Wat zijn kindsoldaten

Inleiding

Het Verdrag inzake de Rechten van het Kind, aangenomen door de Verenigde Naties, bepaalt dat kinderen onder de 15 jaar niet ingezet mogen worden bij gewapende conflicten. Toch worden er internationaal nog bij zo’n 75% van deze gewapende conflicten kindsoldaten gebruikt. Vooral in oorlogsgebieden in Afrika, Azië, het Midden-Oosten en Latijns-Amerika, wordt er veel gebruik gemaakt van kindsoldaten, soms zelfs vanaf 7 jaar oud. Waar worden deze kindsoldaten precies voor gebruikt en wat is het gevolg van het gebruik van kindsoldaten?

Wat zijn kindsoldaten?

Een kindsoldaat is een kind dat dienst doet in een leger of gewapende politieke groep. Hieronder vallen niet alleen de kinderen die meevechten in conflicten, maar ook kinderen die diensten verlenen aan een leger of gewapende politieke groep, zoals koks, boodschappers of seksslavinnen.

Op dit moment zijn ongeveer 500.000 kinderen in dienst van een leger of gewapende groep. Zo’n 300.000 van deze kinderen vechten daadwerkelijk mee in oorlogen en conflicten. Naar schatting worden er in Afrika 100.000 kindsoldaten gebruikt bij gewapende conflicten. Met name in Burundi, Ivoorkust, Congo, Rwanda, Somalië, Soedan en Oeganda. Ook in Azië worden er veel kindsoldaten ingezet, bijvoorbeeld in India, Indonesië, Laos en de Filipijnen. Deze kinderen zijn vaak in dienst van verzetgroepen of oppositielegers. Birma heeft ook in het regeringsleger kinderen vanaf 12 jaar in dienst. In het Midden-Oosten wordt er in Iran, Irak, Jemen en Palestijnse gebieden gebruik gemaakt van minderjarige soldaten. In Latijns-Amerika wordt er gebruik gemaakt van zo’n 14.000 kindsoldaten in rebellenlegers en gewapende politieke groeperingen, met name in Colombia.

Waarom kindsoldaten?

Vandaag de dag zijn kindsoldaten vrijwel net zo effectief als gewone soldaten. Doordat de wapens die tegenwoordig gebruikt worden zo klein, licht en makkelijk in gebruik zijn, kunnen ze goed gehanteerd worden door kindsoldaten. Deze kleine wapens zijn ook makkelijk en goedkoop te verkrijgen. In Afrika kan men bijvoorbeeld een klein geweer kopen voor 6 euro. Kindsoldaten worden ook voor allerlei hand- en spandiensten ingezet. Zo werken ze vaak als boodschapper, bewaker of drager van munitie. Ook zijn er veel kinderen die worden gebruikt als mijnenvegers. Kinderen zijn makkelijk te manipuleren en daarom zeer gehoorzaam. Daarnaast zijn kinderen klein, lenig en behendig, wat goed van pas kan komen bij bijvoorbeeld spionageacties. Kindsoldaten zijn tevens goedkope krachten. Ze eten immers minder dan volwassenen. Ook meisjes worden gebruikt als kindsoldaten, meestal worden zij niet ingezet bij gewapende conflicten maar gebruikt als seksslavinnen voor commandanten.

De meeste kinderen worden gedwongen om dienst te doen als kindsoldaat. Zij worden ontvoerd en vervolgens bedreigd of gedrogeerd om ze te laten gehoorzamen. Vaak worden zij gedwongen om wreedheden uit te voeren tegenover hun eigen familie of dorpsgenoten. Zo verbreekt het kind de band met de achterban en kunnen ze het leger nooit meer verlaten om naar huis te gaan. Toch zijn er ook veel kinderen die vrijwillig kindsoldaat worden. Dit komt onder andere doordat de levensomstandigheden in oorlosgebieden vaak erg bar zijn. Er is geen eten, families worden uitgemoord en burgers zijn hun leven niet zeker. Voor vele kinderen is het daarom een goede optie om als kindsoldaat aan de slag te gaan, vooral voor wezen, vluchtelingen of extreem arme kinderen. Als soldaat krijgen ze een minimum aan eten, onderdak en een wapen om zichzelf te beschermen. Sommige kinderen willen zich ook wreken op vermoorde familieleden en worden daarom kindsoldaat.

Gevolgen

De overlevingskansen van kindsoldaten zijn zeer klein. Kinderen zijn vaak zwakke doelwitten en hebben weinig ervaring op het slagveld, waardoor ze snel gewond raken of gedood worden. In de afgelopen 10 jaar zijn er naar schatting zo’n 2 miljoen kindsoldaten gesneuveld. Wanneer een kind de oorlog wel overleefd, heeft hun oorlogsverleden vaak verstrekkende gevolgen, doordat zij zijn opgegroeid in een omgeving vol geweld en leed, zonder hun familie en zonder onderwijs. Velen houden er lichamelijke verwondingen aan over, zoals het verlies van ledematen, vergroeiingen door het zware werk en oog- en oorbeschadigingen door al het geweld. Daarnaast zijn de kindsoldaten vaak ondervoed en hebben ze veel infecties en seksueel overdraagbare aandoeningen. Naast de lichamelijke gevolgen van het kindsoldaat zijn, hebben deze kinderen ook te maken met heftige, psychische gevolgen. Veel van deze kindsoldaten hebben last van concentratieproblemen, depressies, ontwikkelingsstoornissen, trauma’s en agressiviteit. Vele kindsoldaten raken ook verslaafd aan de drugs die ze tijdens hun dienst vaak gedwongen innemen.

Nazorg

Na een oorlog is het van groot belang voor de wederopbouw van het oorlogsgebied, dat voormalig kindsoldaten worden opgevangen, begeleid en gereïntegreerd in de samenleving. Vaak wordt hier in de praktijk echter te weinig aan gedaan. Daarom zijn er vele hulporganisaties die kindsoldaten begeleiden bij het reïntgreren in de samenleving, zoals War Child, Unicef, Amnesty International, Defence for Children International en Save the Children.