Borne, zoveel te zien
Algemeen
In het mooie Twentse land ligt het dorp Borne dat al enige jaren geleden zijn 800 jarig bestaan heeft gevierd. Zoals bijna elke stad en dorp in ons land, is ook Borne in de loop van zijn geschiedenis flink gegroeid. Maar dit huidige dorp is in het bezit van een prachtige beschermde oude dorpskern.
De Synagoge
In Borne ontstond een grote Joodse gemeenschap en zij kregen toestemming tot het bouwen van een synagoge in de neo gothische stijl. Deze staat in het oude gedeelte, aan de Ennekerdijk 17. Het gebouw dateert van 1843 en is gebouwd in opdracht van Salomon Jacob Spanjaard (grondlegger van de textielfabrieken, waar onder andere de Cinderella lakens gemaakt werden). Spanjaard was van Joodse komaf en kwam uit het Duitse Bodendorf.
Tussen 1895 en 1897 werd hier een Joodse school gebouwd, met daaraan vast de woning van de leraar (die tevens voorganger in de kerk was). Om de Joodse gemeenschap compleet te maken, werd er in 1935 tussen de school en synagoge een badhuis gebouwd.
Na de Tweede Wereldoorlog waren er te weinig Joodse inwoners in leven gebleven om een gemeenschap te kunnen volgen. Voor de woningen in de Ennekerdijk liggen (heel indrukwekkend) diverse bronzen plaatjes van ongeveer 10 x 10 cm. Hierop staan de namen van de Joodse gezinnen die zijn afgevoerd naar de concentratiekampen, zoals Sobibor.
De school en woning van de leraar zijn inmiddels omgebouwd tot woonhuizen en de synagoge is een cultureel centrum geworden.
De oude Nederlands Hervormde Kerk
Vermoed wordt dat deze kerk is gebouwd rond 1350, toen ter tijd éénbeukig was. De kerk is gebouwd in een laatgotische stijl. De kerk is ooit gebouwd als katholieke kerk en werd opgedragen aan de heilige Stephanus. Vlak na de bouw zijn er muurschilderingen, teruggevonden tijdens de restauratie in 1919, aangebracht die nog steeds te bezichtigen zijn.
De klokkentoren van de kerk dateert waarschijnlijk uit 1457. Vlak voor de reformatie van 1482 heeft de kerk een uitbreiding gehad van een koor, schip met twee even hoge beuken. De kerk heeft deze reformatie doorstaan.
Het was Sweder I Schele van Weleveld die in 1525 op het kasteel kwam wonen. Hij was een aanhanger van de nieuwe leer. Zijn zoon, Christoffel Schele zorgt ervoor dat Borne protestant wordt en dat de katholieke kerk voortaan een protestante kerk is, tot op de dag van vandaag.
Het Oale Schöp
Het Oale Schöp ligt aan de Meijershof, waar ooit Borne in de onmiddellijke omgeving is gebouwd. De Meijershof wordt al genoemd rond 1206. De boerderij ligt aan de eikenlaan, midden in het oude Borne.
Naast de boerderij uit de 19e eeuw, met gevels in baksteen op een gepleisterde plint en gedekt met een geknikt zadeldak, staat een schuur. Deze is opgetrokken uit baksteen in vakwerk. Boven de grote deuren is nog een laadluik zichtbaar. In vroeger tijden was de schuur in gebruik als voorraadschuur en opslag van landbouwwerktuigen.
Afbeelding:Oale Schöp.jpg
In de schuur is nog heel goed de wijze van bouw zichtbaar. Dit soort schuren (en boerderijen) werden altijd onder de roerende goederen gerekend, want het was binnen enkele dagen volledig af te breken en op een andere plaats weer op te bouwen. Zoals zichtbaar is op de foto’s zijn de balken genummerd met streepjes (hier op de foto III). De constructie werd vastgezet met houten pinnen (zie andere foto), welke weer los te halen waren. Op deze manier kon men de woning en of schuur verplaatsen.Inmiddels is de schuur geheel gerestaureerd en herbergt een tentoonstelling over onder ander het cultureel erfgoed van Borne en over de hofgeschiedenis van de Meijershof.
Klopjeshuizen
Gelegen aan de Koppelsbrink 32-34. Ook dit is een rijksmonument en in eigendom van de Stichting Bussemakerhuis. Dit is een akkerburgerwoning, met aan beide zijden van de niendeur een uitgebouwde kamer. In deze kamers waren de zogenaamde “klopjes” ondergebracht. Dit waren halfgeestelijk zusters, die voor de invoering van de godsdienstvrijheid als boden van de Roomkatholieke geestelijkheid dienden.
Overig
Anno 2008 is er een bijzonder soort kunst te zien in zowel Oud Borne als in het modernere gedeelte. Diverse kunstenaars hebben hun kunst verwerkt in bomen. Zo zijn er onder andere bomen te vinden die vol staan met kunst vogels, of bomen die vol hangen rode slierten. Er is een boom waar een mooie trapezehanger hangt en diverse bomen die zijn volgehangen met gevulde boekenkasten in diverse soorten en maten. Het geheel is heel apart om te zien.
