Ayurveda en beweging

Beweging

Alle functies van een organisme zijn afhankelijk van ‘beweging’. Vele processen in het lichaam komen zelfs pas tot ontwikkeling bij beweging. Als de beweging stagneert, dan hapert het hele lichaamssysteem.

Synoviale vocht

Een voorbeeld is het synoviale vocht dat rondom een kapsel van een gewricht zich bevindt. Dit vocht is nodig voor de smering van de gewrichten en het voeden van het kraakbeen. De productie van dit vocht is afhankelijk van beweging. Als er te weinig bewogen wordt, dan wordt er te weinig vocht aangemaakt en verdrogen de gewrichten.

Ademhaling

Een ander voorbeeld is onze ademhaling. Als de ademhaling niet optimaal verloopt, dan stagneren alle levensprocessen: er komt te weinig zuurstof in het bloed, afvalstoffen worden niet genoeg uitgeademd, de bloedsomloop en de darmen worden niet voldoende geactiveerd door onvoldoende beweging van het middenrif. Het innerlijke milieu van de mens wordt uiteindelijk als stilstaand vertroebeld water en zodoende zullen lichaam en geest hun balans verliezen.

In het artikel: ayurveda en voeding op leerwiki, staat omschreven dat een gezonde voeding afgestemd dient te worden op de individuele natuurlijk constitutie van een persoon en op het spijsverteringsvuur (agni genoemd). Het spijsverteringvuur wordt geactiveerd door beweging. Alle omzetting van stoffen in ons lichaam zijn afhankelijk van het agni(spijsverteringsvuur). Zonder beweging stagneert bijvoorbeeld de aanmaak van botweefsel, zal de elasticiteit van de bloedvaten afnemen, afzetting van cholesterol neemt toe in de vaatwanden en de hersenfunctie zal verzwakken.

Mate van beweging voor iedereen anders

Toch dient men erop te letten dat de mate van beweging voor iedereen anders is. Bij te weinig beweging dooft het spijsverteringsvuur en bij teveel beweging verbranden er teveel belangrijke stoffen.

Ieder lichaam heeft zijn eigen ritme met een eigen spanning. De meeste problemen die wij ervaren worden veroorzaakt door of te weinig beweging of te veel beweging. Een onevenwichtig mens is of te actief (rajas) of te passief (tamas). Als de agni in evenwicht is, en de stofwisseling dus zodanig is dat het organisme zichzelf tot in iedere cel steeds weer kan vernieuwen en verschonen, dan voelt men zich vitaal. Zo iemand is beter opgewassen tegen psychisch belastende kwesties.

Onze fysiologie is erop gebouwd om in behoorlijk mate te bewegen. In onze maatschappij is beweging vaak geen ‘must’ zoals in vroegere tijden toen men nog moest jagen of veel moest fietsen etc. Tegenwoordig is beweging vaak een vrijwillige keuze en kiest men er bewust voor om naar de sportschool te gaan. Een mens die lekker in zijn vel zit die wil juist bewegen. Toch zet ayurveda een vraagteken bij het beoefenen van prestatiegericht sporten. Bij een gezonde lichaamsbeweging gaat het in eerste instantie om de natuurlijk lichaamsbewegingen en niet tot het uiterste benutten van een specifiek aspect ervan.

Gezondste bewegingen

De gezondste bewegingen zijn: wandelen, tuinieren, schoonmaken, zwemmen (niet als sport maar als manier van voortbewegen door het water), naar je werk fietsen, etc... Sommige vormen van beweging zijn gebaseerd op deze natuurlijke bewegingen van het menselijk lichaam, zoals yoga of Chinese t’ai-chi. Het doel is niet een prestatie, maar de beweging op zich is een doel.

Dit bovenstaande plaatje geef teen uitleg over een yogahouding, genoemd: DE ZONNEGROET. Het is zeer aan te raden deze te doen na het opstaan en opfrissen. Het zal je lichaam activeren en innerlijk ruimte creëren en je geest zal rust vinden. Probeer het eens een korte periode uit. In het begin merk je nog niet veel ervan, maar als je het structureel toepast zal je er grote profijt door ervaren.

Ayurveda

De ayurveda geeft adviezen betreffende de intensiteit van de lichaamsbeweging, zowel qua inspanningsgraad en inspanningsduur. Het gaat hierbij om de beweging zodanig te laten zijn, zodat de agni geactiveerd wordt afgestemd op het individu. Daarbij wordt als norm toegepast dat een mens dagelijks tenminste eenmaal moet volhouden met een beweging totdat hij of zij licht gaat zweten. Dan is de doorstroming voldoende geweest. Alles wat daarover heen gaat is belastend voor het lichaam en dus niet doen.

