Wat zijn verzwegen argumenten

Inleiding

Als je met iemand aan het praten bent over een bepaald meningsverschil, geef je argumenten voor je mening om de ander te overtuigen. Argumenten kunnen op verschillende manieren een standpunt ondersteunen. Toch worden niet altijd alle argumenten uitgesproken. Argumenten die niet uitgesproken worden, ook wel verzwegen argumenten genoemd, spelen een rol bij het discussiëren. Maar wat zijn verzwegen argumenten eigenlijk? Welke soorten verzwegen argumenten zijn er in de Nederlandse taal?

Een verzwegen argument

Als je met iemand praat over voetballen, zou je het volgende argument kunnen gebruiken:

“Ik vind de Belgische voetbalcompetitie steeds oninteressanter worden. Er spelen meer buitenlanders in dan Belgen.”

Buiten het feitelijke argument dat er meer buitenlanders in de voetbalcompetitie spelen dan Belgen, is er nog een argument van belang bij deze uitspraak, namelijk ‘als er meer buitenlanders dan Belgen in de voetbalcompetitie spelen, vind ik deze niet interessant’. Eigenlijk beweer je dus dat iedere voetbalcompetitie waar meer buitenlanders in spelen dan Belgen, niet interessant is. Dit is een verzwegen argument, want het wordt niet direct uitgesproken. Het argument is voor iedereen duidelijk.

Als je het niet eens bent met de mening ‘Ik vind dat Belgische voetbalcompetities steeds oninteressanter worden’, zal je de kritiek die je geeft op het verzwegen argument moeten richten, dat heeft namelijk het meeste effect. Het feitelijke argument (er spelen meer buitenlanders in de voetbalcompetitie dan Belgen) is immers niet te ontkennen, het staat vast. Op het verzwegen argument daarentegen is wel in te gaan: niet iedereen hoeft het ermee eens te zijn dat een voetbalcompetitie saai is wanneer er meer buitenlanders in spelen dan Belgen.

Een verzwegen argument heeft vaak een vaste formulering: ‘Als (argument), dan (standpunt)’. Het verzwegen argument van de zin ‘Ik vond het een gemakkelijke toets; we wisten alle antwoorden al’ luidt: ‘Als je alle antwoorden al weet, is een toets gemakkelijk.’

Er zijn drie verschillende typen verzwegen argumenten te onderscheiden: een verzwegen argument gebaseerd op kenmerken, een verzwegen argument gebaseerd op een vergelijking en een verzwegen argument gebaseerd op een oorzaak/gevolgrelatie. Hieronder worden deze drie typen argumenten aan de hand van een voorbeeld besproken. 

Verzwegen argument op basis van kenmerken

Voorbeeldzin: Juul is een koopverslaafde. Ze koopt minstens één keer per week nieuwe kleren.

Mening: Juul is een koopverslaafde.

Argument: Ze koopt minstens één keer per week nieuwe kleren.

Verzwegen argument: Als je minstens één keer per week nieuwe kleren koopt, dan ben je koopverslaafd.

Bij deze argumentatie wordt ervan uitgegaan dat het voor een koopverslaafde kenmerkend is dat hij/zij minstens één keer per week nieuwe kleren koopt. Kritiek op deze argumentatie moet niet gericht zijn op het feitelijke argument (Juul koopt minstens drie keer per week nieuwe kleren) maar op de inhoud van het verzwegen argument. Je zou je bijvoorbeeld af kunnen vragen of je echt koopverslaafd bent als je één keer per week nieuwe kleren koopt. Een vraag die je jezelf kan stellen is bijvoorbeeld: ‘Ik ken meerdere mensen die één keer per week kleren kopen, maar die ook goed zonder het kopen van kleren kunnen, zijn deze dan ook koopverslaafd?’ Hiermee haal je het verzwegen argument onderuit. De kritische vraag die bij een verzwegen argument op basis van kenmerken gesteld kan worden, heeft daarom ook altijd met de kenmerken te maken. Is iets wel zo kenmerkend? Bestaan er niet ook gevallen zonder dat kenmerk?

Verzwegen argument op basis van vergelijking

Voorbeeld: Ik vind dat Tom naar de HAVO mag, want Britt mag het ook.

Mening: Tom mag naar de HAVO.

Argument: Britt zit ook op de HAVO.

Verzwegen argument: Als Britt op de HAVO zit, mag Tom ook naar de HAVO.

Het tweede type verzwegen argument is een argument op basis van een vergelijking. Bij deze argumentatie wordt ervanuit gegaan dat je een overeenkomst mag trekken tussen de beide gevallen: als de een het mag, mag de ander het ook. Er wordt dan geen rekening gehouden met de verschillen tussen beide personen/kwesties. Kritiek op deze argumentatie zal wederom vooral gericht zijn op het verzwegen argument. De meest voor de hand liggende kritiek die je op dit verzwegen argument zou kunnen geven, is het feit dat beide gevallen vaak erg veel van elkaar verschillen. In dit voorbeeld kan het bijvoorbeeld zo zijn dat Britt slimmer is dan Tom, en daarom een hoger niveau kan doen. Kritiek op een vergelijkingsargumentatie bestaat uit het aanstippen van (belangrijke) verschillen tussen beide gevallen. 

Verzwegen argument op basis van oorzaak/gevolgrelatie

Voorbeeld: Er zullen nu wel geen artsen meer komen. De salarissen zijn immers fors gedaald.

Mening: Er zullen nu wel geen artsen meer komen.

Argument: De salarissen zijn fors gedaald.

Verzwegen argument: Als de salarissen fors dalen, dan zullen er wel geen artsen meer komen.

De laatste soort verzwegen argumentatie is een argument op basis van een oorzaak/gevolgrelatie. Bij deze argumentatie wordt ervanuit gegaan dat de ene gebeurtenis automatisch volgt op de andere gebeurtenis. Zo wordt er in het voorbeeld vanuit gegaan dat er geen artsen meer komen, omdat de salarissen gedaald zijn. De kritiek bij deze argumentatie kan op twee manieren gegeven worden. Of je kunt je afvragen of de oorzaak wel automatisch tot het gevolg leidt, of je kijkt of het bedoelde gevolg niet ook op een andere manier tot stand gebracht kan worden. Zo kun je jezelf bij het voorbeeld afvragen of er geen andere redenen zijn waarom er minder artsen zijn, bijvoorbeeld omdat de toelatingseisen om een arts te worden steeds hoger gelegd worden. 

Conclusie

Een verzwegen argument is een argument dat niet direct uitgesproken wordt, maar wel een belangrijke rol speelt in de discussie. Een verzwegen argument wordt altijd als volgt geformuleerd: ‘Als (argument), dan (standpunt)’. Er zijn drie typen verzwegen argumenten te onderscheiden: een verzwegen argument gebaseerd op kenmerken, een verzwegen argument gebaseerd op een vergelijking en een verzwegen argument gebaseerd op een oorzaak/gevolgrelatie. Ieder type argument heeft een eigen soort kritiek waarmee het argument onderuitgehaald kan worden.