De geschiedenis van Nederlandse theaterdans

Tegenwoordig is de term "moderne dans" behoorlijk bekend in Nederland. Natuurlijk heeft deze dansvorm zijn trouwe fans, maar ook mensen die eerst niet eens van het bestaan wisten, lijken nu aangetrokken te worden door de expressieve dansante bewegingen op kale vloeren met dansers in meestal sobere en/of eenvoudige kostuums. Mensen krijgen meestal de eerste keer iets te zien wat ze totaal niet verwachten, omdat ze overweldigd worden door de inleving en puurheid van de gedachten die achter iedere beweging zitten. Hierdoor groeit het publiek dat deze dans aantrekt. Mede door deze aandacht kunnen opgerichte dansgroepen zich (d.m.v. subsidies en donaties) beter groot houden in de al zo kleine danswereld van tegenwoordig. Maar waar komen al die niet zo bekende, maar toch expressieve dansen allemaal vandaan? Wie verzinnen ze? Hoe is eigenlijk de Nederlandse theaterdans ontstaan?

De oprichting

Het Nederlands Dans Theater is met de hulp van Rudi van Dantzig (een leerling van Sonia Gaskell) opgericht. Samen met nog een paar andere leerlingen van begonnen zij in 1959 dit dansgezelschap zonder enige financiële steun of studio’s. In 1961 verliet Van Dantzig het Nederlands Dans Theater om zich weer aan te sluiten bij het Nederlands Ballet. Dit kwam echter in een fusie met het Amsterdams Ballet. Hieruit ontstond het Nationale Ballet en kwam onder leiding van Sonia Gaskell. Het leiderschap werd in 1969 door Van Dantzig overgenomen. Hij staat nu vooral bekend om zijn sterk emotionele en expressionistische choreografieën. De gevoelens van de individualist spelen in al zijn balletten een grote rol.

Huischoreografen

Hans van Manen

In 1960 sloot ook Hans van Manen zich aan bij het Nederlands Dans Theater. Hij ontwikkelde zich in deze jaren snel tot een succesvolle choreograaf door dagelijkse bewegingen, zoals bijvoorbeeld lopen en rennen, in zijn werken te verwerken. Doordat hij ook veel structuur in zijn dansen bracht, kreeg hij in Duitsland de bijnaam ‘Mondriaan van het ballet’. In 1970 verliet Van Manen het Nederlands Dans Theater en werd huischoreograaf van het Nationale Ballet.

De redding

Na een paar goede jaren van het Nederlands dans Theater door o.a. de werken van Hans van Manen, belandde het dansgezelschap in een crisis. Het werd gered door Jirí Kylián en zijn passieve en humoristische werken. In 1976 werd hij artistiek leider en huischoreograaf bij het Nederlands Dans Theater.

Van Schayk

Toer van Schayk (ook een leerling van Sonia Gaskell) begon zijn danscarrière bij het Nederlands Ballet. Na een opleiding als beeldhouwer, sloot hij zich in 1965 aan bij het Nationale Ballet. Hij werd daar een bekende solist doordat hij o.a. mime gebruikte om zijn dansen meer uitdrukking te geven. Toen Van Schayk in 1976 zijn loopbaan als danser op gaf en huischoreograaf werd, was deze stijl ook duidelijk terug te zien in zijn werken.

Het heden

Tegenwoordig is Anders Hellström artistiek leider van het Nederlandse Dans Theater. Ook bij het Nationale Ballet hebben wisselingen van het leiderschap plaats gevonden. Na Rudi van Dantzig nam Wayne Eagling het in 1991 van hem over. In 2003 kwam het dansgezelschap onder leiding van Ted Brandsen.