Wat is Prinsjesdag

Inleiding

Algemeen Elke derde dinsdag van september vindt de opening van het nieuwe werkjaar van de Eerste en Tweede Kamer (Staten Generaal) plaats. Deze dag noemt men Prinsjesdag, en op deze dag spreekt de koningin de leden van de Staten-Generaal toe, in de zogeheten troonrede.

Stappen

PrinsjesdagOok op Prinsjesdag komen de financiën aan de orde, bestaande uit:

De begroting; welke plannen er voor het komend jaar zullen zijn. Hoe ze aan het geld komen, en de hoogte van de inkomsten van de regering. Hoe het geld zal worden uitgegeven, en de uitgaven van de regering.
De miljoenennota
De Macro Economische Verkenningen (MEV)

Nadat de koningin de troonrede heeft uitgesproken in de Ridderzaal in Den Haag, wordt in de Tweede Kamer de begroting voor het komende parlementaire jaar gepresenteerd. Deze begroting zit in een koffertje.

De rijksbegrotingIn de rijksbegroting is een verzameling wetsvoorstellen, waarin alles te lezen is over de inkomsten en uitgaven van het rijk. Hoeveel geld per departement beschikbaar is en hoe die besteed zullen gaan worden.

De uitgaven zijn zeer divers, van scholing tot gezondheid. Maar ook de kosten van Prinsjesdag zelf staan in de begroting.

Het Parlement gaat deze begroting behandelen en heeft net als bij alle andere wetsvoorstellen de kans om posten aan te passen.

Vanaf 1953 bestaat voor het aanbieden van de Rijksbegroting een standaard formulering.De minister van Financiën neemt het woord en spreekt aan het einde van zijn speech tot de voorzitter van de Tweede Kamer: “Meneer/mevrouw de voorzitter! Ik heb de eer, daartoe gemachtigd door de Koningin, u de ontwerpbegroting voor het jaar…..te mogen aanbieden”.

MiljoenennotaOfficieel heet dit onderdeel “De Nota over de toestand van ’s Rijks financiën”. Ook dit document wordt op Prinsjesdag gepresenteerd. In de nota is de situatie af te lezen van zowel de economische als de financiële situatie van ons land.

In de miljoenennota is onder andere terug te vinden:

De totale inkomsten en uitgaven van de overheid
De financiële situatie van ieder departement
De hoogte van de staatsschuld

Naar aanleiding van deze nota wordt dit begrotingsbeleid toegelicht, alsmede een samenvatting van de Rijksbegroting gepresenteerd.

Macro Economische VerkenningenZowel de rijksbegroting als de miljoenennota wordt verzorgt en samengesteld door het ministerie van Financiën. De Macro Economische Verkenning is het werk van het Centraal Planbureau, waarin een voorspelling over de komende economie wordt gegeven, alsmede de invloed van het voorgestelde beleid daarop.

De geschiedenis van PrinsjesdagIn de 18e eeuw was het vieren van “Prinsjesdag” een van de meest populaire feesten in ons land. Nederland was toen door de Fransen bezet en toen nog geen koninkrijk, maar een republiek. Men vierde toen de verjaardag van de prins (stadhouder) Willem V, die leefde van 8 maart 1748 tot 1806. De viering van zijn verjaardag kreeg al snel de naam “Prinsjesdag”.

Nederland kreeg pas na de val van Napoleon een koning, met een Oranje als staatshoofd. Waarschijnlijk is toen de naam “Prinsjesdag” overgaan op de dag waarop de koning in het openbaar verscheen.

“Prinsjesdag” in de vorm zoals tegenwoordig op de derde dinsdag van september, vond plaats op 2 mei 1814. Alhoewel er binnen de staatskundige verhoudingen veel is veranderd, is “Prinsjesdag” vrijwel gelijk gebleven. Het Nederlandse staatshoofd spreekt in het bijzijn van de regering de troonrede uit.

De grote wijziging betreffende de troonrede vond plaatst na de grondwetsherziening in 1848. Tot aan dat moment was het de koning die de inhoud bepaalde, na die tijd de ministers. De troonrede zoals die heden ten dage bekend is, dateert van na de Eerste Wereldoorlog.

Prinsjesdag op dinsdagDe opening van de zitting van de Staten-Generaal vond tot 1887 plaats op maandag. Aangezien veel kamerleden in die tijd vaak al op zondag naar Den Haag moesten vertrekken om op maandag aanwezig te kunnen zijn, en veel leden van Christelijke partijen aangaven om niet op zondag te willen reizen, is in 1887 besloten Prinsjesdag voortaan op de derde dinsdag van september te vieren.

De Gouden KoetsToen de 18 jarige prinses Wilhelmina op 6 september 1898 officieel tot koningin werd ingehuldigd (zij was toen eigenlijk al 8 jaar in naam koningin, maar haar moeder Emma trad op als haar regentes), kreeg zij van Amsterdam de Gouden Koets als geschenk aangeboden. Deze koets werd echter pas in 1903 in gebruik genomen.

De koets werd, op een korte onderbrekingen in en vlak na de Eerste Wereldoorlog, altijd gebruikt voor het vervoer naar de Ridderzaal. De koets is ontworpen door de gebroeders Spijker en op verzoek van de jonge koningin zo, dat zij erin zou kunnen staan. Hij biedt plaats aan acht paarden (uiteraard uit de koninklijke stallen).