Franeker, met het Eisinga Planetarium

Inleiding

Eise Eisinga planetarium

Geschiedenis van Franeker

Omstreeks 800 is Franeker ontstaan als een Karolingisch castellum. De naam "Froon-acker", betekent "land van de koning". De oudste straat van Franeker heet Froonacker. Tussen de elfde eeuw en de zestiende eeuw ontwikkelde Franeker zich tot bestuurlijk centrum. Toen in de vijftiende eeuw hertog Albrecht van Saksen zich in Franeker vestigde, leek het stadje zich tot hoofdstad van Friesland te ontwikkelen. Dit gebeurde niet, Franeker werd overvleugeld door Leeuwarden.

Tijdens de opstand van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden tegen Spanje, koos Franeker al vroeg de kant van Willem van Oranje. Als beloning hiervoor kreeg Franeker in 1585 een universiteit; de Universiteit van Franeker. De stad kreeg deze universiteit van de Friese stadhouder Willem Lodewijk van Nassau om vier redenen:

• Studeren in Franeker was goedkoper dan studeren in Leiden.
• De ouders konden beter op het gedrag van hun kinderen letten.
• Het was goed voor de ontwikkeling van de bevolking.
• Het geld dat de studenten uitgaven bleef binnen de provincie.

In de achttiende eeuw raakte Franeker in verval. Er was weinig discipline en er werd veel gedronken. Het gezag werd niet meer gesteund door de bevolking.

Napoleon liet in 1811 de universiteit sluiten. Franeker kreeg in 1815 een Rijksatheneum, dat in 1847 wordt gesloten door gebrek aan studenten.

Wonen in Franeker

In Franeker is het mogelijk om in een historisch pand te wonen, maar er is ook een behoorlijke keuze in nieuwbouwpanden. Er zijn huizen te huur en te koop. Een aantal wijken in Franeker zijn;

• De Binnenstad.
• De Professorenbuurt.
• Schalsumerplan en Arcen.
• De Stationsbuurt.
• Vliet, Tuinen en Frisia.

Opleiding in Franeker

Er zijn zes basisscholen in Franeker;

• Openbaar onderwijs Franekerradeel.
• OBS de Fugelflecht.
• Openbare basisschool de Moskeflapper.
• Kleyenburg openbare basisschool.
• Openbare basisschool De Opslach.
• RK basisschool Kabas.

Voor het voortgezet onderwijs is er de Christelijke Scholengemeenschap Anna Maria van Schurman. Op deze school is onderwijs te volgen op VMBO- en HAVO-niveau. Deze school kent ook Havoplus klassen, met andere vakken en meer verdiepings- cq. verrijkingsstof. De leerlingbegeleiding is op deze school kwalitatief hoog.

Werken in Franeker

Er zijn in Franeker 1131 bedrijven. Dit is als volgt onderverdeeld:

• 077 Bedrijven op het gebied van bouwnijverheid.
• 239 Bedrijven met consumentenartikelen.
• 002 Bedrijven op het gebied van elektriciteit, aardgas en water.
• 171 Financiele instellingen.
• 050 Bedrijven op het gebied van gezondheids- en welzijnszorg.
• 035 Horecabedrijven.
• 078 Industriele bedrijven.
• 007 Bedrijven op het gebied van landbouw, jacht en bosbouw.
• 194 Bedrijven op het gebied van cultuur, recreatie en dienstverlening.
• 015 Onderwijsbedrijven, waaronder autorijscholen.
• 033 Bedrijven op het gebied van vervoer, opslag en communicatie.
• 001 Visserijbedrijf.
• 229 Bedrijven op het gebied van zakelijke diensverlening.

Toerisme in Franeker

Ook Franeker heeft zijn historische gebouwen. Zeker de moeite waard om te bekijken zijn;

• Het in renaissancestijl gebouwde stadhuis uit 1591.
• De in de vijftiende eeuw gebouwde Martinikerk.
• De Stinzen, dit zjn oude burchten of landhuizen in de provincie Friesland. Franeker kent er vier;
  • Martenahüs met een mooie kasteeltuin,
  • Camminghastins,
  • Dekemastins en
  • Botniastins.
• Het Waaggebouw aan de Voorstraat. Hier is de VVV gevestigd.
• Het Korendragershuisje; een oud gildehuis van de Korendragers.
• De stadsgrachten met hoge bolwerken (verdedigingswallen). Op deze wallen staan theehuisjes van aangrenzende patriciërshuizen.
• Oude hofjes.
• Het Planetarium van Eise Eisinga .

Franeker heeft een jachthaven, een theater en een overdekt zwembad.

Tot slot

De Franekers worden klokkendieven genoemd. Er bestaat een verhaal over inwoners van Franeker welke in de Middeleeuwen geprobeerd hebben een kerkklok uit Harlingen te stelen.

Foto; Wikipedia, Bouwe Brouwer.