Is de hypotheekrente in Nederland te hoog

Inleiding

De marge die financiële instellingen in Nederland behalen op hun hypotheekleningen zijn hoger dan in andere landen. Dat betekent dat de hypotheekrente voor de huizenbezitters te hoog is. Of toch niet? Minister de Jager wil opheldering over deze ontwikkeling en heeft een onderzoek ingesteld. Gaat dit de Nederlandse huizenbezitter een goedkopere hypotheek opleveren? In dit artikel een korte uiteenzetting van deze kwestie.

Hoe begon deze discussie

Er zijn meerdere oorzaken voor het ontstaan van deze discussie. Sinds de kredietcrisis is het rentetarief (Euribor) ontzettend gedaald. op een gegeven moment was het tarief zelfs bijna 0%. Alles werd in het werk gesteld om de kredietverlening van banken aan bedrijven en aan elkaar weer op gang te krijgen. Banken kunnen hierdoor al tijden goedkoop aan geld komen via de Nederlandsche Bank.

Deze zeer lage rente leidde echter niet tot een significante daling in de rente die gehanteerd wordt voor hypotheekleningen. De banken zijn dus meer gaan verdienen op deze producten. Op zich was dat ook broodnodig, want de balansen van deze instellingen moeten verbeterd worden. Door meer winst te maken kan het eigen vermogen groeien en is er een grotere buffer om tegenvallers op te vangen. Maar los daarvan: de consument profiteert niet van de lage rente. Hebben de banken onderling afspraken gemaakt om de rente voor de hypotheekleningen hoog te houden? Dat is verboden, dus dat vraagt naar onderzoek. Toen het Financieel Dagblad hierover in de zomer van 2010 publiceerde was er zoveel stof opgewaaid, het onderwerp kon niet meer genegeerd worden. De krant meldde dat, op grond van CBS-cijfers werd aangetoond dat de Nederlandse banken steeds meer verdienen aan hypotheken. Minister de Jager kon het niet langer terzijde schuiven en hij liet een onderzoek uitvoeren door de Nederlandse Mededingingsautoriteit (Nma).

Resultaten van het eerste onderzoek

De eerste onderzoeksresultaten van de NMa zijn inmiddels bekend geworden. Hieruit blijkt dat de marges die de Nederlandse banken rekenen het afgelopen jaar hoog zijn, niet alleen historisch, maar ook in vergelijking met buurlanden. De NMa gaat nog verder met het onderzoek, maar voor De Jager vormen ,,de eerste uitkomsten reeds een serieus signaal.

De reactie van de banken

De Nederlandse vereniging van Banken (NVB) benadrukt het belang van een zuiver onderzoek op basis van juiste feiten en argumenten. Conclusies kunnen pas worden getrokken nadat een volledig onderzoek heeft plaatsgevonden; niet op basis van een Quick Scan. De NMa vergelijkt de markten in verschillende landen. Deze landen hebben in vergelijking met Nederland verschillende markten, producten en culturen. Zo is het in Nederland de gewoonte om een hypotheek af te sluiten voor de volledige waarde van het huis. Daardoor is deze markt veel beter toegankelijk voor starters dan bijvoorbeeld de Duitse markt, waar een gemiddelde starter rond de 40% van de waarde van het huis kan lenen. In Duitsland is het onmogelijk een hypotheek te krijgen als je niet over eigen vermogen beschikt. Duitse banken verstrekken gemiddeld tot 80 procent van de waarde van de woning, terwijl Nederlandse banken tot maximaal 125 procent verstrekken. Ook het fenomeen ‘aflossingsvrij’ is ondenkbaar in Duitsland: na 30 jaar is de hypotheek volledig afgelost, terwijl het merendeel van de Nederlanders een substantieel deel aflossingsvrije hypotheek heeft.

Verder is de NVB is van mening dat de hypotheekmarkt voldoende concurrerend is. Er is een aantal grote spelers en een aantal kleinere spelers actief in deze markt die daarmee niet afwijkt van de markten in andere landen of andere produktmarkten. De hypotheekrente in Nederland is historisch laag en recentelijk zelfs nog verder gedaald. Omdat hypotheken voor langere tijd (in beginsel 30 jaar) worden verstrekt, lenen hypotheekverstrekkers het geld hiervoor zelf ook voor langere tijd in. Banken betalen een premie voor het feit dat dit geld voor langere termijn beschikbaarheid moet zijn. Deze premie is onder invloed van de crisis fors is gestegen. Het lange termijn karakter van hypotheekverstrekking betekent ook dat korte tarieven zoals Euribor- of ECB-rentes maar zeer beperkt invloed hebben op de hoogte van hypotheekrente. (bron: www.nvb.nl)

Het vervolg

Minister de Jager zal op korte termijn in overleg treden met verschillende partijen om te bezien hoe er opvolging gegeven moet worden aan de eerste signalen van het onderzoek van de NMa. Hij wil van de banken weten waarom de marges zo hoog zijn die ze cliënten over hun hypotheken rekenen. De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) neemt de uitnodiging van de NMa aan om hierover nader van gedachten te wisselen. De NVB ziet het onderzoek met vertrouwen tegemoet.

Conclusie

De marge op de hypotheekrente is in omringende landen lager dan in Nederland. En de lage Euribor rente heeft niet geleid tot significante daling van de rente op hypotheekleningen. De banken beweren dat de hogere rente gerechtvaardigd wordt door de hogere risico's in Nederland. Mensen lenen meer voor hun huis dan in andere landen en lossen ook nog eens minder af. Is dit een zoethoudertje om de tarieven (en de winsten) hoog te houden, of zijn de hogere tarieven echt reëel ten opzichte van de hogere risico's? De toekomst zal het leren, als het definitieve NMa onderzoek is afgerond. Wellicht gaat de hypotheekrente in Nederland nog omlaag de komende periode!