Godfried Bomans, briljant schrijver en veelzijdige mediapersoonlijkheid

Inleiding

Godfried Jan Arnold Bomans geboren in Den Haag op 2 maart 1913 overleden in Bloemendaal op 22 december 1971. Hij was een van meest gelezen Nederlandse schrijvers. Met een oeuvre van meer dan zestig boeken en vele geschriften was Bomans een bijzonder productief man. Ondanks de roem onder zijn vele lezers heeft Bomans weinig erkenningen gekregen over zijn werk van literair oogpunt. Zijn werk is dan ook moeilijk onder een noemer te plaatsen vanwege zijn veelzijdige schrijfstijl.

Levensloop

De vader van Bomans, Johannes Bernardus Bomans, begon in 1913 een advocatenpraktijk in Haarlem om later verkozen te worden tot vertegenwoordiger van de Rooms-Katholieke Staatspartij, als lid van de Tweede Kamer. Onder het pseudoniem J.B. van Rode publiceerde Bomans senior de geruchtmakende serie historische romans, de Donald-cyclus.

Bomans studeerde aan het Triniteitslyceum in Overveen waarna hij in 1933 aan de Universiteit van Amsterdam ging studeren, hij behaalde er zijn kandidaatsexamen Rechten 1936 en werkte tot 1939 als redacteur van het studentenweekblad Propria Cures. in datzelfde jaar vertrok Bomans naar Nijmegen om daar wijsbegeerte te gaan studeren, ook schreef hij zijn bekendste werk, Erik of het klein insectenboek.

Samen met zijn jeugdvriend en later ook illustrator van zijn werken, Harry Prenen, richtte Bomans in 1936 de Rijnlandsche Academie op waarmee zij, met succes, de demping van de Haarlemse Bakenessergracht wilden voorkomen. In 1943 gaf Bomans zijn studie op en verhuisde terug naar Haarlem om een jaar later met Gertrud Maria (Pietsie) Verscheure te trouwen, het huwelijk voltrok zich pas na de oorlog aangezien Bomans zat ondergedoken te Aerdenhout in angst voor gedwongen tewerkstelling in nazi-Duitsland.

Bomans van 1940 tot 1952 tevens bezig met het vertalen van de Pickwick Papers van Dickens, waar hij groot kenner van was. Na de Tweede Wereldoorlog werd Bomans aangesteld als kunstredacteur van de Volkskrant en redacteur bij Elseviers weekblad. Zijn strip Pa Pinkelman en Tante Pollewop verschenen voor het eerst 1945 in de Volkskrant en bleken vrijwel gelijk een davert succes.

In 1956 richtte Bomans de Haarlem Branch van de Dickens Fellowship op. Ook was Bomans op bij radio- en televisieprogramma’s, zoals Kopstukken en Bomans in triplo, Bomans in Vlaanderen en Bomans in Israël. Ook verbleef Bomans op verzoek van de VARA en AVRO in 1971 een week lang alleen op het onbewoonde Waddeneiland Rottumerplaat, waar hij een dagelijks radioverslag uitbracht (Alleen op een eiland), deze week had Bomans echter een terugslag op zijn gezondheid veroorzaakt zodat een hartaanval in dat zelfde jaar hem vataal werd.

Anekdotes

Bomans zou tijdens de Edison-uitreiking van het Grand Gala du Disque tegen optredend artiesten Marlene Dietrich hebben gezegd "Had mijn vrouw maar één zo’n been".

Bomans speelde sinds 1941 sinterklaar waarbij na hij nog wel eens afweek in het geven van lekkernijen; Op het bordes van het stadhuis gaf ik de jeugd een dag vrij (vorig jaar een middag), waardoor ik, nog omhuld door den herderlijken toga, een vreselijke ruzie kreeg met drie hoofden (een daarvan riep, alle eerbied voor Gods heiligen uit het oog verliezend: 'Wat denkt zo'n snotjongen wel!')

Erkenning

De veelzijdige schrijver Bomans kenmerkt zich voornamelijk door zijn goede gevoel voor humor en ironie. Behalve lichtvoetige stukken staan er ook een aantal zeer ernstig werken op zijn naam. Bomans is echter nooit in de Literaire prijzen gevallen. Wel is hem in de Israëlische Yad Vashem- onderscheiding toegekend voor zijn hulp aan joodse onderduikers tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ook was er in 2010 te Museum De Hallen een tentoonstelling over het leven en werk van de Bomans als schrijver, componist en Tv-persoonlijkheid.

Bibliografie

Hieronder staan de werken van Bomans op chronologische volgorde.

