W F Hermans, de fysisch geograaf die schrijver werd

Inleiding

Willem Frederik Hermans geboren in Amsterdam op 1 september 1921, gestoven in Utrecht op 27 april 1995. Een fysisch geograaf, beter bekent als schrijver en daarmee een van de belangrijkste naoorlogse literaire auteurs.

Levensloop

W F Hermans komt uit een onderwijzersgezin. Toen in 1940 de Duitsers Nederland binnenvielen pleegde zijn oudere zus, Corry, zelfmoord met haar neef Piet Blind waar ze een stiekeme relatie mee had. Dit wordt gezien als het punt waarop Hermans zijn jeugd achter zich liet en volwassen werd. Zijn wereldbeeld van een chaotisch bestaan, achterstelling en miskenning zijn belangrijke thema's in de werken van Hermans, waarbij men vermoed dat deze terugleiden naar de traumatische gebeurtenis rondom zijn zus.

In 1940 begon Hermans, op aandringen van zijn vader, met een studie sociale geografie aan de Gemeente Universiteit. In 1941 stapte hij echter over op fysische geografie. Toen Hermans in 1943 na het behalen van zijn kandidaatsexamen weigerde een loyaliteitsverklaring te tekenen moest hij zijn studie verder staken. Tijdens de oorlog experimenteerde Hermans vooral met schrijven en in 1950 trouwde hij Emmy Meurs (Surinaams) bij wie hij een zoon, Ruprecht, verwekte.

Enkele jaren na zijn huwelijk werd Hermans in 1953 benoemd aan de Rijksuniversiteit Groningen als assistent in de fysische geografie. Later ook als lector, waarbij hij in 1955 cum laude promoveerde met zijn proefschrift Description et genèse des dépôts meubles de surface et du relief de l'Oesling, over aardlagen in de Ösling in Luxemburg.

Bij zijn werkzaamheden aan de universiteit van Groningen meenden zijn tegenstanders dat Hermans te weinig aanwezig was en zijn colleges onvoldoende voorbereidde hiertoe nam Hermans in 1973 ontslag. Later zou hij nog enkele boeken publiceren waarin hij wraak nam op de stad Groningen de universiteit namelijk Onder professoren (1975), Uit talloos veel miljoenen (1980) en Ruisend gruis (1995).

In de toekenningbrief aan Hermans voor de P.C. Hooft-prijs in 1971 werd Hermans per abuis het verkeerde bedrag beloofd (18.000 in plaats van 8.000 gulden), wat er voor zorgde dat Hermans weigerde. Verder ontving Hermans in 1977 in Brussel de Belgische koning Boudewijn de Prijs der Nederlandse Letteren, die hij zag als de meest eervolle bekroning van zijn werk. Ook werd Hermans in 1990 tot eredoctor benoemd van de Universiteit van Luik en in 1993 van de Universiteit van Pretoria.

Het werk van Hermans

Hermans schreef voornamelijk romans, korte verhalen, essays, filosofisch en wetenschappelijk werk. Daarnaast heeft hij enkele gedichten, toneelstukken en brieven geschreven. In zijn realistische werken komen soms ook surrealistische onderdelen voor en blijft ook "de waarheid" nog wel eens achter wege. Vooral het feit dat de mens de wereld nooit volledig zal begrijpen is een terugkerend thema. Verder zijn droge humor en personages met een steevaste visie op de maatschappij bekende aspecten van Hermans.

