Wat is Sacred Steel

Inleiding

Gospel gespeeld met steelgitaren oftewel sacred steel. Bijna driekwart eeuw was deze uitermate expressieve muziekstijl enkel voorbehouden aan de volgelingen van de ultra-strenge religieuze gemeenschap House Of Church God. Sinds een jaar of twintig begint het er echter steeds meer op te lijken dat die traditie doorbroken gaat worden. De jongere generatie steelspelers ziet het als een missie om dit veel te lang verborgen gebleven fenomeen met de rest van de wereld te delen.

Gospel

In de Afro-Amerikaanse cultuur is het gebruikelijk dat bezoekers van een kerkdienst hoorbaar hun instemming betonen met de woorden van de voorganger. Dat gebeurt met kreten, voetgestamp en handgeklap. Dat klappen krijgt geleidelijk aan een gesyncopeerd karakter wat double rap wordt genoemd. Dat wordt nog eens versterkt door het gebruik van allerhande soorten percussie die de mensen van thuis meenemen. Dit  vormt de basis voor het orkest dat op een gegeven moment invalt. In reguliere gospel volgt dan het vraag en antwoord spel zoals we dat allemaal wel kennen. Bij sacred steel krijgt echter maar één zanger of zangeres tegenwicht van de steelgitaar die het geluid van de menselijke stem nabootst en soms zelfs het gehele vocale gedeelte overneemt. Die samensmelting van geluiden groeit langzaam toe naar een climax. Er wordt gedanst en gezongen. Mensen raken massaal in trance. De band reageert vervolgens weer op het publiek en die interactie leidt uiteindelijk tot een collectieve, spiritueel explosieve happening die de exegese kracht bijzet. Welkom in de wondere wereld van het heilige staal.

Kerkgenootschap

Mother Mary Magdalena L. Tate heeft het niet meer mogen meemaken, maar als ze geweten had wat haar evangelische pionierswerk anno nu nog steeds teweeg brengt zou ze zich ongetwijfeld in haar graf omdraaien. In 1903 wordt onder haar supervisie The Church Of The Living God, The Pillar And The Ground Of The Truth Without Controversy opgericht. Een behoorlijke mond vol, inderdaad, en daarom gemakshalve aangeduid als The House Of God Church waar in de loop der jaren ook nog eens de nodige afsplitsingen ontstaan. Ook zal Mother Tate niet bevroed hebben dat het door haar in het leven geroepen kekgenootschap tegenwoordig afdelingen kent in 26 Amerikaanse staten, Afrika, op de Bahamas, Haíti en Jamaïca waarvan de Jewel Dominion en de Keith Dominion de voornaamste zijn.

Hawaii

In 1930, het jaar waarin Mother Tate komt te overlijden, introduceert Troman Eason, geïnspireerd door de Hawaiiaanse liedjes die hij op de radio hoort, de steelgitaar binnen de gospelmissen van de Keith Dominion afdeling. Troman hanteert een vrij orthodox idioom waardoor zijn spel niet meteen opvalt, maar zijn jongere broer Willie die hem begeleidt gaat onder het motto "Praise Him with stringed instruments" (Psalm 150:4) de mogelijkheden van het met een slide (buisje van glas of metaal) bespeelde snaarinstrument in al zijn finesses exploreren. De steel wordt normaal gesproken geassocieerd met country & western, maar in tegenstelling tot de gangbare aanpak ontwikkelt Willie een afwijkende stijl waarbij hij, een basale backbeat als achtergrond spelend, losse snaren aanslaat waarmee hij de menselijke stem imiteert. Een techniek die heden ten dage nog steeds geldt als de basis van sacred steel. Eason wordt dan ook algemeen erkent als de grondlegger van het genre. Hij krijgt talloze navolgers waaronder Ted Beard, Reverent Glenn Lee, Lonnie "Big" Ben Bennett, zijn neef Aubrey Ghent en zijn goede vriend Henry Nelson.

Vrij van zonden

Het feit dat sacred steel al zo'n driekwart eeuw bestaat roept natuurlijk de prangende vraag op waarom zo'n unieke en opwindende stijl pas zo laat een groot publiek bereikt heeft. Het antwoord is simpel. De aanhangers van voornoemde kerkgenootschappen zijn pentacostal sanctified  zoals dat heet. De volgelingen dienen een reine ziel te hebben, vrij van zonden.  In de praktijk betekent dat onder meer geen drugs, niet roken of drinken en geen sex voor het huwelijk. Het betekent ook dat de gelovigen alleen maar naar gospel mogen luisteren. Alle andere genres zijn strikt verboden. Sacred steel is zelfs alleen maar voorbehouden voor religieze diensten en dient binnen de muren van de kerk te blijven. En die wet dient strikt te worden nageleefd. Aanhangers die gospel buiten de kerk willen spelen moeten zich beperken tot ritmesectie, piano, orgel en zang. Pas als de House Of God Church in de jaren negentig een relatief progressievere leiding krijgt worden de teugels een tikje gevierd.

The Campbell Brothers

Bishop Charles E. Campbell die een parochie beheert in New York, maar ook verantwoordelijk is voor diocesen in Florida en het grootste deel van Florida is zwaar onder de indruk van het fenomeen. Zelf kan hij geen noot spelen, maar hij inspireert zijn zoons Phil, Darick en Chuck om les te gaan nemen onder de voorwaarde dat ze samen en nooit afzonderlijk een band zullen beginnen. Onbewust legt hij zo de basis van hun, zelfs binnen steelkringen, uitzonderlijke sound. Phil legt op gewone gitaar het  sterk ritmisch fundament voor de onweerstaanbare harmonieën die zijn broers aan de snaren ontlokken. Darick baseert zijn spel op dat van Henry Nelson, terwijl Chuck een volkomen onvergelijkbare techniek ontplooit. Door zijn innovatieve aanpak wordt hij algemeen gezien als de beste steelspeler ter wereld. De Campbells zetten sacred steel op de kaart en zijn de eersten die vanaf 1989 niet alleen in Amerika, maar ook in Europa met grote regelmaat toeren.

Nieuwe generatie

Ondanks het feit dat het genre wereldwijd gestaag aanstevent op een ongekende populariteit blijven de conservatieve krachten binnen het genootschap dwarsliggen. Als in 2005 de zogenaamde chief overseer komt te overlijden wordt de discussie binnen het bewind aangescherpt. Enige tijd heerst er onduidelijkheid over de te volgen strategie, maar tegen de tijd dat het nieuwe, in Nashville, Tennessee gestationeerde bestuur aantreedt is de kogel door de kerk. Sacred steel mag alleen nog maar gespeeld worden tijdens religieuze diensten door musici die zich onvoorwaardelijk onderwerpen aan de leer van de leiding. Wie zich niet aan de regels houdt wordt onverbiddelijk geëxcommuniceerd. Het is echter al te laat om de klok nog terug te draaien. Onder invloed van de huidige media is het onmogelijk om nog in de anonimiteit te opereren. Er is ondertussen een geheel nieuwe generatie steelspelers ontstaan die zich niet laten muilkorven door een doctrine uit het verleden. Robert Randolph, die al met Carlos Santana langs alle grote arena's van Amerika toerde, is daarvan wellicht de bekendste. Maar ook de Campbell Brothers zijn nog volop actief. In deze nieuwe eeuw zal het heilige staal nog lang voort zingen.

Links

http://www.leerwiki.nl/Wie_is_Aretha_Franklin

http://blackgospel.startpagina.nl