1936 - Pieter Bas, Memoires of Gedenkschriften van Mr. P. Bas
1937 - Bloed en liefde
1939 - Een eeuw achter
1939 - De huis-tyran
1941 - Erik of het klein insectenboek
1941 - De drie koningen
1942 - De nieuwe Kerststal van de pastoor
1943 - Het ontbijt van koning Habbeba
1944 - Sint Jeanne d'Arc
1945 - Het duel
1946 - De avonturen van Pa Pinkelman
1946 - Moeder de gans
1946 - Sprookjes
1947 - Kopstukken
1948 - Avonturen van Tante Pollewop
1948 - De avonturen van Bill Clifford
1948 - Buitelingen. Aforismen, buitelingen en capriolen
1948 - Onstuimige verhalen
1949 - Wonderlijke nachten
1950 - Een halve eeuw Trappistenleven
1951 - Er dreigt een ramp! zegt Godfried Bomans
1952 - Pa Pinkelman in de politiek
1952 - De onsterfelijke Pa Pinkelman
1953 - Capriolen. Een tweede bundel buitelingen
1953 - De verliefde zebra
1953 - Jan de zebra
1953 - De ontevreden vis
1953 - Het luie jongetje
1953 - De ijdele engel
1954 - Het locomotiefje
1955 - Pinkelman omnibus
1955 - Nieuwe buitelingen. Facetten en aspecten
1956 - Het doosje
1956 - Wandelingen door Rome
1957 - Godfried Bomans
1957 - Op het vinkentouw
1958 - Het Zondagskind
1959 - Jaarzang aan de Broederschap (Trou Moet Blycken)
1961 - Noten kraken
1962 - Omnibus
1962 - SITAS taalcursussen in Duits, Engels, Frans, Italiaans, Nederlands en Spaans
1963 - Op de keper beschouwd
1963 - Sprookjes kalenderboek
1965 - Sprookjesboek
1965 - Van de hak op de tak
1966 - 1968 Pim, Frits en Ida (8 delen)
1966 - Denkend aan Vlaanderen
1967 - Juffrouw Langneus
1967 - Het verdwaalde eendje
1968 - Bontje en haar poesje
1968 - Bontje en haar pop
1968 - Bontje en haar toverschoentjes
1968 - Bontje heeft het druk
1968 - Juffrouw Piep
1968 - Het lelijke jonge eendje
1968 - Mijmeringen
1969 - Van hetzelfde
1969 - In de kou in samenwerking met Michel van der Plas
1970 - Oude en nieuwe buitelingen
1970 - Beminde gelovigen
1970 - Van dichtbij gezien. Rome, Jeruzalem, Maastricht, Zundert
1971 - De man met de witte das. Spelen in de zandbak van de Nederlandse

politiek

1971 - Korte berichten
1971 - Een Hollander ontdekt Vlaanderen
1972 - Dickens, waar zijn uw spoken?
1972 - Op reis door de wereld en op Rottumerplaat
1972 - Gesprekken met bekende Nederlanders
1977 - Aforismen
1 978 - Zout(e) nostalgie
1979 - Bloed en Liefde en ander toneelwerk
1981 - De glimlach die blijft
1984 - Open brief aan Het Venster
1984 - Brief aan Opland (oplage 20 ex.)
1986 - De ontdekking
1987 - Enige richtlijnen voor bisschoppen
1988 - Aantekeningen over onszelf
1989 - Merkwaardigheden rond de Camera Obscura
1989 - Cursiefjes
1990 - De ontluikende liefde tussen Pa Pinkelman en Tante Pollewop
1991 - Brieven van Bomans
1994 - Gedachten achter een bord spaghetti
1996 -1999 Werken I t/m VII
1996 - 2003 Supplementen op de Werken I t/m VII
1996 - De Dijk. Een onbekend handschrift van Godfried Bomans
1997 - De muziekstukken
1999 - Beste Godfried, beste Simon
1999 - De rijke bramenplukker

Toneel

1931 - Bloed en liefde (uitgegeven in 1937)
1934 - Kroketten (revue t.g.v. inauguratiebal)
1939 - Een eeuw achter (spel in twee bedrijven)
1939 - De huis-tiran (klucht in twee bedrijven)
1941 - Koning Smulpaap (toneelstuk in vier bedrijven)
1941 - De drie Koningen (spel)
1943 - Het diner van koning Habbeba (sprookjesspel)
1944 - De nieuwe kerststal van den pastoor (spel in één bedrijf)
1944 - Sint Jeanne d'Arc (spel in één bedrijf)
1964 - Bill Clifford (boek bewerkt tot een komische opera op muziek van Jan Mul))
1979 - Bloed, zweet en tranen (en ander toneelwerk)

Dagboeken

1988 - Dagboek van Rottumerplaat
1993 - Dagboek van een gymnasiast (vroege jeugdherinneringen)

Essays

1946 - Moeder de gans
1952 - Meesters van de spotprent
1970 - De tijd van Dickens
1972 - Gesprekken met bekende Nederlanders
1973 - Mijmeren met Bomans
1975 - Een verdwenen facet van Haarlem
1984 - Allerlei van en over de Camera Obscura
1994 - Piet Paaltjens of Het drama te Foudgum