Wie waren Sinterklaas op de landelijke televisie

Inleiding

Ieder jaar rond december voltrekt zich een traditioneel schouwspel op de landelijke televisie; Sinterklaas komt in ons land aan. Meestal voorzien van dezelfde ingrediënten. De stoomboot, veel zwarte pieten,  en een immer dreigende ramp omdat de brug net iets te laag is. Al decennialang is deze intocht live te zien… Van oudsher is de Sint die live op televisie aankomt de enige echte. Ondanks de wildgroei aan hulpSinten op andere zenders. Maar wie waren deze nationale televisiesinterklazen? Onderstaand overzicht geeft antwoord op deze vraag…

Sinterklazen en hun acteurs

De eerste televisie-Sinterklaas van Nederland was geen professioneel acteur, iets wat je wel zou verwachten. Integendeel zelfs. Jan Gajentaan was dierenarts en had een bloeiende praktijk. Dit mondde ook uit in een aantal door hem geschreven medische boeken over dieren. “Volgende patiënt” is daarvan de bekendste. Ook was Gajentaan voorzitter van het landelijk Oranje Comité. Hij kreeg de rol min of meer toevallig toebedeeld. In 1949 had de organisatie van de intocht het eerst geprobeerd met een acteur. Deze praatte echter zo ingewikkeld dat geen kind hier iets van begreep. Gajentaan was zelf ook lid van de organisatie, en kreeg vervolgens de kans om zich te bewijzen als Sinterklaas. De eerste twee keer (1950/1951) geeft hij nog op plaatselijke wijze gestalte aan Sinterklaas. Hierin komt verandering wanneer in 1952 zijn intocht wordt gefilmd. De intochten werden in zijn tijd een groots evenement. Er waren zo’n driekwart miljoen toeschouwers. De eerste echte “nationale televisie-Sinterklaas is daarmee geboren. In 1960 slaat hij een jaartje over, maar neemt verder de rol tot en met 1962 voor zijn rekening. Dr. Jan Gajentaan overleed in 1987.

In 1960 besloot men niet de Amsterdamse intocht uit te zenden maar Rotterdam als aankomstplaats te kiezen. Dit zorgde echter voor een probleem; de televisie-Sinterklaas Jan Gajentaan was teveel verbonden met Amsterdam. In die tijd was het onbespreekbaar een Amsterdamse Sint in Rotterdam ingehaald zou worden. De organisatie gaf er dan ook de voorkeur aan de eigen Sinterklaas van Rotterdam… Dick van Bommel. Over is niet veel meer bekend dan zijn eenmalige invalbeurt op televisie.

Gerard de Klerk nam in 1963 het stokje over van Jan Gajentaan. Ondanks dat de Klerk dit maar een keer deed op televisie, zou hij deze rol 26 jaar lang blijven spelen tijdens de intocht van Amsterdam. Van huis uit was hij architect. Hij ontwierp onder andere het Sonesta Hotel en het Mariott Hotel. Gerard de Klerk is in 2003 overleden.

Wie exact deze rol op zich naam, is niet bekend. Het zou de Sinterklaas van de stad Hoorn zijn.

Een van de meest tot de verbeelding sprekende Sinterklazen was Adrie van Oorschot. Hij speelde de rol twintig jaar lang. In deze periode groeide hij in zijn rol. Hij vormde Sinterklaas om van boeman tot echte kindervriend. Naast zijn optreden tijdens de intochten speelde hij de rol van Sinterklaas ook in musicals, toneelstukken en films. Tijdens de laatste intochten namen zijn fysieke krachten wat af. Zo was er een speciale opstap zodat hij beter op het paard kon stappen. Overigens was van Oorschot geen vreemde in de mediawereld. Vanaf 1935  maakte hij al carrière als goochelaar, buikspreker, sneltekenaar, poppenspeler en imitator. Maar ook als presenteren op televisie deed hij niet onverdienstelijk. Bijvoorbeeld zijn legendarische programma  "Hokus Pokus, dat kan ik ook" waarin hij goocheltrucs aan kinderen uitlegde. Na zijn “aftreden” als TV Sinterklaas werkte hij in de jaren negentig nog een tijdje voor Omroep West. Hij overleed in 2004 op 83 jarige leeftijd.  Op zijn grafsteen staan een mijter en staf afgebeeld.

Bram van der Vlugt is de Sint met de langste staat van dienst. In de beginjaren was het publiek nog zo gehecht aan Adrie van Oorschot, dat Bram van der Vlugt een behoorlijke hoeveelheid boze brieven over zich heen kreeg. Later zou hij zeggen dat het hem jaren heeft gekost om zich de rol echt helemaal eigen te maken. In de 24 jaar dat hij onze televisie-Sinterklaas was, groeide hij uit tot de enige echte van zijn tijd.  Dat dit niet vanzelfsprekend was bleek met de komst van de commerciële televisie. Andere netten brachten anderen Sinterklazen. In een speciaal extra ingelast Sinterklaasjournaal wordt in 2011 duidelijk dat de intocht van 2010 zijn laatste was. Van der Vlugt speelde naast zijn rol als Sinterklaas ook vele andere rollen in het theater en op televisie.

De nieuwe Sinterklaas Stefan de Walle kreeg de eer zich in 2011 aan het publiek voor te stellen in een extra Sinterklaasjournaal uitgezonden op prime-time. (in de nazomer) Vanwege zijn grote bekendheid als onhandige Kees in de serie “Flodder”, was de reactie hierop vrij negatief. Ook het uiterlijk van de Sint was door de NTR ingrijpend aangepast. Tijdens de eerste intocht was het duidelijk dat Stefan de Walle nog moest groeien in zijn nieuwe rol. Zijn overmatig enthousiasme bijvoorbeeld. Hij zwaaide met twee handen vanaf het paard en dit ging ietwat ten koste van de waardigheid. Een jaar later bleek hij flink wat te hebben bijgeleerd…

Weetjes

• De organisatie in de jaren ’50 grapten over hun keuze van Gajentaan als nieuwe Sint: Het feit dat hij in het dagelijks leven dierenarts was, werd gezien als een voordeel: “Aangezien hij dierenarts is, kan hij als het nodig is onderweg het paard repareren”.

• Tijdens de intocht van 2011 had de Sint zijn mijter verkeerd op zijn hoofd staan.

• Adri van Oorschot schreef ooit in een brief aan een jeugdige fan die het Sinterklaasfeest als een leugen bestempelde, "Een mooi sprookje kan nooit een leugen zijn!"

• Bram van der Vlugt bracht in 2012 In een boek uit over Sinterklaas, getiteld “Sinterklaas Bestaat”.