Biografie

Hieronder op chronologische volgorde de werken van W F Hermans

Kussen door een rag van woorden (1944)
Demon van ivoor (onder ps. Fjodor Klondyke) (1945)
Leproos van Molokaï (onder ps. Fjodor Klondyke) (1945-1946)
Misdaad stelt de wet (onder ps. Fjodor Klondyke) (1945-1946)
Misdaad aan de Noordpool (onder ps. Fjodor Klondyke) (1945?-1948?)
Focquenbroch. Bloemlezing uit zijn lyriek (ed. Willem Frederik Hermans) (1946)
Horror coeli (1946)
Conserve (1947)
J.B. Priestley, Zonlicht op zaterdag (vert. L.A. de Witt, ps. van Willem Frederik Hermans) (1947)
Hypnodrome (1948)
Moedwil en misverstand (1948)
De tranen der acacia's (1949)
Fenomenologie van de pin-up girl (1950)
Ik heb altijd gelijk (1951)
Het behouden huis (1952)
Paranoia (1953)
Haroun Tazieff, Kraters in lichterlaaie (vert. Willem Frederik Hermans) (1954)
De mandarijnenpers (1955)
Het geweten van de Groene Amsterdammer (1955)
De God Denkbaar Denkbaar de God (1956)
Drie melodrama's (1957)
Een landingspoging op Newfoundland (1957)
De donkere kamer van Damokles (1958)
De woeste wandeling (1962)
Drie drama's (1962)
Het sadistische universum 1 (1964)
Mandarijnen op zwavelzuur (1964)
Zwarte handel (1965)
Nooit meer slapen (1966)
Een wonderkind of een total loss (1967)
Wittgenstein in de mode en Kazemier niet (1967)
Annum Veritatis (onder ps. Pater Anastase Prudhomme S.J.) (1968)
Overgebleven gedichten (1968)
Preambule / Manuscript in een kliniek gevonden (1968)
De laatste resten tropisch Nederland (1969)
Fotobiografie (1969)
Het lek in de eeuwigheid (1969)
Het sadistisch universum 2. Van Wittgenstein tot Weinreb (1970)
Hollywood (1970)
Herinneringen van een engelbewaarder (1971)
Hellebaarden. Citaten uit het werk van Willem Frederik Hermans (1972)
King Kong (1972)
Het evangelie van O. Dapper Dapper (1973)
Hundertwasser, honderdvijf en meer (1973)
Meditaties (onder ps. Schrijver dezes) (1973)
Machines in bikini (1974)
Periander (1974)
Ludwig Wittgenstein, Tractatus logico-philosophicus (vert. Willem Frederik Hermans) (1975)
Onder professoren (1975)
De raadselachtige Multatuli (1976)
Bijzondere tekens (1977)
Boze brieven van Bijkaart (1977)
Houten leeuwen en leeuwen van goud (1979)
Ik draag geen helm met vederbos (1979)
Scheppend nihilisme (red. Frans A. Janssen) (1979)
Dood en weggeraakt (1980)
Filip's sonatine (1980)
Homme's hoest (1980)
Vijf verhalen (1980)
Beertje Bombazijn (onder ps. Sita van de Wissel) (1981)
Henri Béraud, De martelgang van de dikzak (vert. Willem Frederik Hermans) (1981)
Uit talloos veel miljoenen (1981)
Zeven gedichten van O.V. de L. Milosz (vert. Willem Frederik Hermans) (1981)
Geyerstein's dynamiek (1982)
Klaas kwam niet (1983)
Mandarijnen op zwavelzuur, supplement (1983)
Waarom schrijven? (1983)
De zegelring (1984)
De liefde tussen mens en kat (1985)
Relikwieën en documenten (1985)
Roeping (onder ps. Age Bijkaart) (1985)
Cascaden en riolen (1986)
Het boek der boeken, bij uitstek (1986)
Koningin Eenoog (1986)
Een heilige van de horlogerie (1987)
Mondelinge mededelingen (1987)
Multatuli, Max Havelaar (editie Willem Frederik Hermans) (1987)
Dinky Toys (1988)
Door gevaarlijke gekken omringd (1988)
Au pair (1989)
De schrijfmachine mijmert gekkepraat (1989)
Luis Cimatarra, De heilige Maria Juana (vert. Willem Frederik Hermans) (1989)
Naar Magnitogorsk (1990)
Vincent literator (1990)
Wittgenstein (1990)
De laatste roker (1991)
Gitaarvissen en banjoklokken (1991)
Het hoedenparadijs: 40 collages van Willem Frederik Hermans (1991)
De aardappel van de dood (1993)
De Boze Bijkaart, Vaerzen, Belgische en andere (1993)
Madelon in de mist van het schimmenrijk (1993)
Slechte kritieken gaan nooit verloren, goede ook niet, sinds kort (1993)
Vier novellen (1993)
De onversleten wandelaar (1994)
Een foto uit eigen doos (1994)
Malle Hugo (1994)
Ruisend gruis (1995)
Ze zullen eikels zaaien op mijn graf. Teruggevonden gesprekken met Willem Frederik Hermans (Hans van Straten) (1995)
Het grote medelijden (2002)
De weerspannige slaper (2004)
Een ernstig onderzoeker (2004)
Je vriendschap is werkelijk onbetaalbaar. Brieven aan Geert van Oorschot (2004)
Richard Simmillion. Een onvoltooide autobiografie (autobiografische novellen, 2005)
Volledige Werken 1. Romans. Conserve. De tranen der acacia's (2005)
Volledige Werken 7. Verhalen en novellen. Moedwil en misverstand. Paranoia. Een landingspoging op Newfoundland en andere verhalen (2006)
Volledige Werken 12. Beschouwend werk. Boze Brieven van Bijkaart. Houten leeuwen en leeuwen van goud (2006)
Verscheur deze brief! Ik vertel veel te veel (briefwisseling Willem Frederik Hermans en Gerard Reve, 2008)
Volledige Werken 2. Romans. Ik heb altijd gelijk. De God Denkbaar Denkbaar de God. Drie melodrama’s (2008)
Volledige Werken 11. Beschouwend werk. Het sadistische universum 1. Annum veritatis. De laatste resten tropisch Nederland. Het sadistische universum 2. Van Wittgenstein tot Weinreb. Machines in bikini. Dinky Toys (2008)
Machines en emoties (briefwisseling tussen Willem Frederik Hermans, Rudy Kousbroek en * Ethel Portnoy, 2009)
Volledige werken 13. Beschouwend werk. Ik draag geen helm met vederbos. Klaas kwam niet (2010)
Volledige werken 3. De donkere kamer van Damokles. Nooit meer slapen (2010)