Wie is Radovan Karadzic
Algemeen
Sinds 1995 is men naar hem op zoek geweest. De Bosnisch-Servische leider Radovan Karadžić wordt beschuldigd van: “De ergste massaslachting in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog”. Ondanks oproepen in 2005, van zijn vrouw en zoon, heeft hij zich nooit gemeld. Op 22 juli 2008 is bekend gemaakt dat hij is opgepakt.
Radovan Karadžić
Radovan is geboren op 19 juni 1945 in Petnjica in het voormalige Joegoslavië (het tegenwoordige Montenegro). Zijn vader was een Tsjetnik (een ServisRadovan Karadžićche nationalist) en vocht in de oorlog tegen de Duitsers en later tegen de macht van Tito. Na de oorlog bracht hij lange tijd door in de gevangenis.
Het gezin Karadžić verhuist in 1960 naar Sarajevo (de hoofdstad van het huidige Bosnië Herzegovina). Hier gaat Radovan medicijnen studeren, en ontpopte zich al dichter. Al in 1968 gaf hij zijn 1e dichtbundel uit. In 1971 behaalde hij zijn diploma en mocht zich arts noemen. Hij ging zich specialiseren in de psychiatrie. Hij was werkzaam in een ziekenhuis in Sarajevo en was een tijd de psychologisch begeleider van de voetbalclub “Rode Ster” van Belgrado.
Politiek
Aan het begin van de jaren ’90 van de vorige eeuw, begon het uiteenvallen van Joegoslavië, en richtte Radovan de SDS op. De Servische Democratische Partij richtte hij op samen met gelijkgezinde nationalisten, waaronder (de inmiddels overleden) Slobodan Milosevic.
In 1992 erkende de VN Bosnië als zelfstandige staat, waarna de SDS de Servische Republiek Bosnië (de latere Republika Srpska) uitriep. Datzelfde jaar, in mei, werd Karadžić gekozen in de driehoofdige leiding. Aan het einde van dat jaar fungeerde hij als president en opperbevelhebber van het leger. Dit leger werd geleid door de beste vriend van Radovan, (de nog voortvluchtige) Ratko Mladic.
De oorlog
Voordat Radovan gekozen werd in de leiding, was het leger al begonnen met de bezetting van Sarajevo, namelijk in april 1992 (deze hield aan tot november 1995) en begon met de etnische zuiveringen. Vanuit de heuvels voerden zij regelmatig bombardementen op de stad uit, en waren de scherpschutters actief. Duizenden inwoners kwamen hierbij om het leven, er worden getallen genoemd van meer dan 10.000.
In 1995 werd de “moslim-enclave” rond Sebrenica ingenomen. Dit gebied was door de Verenigde Naties uitgeroepen tot “safe haven”, een beschermd gebied. Hier waren de Nederlandse VN soldaten, die bescherming moesten bieden. De Duchtbatters werden door de Serviërs onder de voet gelopen en ruim 8.000 mannen (en jongens) van de enclave werden systematisch geëxecuteerd.
Ook in andere delen van het land, Bijeljin, Gornja Grapska, Velagici en Visegrad waren de troepen van Mladic (dus ook van Radovan) actief en niet erg positief. Ze richtten concentratiekampen op, waar martelingen, verkrachtingen, uithongeringen en standrechtelijke executies plaatsvonden. Geschat wordt dat er in de 4 jarige burgeroorlog Bosnië - Herzegovina er meer dan 2.500.000 mensen zijn omgebracht.
Na het uitmoorden van de enclave bij Sebrenica tussen 12 en 18 juli 1995 volgde een aanklacht van het Joegoslavië tribunaal tegen Karadžić.
De vlucht
Een jaar later werd het Radovan te heet onder de voeten en verdween hij. Er zouden diverse schuilplaatsen volgen in zowel kloosters en grotten. Vermommingen als die van een priester zou hem hebben geholpen, als vervoermiddel gebruikte hij ambulances met sirenes om wegblokkades te omzeilen.
Met enige regelmaat bezocht bij zijn vrouw LjilLjana en hun kinderen Sonja en Alksandar. Toch kon men hem niet te pakken krijgen om hem voor het Joegoslavië tribunaal in Den Haag te brengen. Zo heeft hij 13 jaar doorgebracht, waarbij het sterke vermoeden is gerezen dat hij (ondanks als zijn misdaden) heel veel medestanders heeft gehad.
De aanhouding
Op 22 juli 2008 werd wereldkundig gemaakt dat Radovan dan eindelijk is opgepakt, gewoon in de bus in een buitenwijk van Belgrado. Hij was onderweg naar een nieuw schuiladres. Een buitenlandse veiligheidsdienst zou de Servische veiligheidsdienst hebben getipt, waar men dacht met Ratko Mladic te maken te hebben. Tot hun verbazing bracht hun wekenlange zoektocht niet Mladic, maar Karadžić.
Radovan leefde onder een valse naam, die van Dragan Dabić, en vermomd met lange witte baard, lang wit haar, een snor en een bril. Ook was hij flink afgeslankt. Hij woonde en werkte (in een privé kliniek voor alternatieve geneeskunde) in Novi Belgrado, een grijze buitenwijk. Onder zijn valse naam publiceerde hij artikelen in het tijdschrift het Gezonde Leven. Volgens zijn advocaat (Sveta Vujacic) is hij al dagen eerder opgepakt, maar door de autoriteiten zijn vastgehouden. Inmiddels is zijn uitwijzingsbevel getekend. Hiertegen heeft hij 4 dagen de tijd om in beroep te gaan.
De aankomst in Nederland
Op Woensdag 30 juli 2008 ongeveeer rond 8.00 uur in de morgen is Radovan aangekomen in de gevangenis van Scheveningen. Hij zal op donderdag de 31e worden voorgeleid. De Nederlandse VN-rechter Alphons Orie zal de zitting leiden. Hij zal de verdachte vragen zijn identiteit te bevestigen. Radovan krijgt tevens de gelegenheid om opmerkingen te maken over zijn gezondheid en de omstandigheden in de Scheveningse gevangenis.
De aanklacht
Al hoewel het nog maanden (verwacht wordt het voorjaar van 2009) kan gaan duren voordat een proces tegen Radovan kan beginnen, is de aanklacht al bekend. Het wordt een complexe zaak, maar nog net op tijd. Onder druk van de VN sluit het Joegoslavië Tribunaal in 2010 officieel zijn deuren, maar waarschijnlijk zal deze deadline worden opgeschoven.
Net als de aanklacht tegen Mladic, bestaat ook de aanklacht tegen Karadžić uit 15 punten. De misdaden zouden gepleegd zijn tussen juli 1991 en november 1995. Een onderdeel van de aanklacht is:
- Zes punten hebben betrekking op volkenmoord en medeplichtigheid aan volkenmoord, in Sebrenica en elders in Bosnië
- Twee punten houden verband met misdaden tegen de mensheid
- Twee punten houden verband met deportaties en overige inhumane handelingen
- Eén punt houdt verband met de schending van het oorlogspunt
- Eén punt houdt verband met “ernstige schending” van de Geneefse Conventies uit 1949
- Eén punt houdt verband met vervolging
- Eén punt houdt verband met gebruik van terreur tegen de burgerbevolking
- Eén punt houdt verband met geval van gijzelneming
Ook gaat de aanklacht uitgebreid in op het bijeenbrengen van burgers (Bosnische Kroaten en Moslims) in concentratiekampen. Hier werden veel vrouwen en meisjes verkracht en misbruikt. Het voedsel en de medische zorg was ver onder de maat, alsmede het ontbreken van algemene hygiënische omstandigheden.