastelen in Nederland werden vaak gebouwd voor de bewoning door een Edelman (koningen, graven, heren e.d.). Het Muiderslot daarentegen is gebruikt voor bewoning van grafelijke of bisschoppelijke slotvoogden. Die hadden de functie om voor hun heer het kasteel te beheren.

Muiderslot

Na de moord op graaf Floris V verwoestte bisschop Willem van Mechelen het kasteel. De ruïne bleef een eeuw liggen alvorens Graaf Albrecht van Beieren (1336 – 1404) het kasteel weer opbouwde. Graaf Albrecht is de grootvader van Jacoba van Beieren. Het kasteel staat waar de rivier De Vecht uitmondt in de voormalige Zuiderzee. Dit was voor die tijd een strategische plaats, want het tol heffen voor schepen die voorbij kwamen was zeer gewild.

Graaf Albrecht liet een begin maken met de herbouw rond 1370, er werd gebouwd op de oude fundamenten. Gebouwd op zand, een vaste natuurlijke ondergrond, en zonder paalfunderingen. De grondoppervlakte van het kasteel (dat volledig in het water ligt) is 32 x 35 meter. Het kasteel is een zogenaamde “Vierkante waterburcht”, met grappig genoeg op iedere hoek een ronde toren, met muren van bijna 1,5 meter dik. De poort waardoor men het kasteelterrein betreedt ligt tussen de beide oostelijke torens. De gebouwen zijn te vinden tegen de westelijke en noordelijke kasteelmuur.

In 1577, in de Tachtigjarige oorlog, werd het kasteel ingenomen uit naam van Prins Willem van Oranje.

Pieter Corneliszoon Hooft

De schrijver Pieter Corneliszoon Hooft (1581 – 1647) werd op 28 jarige leeftijd benoemd door Prins Maurits tot drost en slotheer van Muiden en baljuw van Gooiland. Een drost is een bestuurder van een gebied dat niet gemeentelijk was ingedeeld. Een baljuw is door de landsheer belast met de rechtspraak in een bepaald gebied. Hooft ging wonen op het kasteel in 1609 en verbleef er tot zijn dood in 1647. Tijdens zijn verblijf op het kasteel heeft hij (als beroemd schrijver) de Muiderkring opgericht. Deze is ontstaan door de dichters, schrijvers, geleerden en kunstenaars die hij altijd om zich heen had verzameld. Onder deze artiesten hoorden onder andere:

• Joost van den Vondel (1587 – 1679), schrijver van onder andere het toneelstuk Gijsbrecht van Aemstel
• Constantijn Huygens (1596 – 1687) onder andere geleerde
• Gerbrand Adriaenszoon Bredero (1585 – 1618) dichter en toneelschrijver
• Maria Tesselschade (1594 – 1619) dichteres, een zeer goede vriendin van Hooft

In 1647 verliet Hooft zijn kasteel om de uitvaart bij te wonen van Stadhouder Prins Frederik Hendrik. De aanblik van het stoffelijk overschot van de door hem bewonderde stadhouder werd hem teveel en hij overleed.

Franse tijd en koning Willem I

Gedurende de periode dat ons land door de Fransen werd overheerst, de zogenaamde Franse periode, was het Muiderslot een kazerne, en werd gebruikt als wapenarsenaal. De eerste Fransen staken in een decembernacht van 1794 de bevroren rivieren over en bezetten de toen nog Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Pas in 1813 verlaten de Fransen het Nederlandse grondgebied.

Het kasteel Muiderslot wordt vanaf 1795 niet meer bewoond en raakt langzaam in verval. Tot in 1825 het kasteel te koop werd aangeboden, maar nadat dit gemeld werd aan koning Willem I werden deze verkoopplannen ongedaan gemaakt. Het was zijn wens het kasteel te restaureren. Volgens de koning was de culturele traditie van het kasteel te groot. Toch moest het vervallen kasteel nog enkele jaren wachten tot het hersteld zou gaan worden.

Restauraties

De architecten Cuypers en later Berden begonnen in 1895 de restauratie, welke tot 1909 zou duren. In 1958 vond er een restauratie plaats waarbij ook de toegangspoort onder handen werd genomen. Ook werd in de Ridderzaal een nieuwe marmeren vloer aangelegd. Gedurende deze periode was Ton Koot de slotvoogd van het kasteel. Het was deze slotvoogd die het kasteel liet inrichten zoals het tijdens het verblijf van Hooft uitgezien moet hebben.

Muiderslot anno 2009

Heden ten dage is het kasteel een Rijksmuseum, waarbij onder begeleiding de oude woonvertrekken te bezichtigen zijn. Op eigen gelegenheid kunnen drie van de vier torens worden bezichtigd. In de zomermaanden is er een valkenier die met haar roofvogels demonstraties geeft. Dit omdat de valkenjacht in de tijd van Floris de V een zeer geliefde bezigheid was, waar Floris zich graag aan over gaf. De tuinen zijn opnieuw aangelegd, volgens model van Hooft, compleet met kruidentuin. Er worden nog steeds culturele bijeenkomsten gehouden door de inmiddels hernieuwde Muiderkring.

Regelmatig wordt in het kasteel de Staatsprijs voor de Letterkunde uitgereikt. Deze prijs staat ook wel bekend als de PC Hooftprijs.