Waar komt het woord kenau vandaan

Inleiding

De etymologie is de wetenschap die zich bezighoudt met de oorsprong van woorden. Dat wil zeggen: hoe is bedacht welk woord bij welk ding hoort en hoe is het woord door de eeuwen heen veranderd en vervormd? Een woord met een erg interessante achtergrond is het woord ‘’kenau’’. Weinig mensen weten dat dit woord afkomstig is van een erg belangrijk persoon uit de Nederlandse geschiedenis. Maar wat is een kenau nou eigenlijk? En van wie is deze term afgeleid?

Betekenis van het woord

Het woord kenau kan twee betekenissen hebben: een positieve en een negatieve betekenis. Het is afhankelijk van de context waarin het woord wordt gebruikt, of ‘kenau’ een positieve of negatieve lading met zich mee krijgt. ‘Kenau’ wordt vaak op een negatieve manier gebruikt tegen vrouwen. Een ‘kenau’ is dan een potige, mannelijke vrouw, een kreng en een hele strenge vrouw. Ook is een kenau een onvriendelijke vrouw met wie niet te sollen valt. Als vrouw is het dus niet echt leuk om ‘kenau’ genoemd te worden. Af en toe wordt het woord positief gebruikt. In dit geval is een kenau een erg dappere en moedige vrouw die er alles voor over heeft om het recht te laten zegevieren. Helaas wordt de positieve vorm van een kenau niet vaak in de moderne taal gebruikt.

Kenau Simonsdochter Hasselaer

Het woord ‘kenau’ is afkomstig van Kenau Simonsdochter Hasselaer, een Haarlemse vrouw. Alle betekenissen van het moderne woord ‘kenau’ kunnen ook aan haar worden teruggekoppeld. Ze was namelijk een potige en strenge vrouw. Maar alles wat ze deed, deed ze uit goede wil. Maar wat deed deze vrouw dan eigenlijk?

Haar verhaal

In 1526 werd Kenau Simonsdochter Hasselaer geboren in de stad Haarlem. Ze groeide op in een welgestelde familie. Haar vader was destijds namelijk burgemeester van Haarlem en haar schoonbroer was een arts van Willem van Oranje. In 1554 trouwde ze met een scheepsbouwer. Het huwelijk hield helaas niet heel erg lang stand, want acht jaar later stierf haar man. Als weduwe nam ze gelijk het bedrijf van haar man over. Kenau Hasselaer ging nu ook schepen bouwen. Tegelijkertijd ging ze ook met hout handelen. Dit hout was weer nodig voor de bouw van haar schepen. Als handelaar stond Kenau al bekend als een erg moeilijke vrouw. Ze daagde naar verluid namelijk vaak mensen voor de rechter als ze zakelijke conflicten met hen had. Ze heeft ook een keer een proces aangespannen tegen de stad Haarlem, omdat die niet zou hebben betaald voor het hout dat ze geleverd had.

In 1568 brak de Tachtigjarige Oorlog uit tussen de Nederlanden en het Spaanse rijk. De Spanjaarden vielen Nederland binnen en uiteindelijk kwamen ze ook aan bij de stad Haarlem. Dit was het geval in het jaar 1572. De periode van 3 december 1572 tot 13 juli 1573 staat ook wel bekend als het Beleg van Haarlem. De Spanjaarden belegerden de stad, maar de inwoners van Haarlem weigerden zich over te geven. Sterker nog: ze vochten hard terug. Hier komt Kenau Simonsdochter Hasselaer ook weer aan te pas. Tijdens deze periode werd duidelijk dat ze een erg dappere en moedige vrouw was. Ten eerste wist ze er ondanks de belegering voor te zorgen dat er hout Haarlem binnenkwam. De Haarlemmers konden schepen bouwen en via het Haarlemmermeer naar prins Willem van Oranje varen. Hierdoor werd de positie van de Haarlemmers een stuk sterker.

De echte mythe rondom haar persoon is echter ontstaan door de verhalen over haar strenge verzet tegen de Spanjaarden. Ze zou namelijk de leider zijn van een groep van zo’n 300 vrouwen die op de stadsmuur van Haarlem stonden. Ze gooien ketels met kokend water, stukken brandend stro en pek van de stadsmuren af op de Spaanse vijand. Ook zou ze ‘’man-op-man’’ hebben gevochten met wapens als een degen en een geweer. Uiteindelijk mocht alles niet baten en wonnen de Spanjaarden het Beleg van Haarlem.

In 1588 of 1589 stierf Kenau. Naar verluid werd zij gedood door een stel piraten toen zij op handelsreis was naar Scandinavië.

Conclusie

Het woord ‘kenau’ wordt tegenwoordig gebruikt om een strenge en potige, maar ook een dappere en moedige vrouw aan te duiden. Het woord is afkomstig van de Haarlemse vrouw Kenau Simonsdochter Hasselaer. Tijdens de belegering van Haarlem in de Tachtigjarige Oorlog verzette zij zich fel tegen de Spanjaarden, de vijanden. Ze gooide vanaf de stadsmuur onder andere kokend water naar beneden en ook zou ze de vijanden direct hebben bestreden met degens en geweren. Hoeveel er waar is van deze verhalen, zullen we echter nooit helemaal zeker weten…