Romeinse kolonisatie
De Romeinse kolonisatie
De Romeinse kolonie (colonia civium Romanorum) is meer dan 500 jaar ingezet om de diverse doelen van de machthebbers in Rome te realiseren. Onderstaand een opsomming van motieven die men in de literatuur kan vinden:
- Het vormen van een strategisch netwerk van versterkte plaatsen nabij de grenzen van het rijk;
- Tactiek van “verdeel en heers” (verschillende soorten kolonies);
- Bezitsloze burgers worden landbezitters en komen zo in de vermogensklasse voor militaire dienst(plichtigen);
- Door het vertrek van een grote vaak arme bevolkingsgroep werden sociale spanningen in Rome en Latium opgelost;
- Het was een bron van inkomsten voor de Romeinse staat in verband met het verpachten van het onverdeelde land nabij een kolonie;
- Romanisering van de inheemse bevolking, al kan men hier vraagtekens bij zetten.
Romeinse kolonisatie tijdens de Republiek (509 v. Chr - 27 v. Chr.)
Volgens schriftelijke bronnen zouden mogelijk de eerste Romeinse kolonies al stammen uit de koningstijd. Gedurende de vroege Romeinse republiek (510-338 v. Chr.) werden verschillende kolonies gesticht in samenwerking met de Latijnse bondgenoten.
3 Typen kolonies:
- Assignato virtitana: Bij aanvang van de Republiek ontvingen Romeinse burgers percelen land maar er was geen sprake van zelfbestuur. De Romeinse kolonisten vielen onder de juristictie en administratie van Rome,ongeacht de soms aanzienlijke afstand van Rome.
In de 4de, 3de en 2de eeuw ontstonden 2 nieuwe soorten van kolonies (Hier is wel sprake van percelen land verdeeld aan kolonisten met zelfbestuur):
- Colonia Latinae (Latijnse kolonie): deze werden bevolkt door kolonisten zonder Romeins burgerrecht, maar wel bezaten zij Latijns burgerrecht.
- Burgerkolonie: deze werd bevolkt door kolonisten met Romeins burgerrecht, maar zij hadden een beperkt bestuurlijk apparaat: dus geen senaat, geen politieke beslissingen. Men moest naar Rome om zijn stemrecht uit te oefenen. Het was eerder een militair kamp, op een kruispunt van wegen. De locaties lagen vaak aan de kust.
Nadat rond 275 v. Chr. het gehele Apennijnse schiereiland door Rome werd beheerst, werden omliggende rijken veroverd. Deze waren gelegen aan de mediterrane zee, in West-Europa en het Nabije Oosten.
Vanaf de tweede eeuw v. Chr. werden de eerste kolonies buiten het huidige Italië gesticht. De eerste kolonies in Klein-Azië werden gesticht vanaf de eerste eeuw v. Chr.
Hervormingen
In navolging van de hervormings ideeën van Tiberius Gracchus die in 133 v. Chr. voorstelde om het veroverde land te verdelen onder de armen van Rome, gaven dictators als Marius en Sulla hun veteranen de beloofde landpremie in overzeese kolonies in onder meer Sicilië, Macedonië en Afrika.
Julius Ceasar is de eerste die kolonies sticht in Klein-Azië. De in de kuststreken gelegen steden Lampsacus, Apemeia, Myrleia, Heracleia Pontica en Sinope ontvingen de eerste Juliaanse kolonisten. Het stichten van een kolonie werd door Julius Caesar met name gebruikt om de arme burgers van Rome en zijn trouwe manschappen te belonen met land en de nieuwe provincies te ondersteunen en te ontwikkelen.
Voorbeelden van Republikeinse kolonies:
- Romeinse en Latijnse Kolonies (334 tot 263 v. Chr.) in het huidige Italië zijn onder andere Cosa, Fregellae, Alba Fuguens, Narnia, Hadria, Paestum, Beneventum.
- Een voorbeeld van een maritieme kolonie is Minturno.
Keizertijd
Augustus zette de door Caesar gekozen strategie door en koos voor kolonisatie buiten Italië, mede ingegeven door de slechte naam die kolonisten hadden verkregen tijdens de heerschappij van Sulla, Caesar en de triumviraten. In aanvulling op Caesars strategie verwezenlijkte Augustus met name militaire doeleinden door het stichtten van veteranenkolonies op strategische locaties in Klein-Azië.
Het stichten van kolonies was niet zo succesvol en kreeg weinig navolging. De uitzondering hierop is keizer Hadrianus die een omvangrijk kolnisatieprogramma opzette rond het begin van de tweede eeuw.
Bronnen
Onze kennis van de kolonisatie tijdens het Romeinse Keizerrijk wordt samengesteld uit diverse geschreven bronnen, veelal gebaseerd op referenties naar de diverse kolonies in boeken van antieke auteurs als Strabo (12.5.1-3, 566-8) en de ‘Naturalis Historia’ van Plinius de Oudere. Voor de kolonisatie van Klein-Azië is Augustus zelf de belangrijkste bron en beschrijft hij in zijn Res Gestae (XXVIII) het stichten van kolonies in Pisidia. De enige met zekerheid door Augustus gestichte kolonies in die regio zijn: Comama, Cremna, Olbasa en Parlais.
Verder lezen
Weblog van een archeologie student
Ook schrijven op leerwiki? gebruik de volgende link om je in te schrijven: Leerwiki aanmelden