Commodus

Commodus

Commodus

Marcus Aurelius Commodus Antoninus was 18 jaar oud toen zijn vader Marcus Aurelius stierf. Tijdens zijn jeugd had hij de titels Caesar en Augustus ontvangen en ging mee op veldtochten. Het was voor het eerst sinds Titus en Domitianus dat een natuurlijke zoon van de keizer de macht erfde. Helaas had hij weinig aanleg voor bestuurder. Zijn regering is eerder een dieptepunt dan een hoogtepunt in de Romeinse geschiedenis. Al snel ontpopte hij zich tot een waanzinnige en megalomane heerser. Schrijvers uit zijn tijd als Cassius Dio vertellen dat het Romeinse Rijk na de voorspoedige regering van zijn vader van een gouden tijd in een tijd van koper en roest terechtkwam.

Keizer Commodus

Zijn eerste daad was een einde te maken aan de oorlogen aan de Donaugrens door zijn legers terug te trekken. Dit was uitdrukkelijk tegen de laatste wil van zijn vader in. Terug in Rome vierde hij op 22 oktober, zijn intocht in Rome als overwinnaar en riep een officiële triomftocht uit (alleen voor winnende generaals). Hij liet hiermee zijn afkeuring voor de normen en waarden van de Romeinse burgers goed merken. Om dat kracht bij te zetten had hij in de strijdwagen, waarmee hij de vaste route naar de Jupiter Caitolinus tempel reed, een man(Saoterus genaamd) die hij tijdens de ceremonie af en toe hartstochtelijk kuste.

In de jaren die erop volgde ging hij zich steeds excentrieker gedragen. Al was hij waarschijnlijk populair bij het volk, niet in het minst omdat hij geld uitdeelde, toch waren er vele samenzweringen tegen hem. In 182 was de eerste coup. De samenzweerders waren zijn zus Lucilla en zijn neef Quintianus. De aanslag waarbij Quintianus de keizer met een dolk om het leven zou brengen mislukte. De keizerlijke garde ontwapende Quintianus toen hij even aarzelde. Beide samenzweerders werden geëxecuteerd. De commandant van de keizerlijke garde, Perennis, werd de nieuwe favoriet van Commodus en daarmee de machtigste man van het rijk. Terwijl Commodus feest vierde, namen zijn favorieten de macht over. Wanneer ze te machtig werden liet hij ze executeren. Na Perennis was het een voormalige Phrygische slaaf, Cleander. Door een uitgebreid netwerk van vleiers hield Commodus zich van samenzweringen op de hoogte en wist er vele te verijdelen.

Commodus zelf kleedde zich als de halfgod Hercules, hulde zich in een leeuwenhuid en zeulde een grote knuppel met zich mee. Regelmatig trad hij op als wagenmenner of gladiator, al had hij niet echt talent. Hij wilde heel graag in de openbare renbaan van Rome, het Circus Maximus optreden, maar vreesde een afgang als hij zou verliezen. Hij oefende echter veel in de paleistuinen.

Als gladiator had hij meer zelfvertrouwen en hij trad op als Venator(jager op wilde beesten) in het Colosseum te Rome. Hij was dan vermomd als Hercules de jager:

• Op één dag schoot hij 100 beren dood. Niet vanuit de arenabak maar hoog vanaf de balustrade. De beren zaten vast in delen van de arena en vormde een gemakkelijk doelwit.
• Een andere keer ging hij de arena wel in om huisdieren de keel door te snijden. Ook zou hij een tijger, een olifant en een nijlpaard hebben gedood nadat deze al gevangen waren in een net.
• Als gladiator koos hij zelf zijn tegenstanders uit, meestal mensen uit het publiek, die geen gevechtservaring hadden en houten zwaarden kregen. Het publiek juichte en hij voelde zich een gladiator, terwijl de voorstelling vreselijk amoreel moet zijn geweest.
• Een verslag van een bezoeker, Cassius Dio, verteld over de dag dat Commodus alle mensen die hun linkervoet, om wat voor reden dan ook, hadden verloren zich in de arena moesten verzamelen. Hun knieën liet hij bij elkaar binden en ze kregen een spons als wapen. De keizer gladiator Commodus gekleed in zijn Hercules leeuwenvel knuppelde ze allemaal dood. Hij liet zich ook nog eens betalen voor deze actie en wel 1 miljoen sestertiën.

Tijdens zijn laatste levensjaren verordende hij in 190 dat de maanden van het jaar naar hem vernoemd zouden worden. Tellende vanaf Januari werden de maanden: Lucius, Aelius, Aurelius, Commodus, Augustus, Herculeus, Romanus, Exsuperatorius, Amazonius, Invictus, Felix, Pius. Men zag dit als onderdeel van zijn grootheidswaanzin. Hij was de laatste keizer die de namen van de maanden van het jaar wilde veranderen.

In 192 nam hij zich voor dat nieuwjaarsdag van 193 gevierd moest worden als de herstichting van Rome, als Colonia Commodiana. Als extraatje wilde hij de 2 nieuwe magistraten van Rome, de consuls, die dag laten doden (en andere vooraanstaande Romeinen) en zelf optreden als gladiator. Zijn kamerheer Eclectus, zijn maîtresse Marcia en de commandant van de keizerlijke garde Laetus probeerden vergeefs hem op andere gedachten te brengen. Als dank zette hij hun namen ook op de dodenlijst.

Toen de keizer een bad nam, ontdekte het 3-tal hun namen op de dodenlijst en ze besloten de keizer te vermoorden. Zijn maîtresse schonk hem vergiftigde wijn, waarna hij in slaap viel en alles uitbraakte. Uit angst dat hij de aanslag zou overleven lieten ze een sterke jonge man, Narcissus, hem ook nog wurgen. Zo kwam de 31-jarige Commodus aan een roemloos einde na 12 jaar 'regeren'. Commodus lichaam werd in het holst van de nacht snel en in stilte begraven. De Senaat van Rome vond Commodus een soort misdadiger en wilde hem aan een vleeshaak naar de Tiber laten slepen en in het water van de rivier gooien. Op bevel van zijn opvolger, consul Pertinax, werd zijn lichaam toch bijgezet in het Mausoleum van Hadrianus. Echter,.. zijn naam werd van alle openbare gebouwen en officiële lijsten verwijderd.

Verder lezen of kijken

De film 'De Gladiator' verteld het geromantiseerde verhaal van keizer Commodus, al kloppen de feiten niet, het is wel een leuke film.

Terug naar Romeinse Keizers

Terug naar Gladiatoren

Ook schrijven op leerwiki? gebruik de volgende link om je in te schrijven: Leerwiki aanmelden