Naast deze algemene norm worden er aparte richtlijnen geadviseerd per dosha: vata, pitta en kapha.

• Vata is de basiskwaliteit en heerst over de beweging. Daarom is vata van zijn aard uit beweeglijk. Elke vorm van beweging versterkt vata. Een nerveuze cliënt met een verhoogde vata wordt ontraden om intensief te bewegen of te sporten. Voorbeeld: een zachte vorm van yoga of niet al te lange wandelingen in de natuur.

• Pitta is naar zijn aard vuriger en vraagt een wat intensievere vorm van bewegen, zodat hij/zij zich kan ontspannen en het vuur kan onderhouden. Vooral dient men op te letten dat men zich niet teveel opbrand. Vooral als men last heeft van psychische problemen is het beter, ook al is men een pitta-type, om rustig aan te doen en het lichaam niet te belasten. Een prima sport is zwemmen of fitnessen.

• Kapha is naar zijn aard geneigd te weinig te bewegen. Een kapha-type wordt aangeraden om juist erg intensief te bewegen, vanwege deze neiging tot traagheid. Vooral teamsport is een goed voorbeeld voor een kapha-typ.

Bij vata klachten, zoals veel onrust, dan dient men een rustige beweging uit te kiezen, waarbij geen snelheid van pas komt. Bij klachten van meer depressieve aards, wat toepasselijk is voor een kapha-klacht wordt men juist gestimuleerd tot intensief sporten.

Door te weten welke constitutie je hebt, kun je de beweging afstemmen op jou overheersende dosha.

In vele gevallen kan lichaamsbeweging een belangrijke rol spelen in de therapie, omdat deze klachten niet zelden een sterk lichamelijk component hebben. De wenselijk mate van beweging is natuurlijk ook afhankelijk van de leeftijd die iemand heeft. Ook het dosha-evenwicht is leeftijdafhankelijk. Tot het vijftiende jaar overheerst van nature de kapha in het organisme en is er dus behoefte aan intensief bewegen. Vervolgens overheerst pitta tot het vijfenveertigste levensjaar en daarna gaat de vata overheersen en kan het organisme geheel ontregeld raken door een teveel aan beweging.

ODE AAN DE OCHTENDWANDELING

Eén vorm van beweging ontvangt in de ayurveda een hoog aanzien, namelijk de dagelijkse ochtendwandeling. Bijna iedere patiënt krijgt het geadviseerd. De ochtendwandeling in de ongerepte atmosfeer van de dageraad verdient een belangrijke plaats in het dagelijkse vaste ritueel om een goede gezondheid te stimuleren.

Zij is zuiverend, activerend, heeft geestelijk een zeer verfrissende invloed en voorziet lichaam en geest van pure levensenergie. Deze puurheid aan energie kun je tijdens een wandeling goed opsnuiven en men zal de hele dag er profijt van hebben. De wandeling dient vóór 10.00 uur in de ochtend hebben plaatsgevonden en het liefste om 06.00 uur ’s morgens. Dan zit de lucht vol met sattvische energie. Het is voortreffelijk voor de ademhaling, spijsvertering, de bloedsomloop, de gewrichten en de opwaartse balans in de wervelkolom. De stijve spieren worden slapper, wat slap is wordt wakker. Vooral aan te raden bij slaapstoornissen en depressiviteit.

De wandeling begint rustig, als een langzaam wakker worden en op gang komen. Ieder mens heeft kwetsbare gebieden in het lichaam. In het begin voel je de stijfheid van je spieren vooral in die gebieden verdwijnen. Geleidelijk wordt de wandeling steviger en geeft men toe aan de natuurlijk neiging om af en toe te strekken of te draaien. Als men geen zin heeft om te wandelen, dan kan men ook een aantal ademhalingsoefeningen doen.

In de vroege ochtend wordt je letterlijk gehaald bij een nieuw begin. Alles in de sfeer, zoals de geluiden van vogels en de ochtendgeuren, nodigt je uit om aanwezig te zijn in het moment en al het oude los te laten. Je gedachten komen eventjes tot rust en de passiviteit verdwijnt.

Een nieuw begin van de dag is om een glorieus gevoel te ervaren.