Nederland van Republiek naar Koninkrijk

Algemeen

Toen in 1588 de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden was ontstaan, was de Tachtigjarige oorlog nog niet voorbij. Vanaf het moment van het ontstaan van de Republiek totdat Nederland een koninkrijk werd, is er veel gebeurd in de geschiedenis van ons Vaderland. Welke weg heeft de Republiek afgelegd en wat leidde tot het Koninkrijk.

Twaalfjarig Bestand

Door de twee oorlogvoerende landen Spanje en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden wordt op 9 april 1609 een wapenstilstand gesloten die de geschiedenis zal ingaan als het “Twaalfjarig Bestand”. Gedurende deze periode krijgt de Republiek om de tekorten van de schatkist weer aan te vullen. Het zal nog tot 1648 duren tot de echte vrede gesloten zal worden.

Met het tekenen van dit bestand begint ook de Gouden Eeuw, een periode van ongekende bloei in de republiek. Dit zal duren tot 1672, want dan zakt de economie in.

De Gouden Eeuw

Tijdens de Gouden Eeuw maakt de republiek een geweldige tijd door. In deze jaren staan er diverse grootheden op die de geschiedenis van het voortbestaan van het land op positieve wijze beïnvloed hebben. Een kleine greep uit deze enorme lijst van beroemdheden zijn:

• Johan van Oldebarneveldt (14 september 1547 – 13 mei 1619). De directe opvolger van Willem van Oranje, totdat diens zoon Maurits in 1618 een staatsgreep pleegde. Van Oldenbarneveldt wordt gearresteerd en op 12 mei 1619 veroordeeld wegens hoogverraad. Een dag later zal hij worden onthoofd.
• Piet Hein (25 november 1577 - 17 juni 1629), luitenant-admiraal bij de Nederlandse marine. Vooral bekend geworden door zijn overwinning op de Spaanse zilvervloot in 1628
• Hugo de Groot (10 april 1583 – 28 augustus 1645). Werd gelijktijdig met Van Oldenbarneveldt gearresteerd. Hij werd overgebracht naar slot Loevenstein, waaruit hij op 22 maart 1621 wist te ontsnappen door in een lege boekenkist te kruipen.
• Rembrandt van Rijn (15 juli 1606 of 1607 - 4 oktober 1669), een van de belangrijkste Hollandse meesters. Maakte gedurende zijn leven ongeveer 300 schilderijen, waaronder onder andere Nachtwacht.

Gedurende deze eeuw wordt ook de Vrede van Munster getekend, het vredesgedrag tussen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en Spanje. Bij het tekenen van dit verdrag erkende Spanje de Republiek als zelfstandige natie.

Patriotten

Prins Willem V werd in 1766 stadhouder. Vanaf 1781 werd er kritiek op hem geleverd en werd hij beschuldigd van het heulen met de vijand. De Patriotten wilden echter hetzelfde als in Amerika en Willen V stond hen hierbij flink in de weg. Hun programma bevatte drie punten:

1. herstel van de macht van de Republiek met als voorbeeld leiders uit de 17e eeuw 
2. herstel van de medezeggenschap zoals die was voordat de Unie van Utrecht werd getekend. 
3. herstel van de oorspronkelijke schutterij, dus een herbewapening zowel materieel en moreel.

In 1787 dreigden een burgeroorlog omdat de spanningen tussen de Patriotten en hun tegenstanders, de orangisten zo hoog opliepen. Wilhelmina, de echtgenote van prins Willem V, ging op eigen initiatief en in het geheim naar Den Haag om de onlusten op te lossen.

Na de Franse Revolutie (begint op 14 juli 1789) waren het de Fransen die de Patriotten wilden bijstaan bij hun “vrijheid, gelijkheid en broederschap”. Frankrijk verklaart de oorlog aan Engeland en aan de stadhouder der Nederlanden, oftewel Willem V. De Franse troepen trekken in december 1794 de bevroren rivieren van Utrecht en Gelderland binnen. Op 18 januari 1795 vlucht Willem V naar Engeland

en op 20 januari 1795 is de Bataafse Republiek een feit.

Bataafse Periode

Nadat Willem V naar Engeland is gevlucht wordt door de Staten-Generaal het stadhouderschap afgeschaft. De Republiek bestaat niet langer, maar wordt een vazal staat van Frankrijk. Napoleon benoemd in 1805 Schimmelpenninck tot raadspensionaris.

In 1806 is Napoleon niet langer tevreden over het functioneren van Schimmelpenninck en benoemd zijn broer Lodewijk Napoleon tot koning van Holland. Er worden ministers aangesteld en wetten ingevoerd volgens het Franse Wetboek van Burgerlijke Rechtspleging. Ook Lodewijk functioneert niet zoals Napoleon wenst, hij zet in 1810 zijn broer af en lijft Holland in bij het Franse Keizerrijk. In 1811 voert hij de dienstplicht in.

In oktober 1813 behaalt Holland een overwinning in de Slag bij Leipzig, en trekken de Franse troepen zich terug. Erfprins Willem komt terug uit Engeland .

Vorstendom der Nederlanden

Voordat prins Willem Frederik van Oranje-Nassau tot koning benoemd wordt vindt er tijdens het Congres van Wenen een staatkundige herinrichting van Europa plaats. Nederland verkrijgt de onafhankelijke status. Op 20 november 1813 wordt prins Willem ingehuldigd als koning Willem I.

In 1814 wordt de Noordelijke Nederlanden verenigd met de Zuidelijke Nederlanden. Luxemburg wordt een groothertogdom en koning Willem I was groothertog van Luxemburg. Luxemburg en Limburg waren beiden lid van de “Duitse Bond”, een losse statenbond van Duitse Staten. Hetzelfde jaar wordt de eerste grondwet aangenomen.

Verenigd Koninkrijk der Nederlanden

Tot 1830 vormen de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden (België en Luxemburg) een staat. In 1815 werd tijdens het Congres van Wenen besloten dat Frankrijk de Zuidelijke Nederlanden moest afstaan aan Nederland.

Tijdens dit congres ontsnapte Napoleon van Elba en begon opnieuw een oorlog, waarbij hij werd verslagen in de Slag bij Waterloo op 18 juni 1815. Op 16 maart riep koning Willem I van het Vorstendom der Nederlanden zich (met instemming van de mogendheden) uit tot koning Willem I der Nederlanden. Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden telden toen 17 provincies. Naast de provincies die wij heden ten dagen kennen, behoorden ook tot Nederland:

• Antwerpen
• Namen
• Henegouwen
• Oost-Vlaanderen
• West-Vlaanderen
• Luik

Koninkrijk der Nederlanden

In 1830 vindt er een scheiding plaats tussen de Zuidelijke Nederlanden en de rest van het land. België wordt een zelfstandige staat verder. Luxemburg gaat verder als zelfstandige unie in personele unie tot 1890. Een personele unie is dat meerdere landen eenzelfde staatshoofd hebben, maar voor binnen- en buitenlands bestuur zelfstandig zijn.

Het koninkrijk bezat toen al koloniën zoals Nederlands Indië, Suriname en de Nederlandse Antillen. Anno 2009 vallen alleen Aruba en de Nederlandse Antillen nog onder het Koninkrijk der Nederlanden.