Hoe creeer je een instructie

Instructie

Er zijn vele vormen van instructie. Je hebt lesgeven, informeren, presenteren, voorlichten, therapie, opvoeden, trainen, propaganda, reclame, allemaal bedoeld om wat iemand weet of kan te veranderen, soms zelfs te vermeerderen. Daarnaast heeft instructie vaak ook invloed op iemands houding. Zeker reclame, therapie en propaganda zijn gericht op de houding die iemand heeft.

Nu lijkt het alsof het doel van instructie beïnvloeding is, maar het werkelijke doel van instructie is het creëren van duidelijkheid in de chaos van een onderwerp. Soms kan dat leiden tot het beïnvloeden van de ontvanger van de instructie, zoals met propaganda en reclame. Maar vaker is het bedoeld als het creëren van begrip voor het onderwerp. Tenminste dat is de intentie bij de meeste vormen van instructie.

Instrueren

In twee andere artikelen ben ik ingegaan op wat instructie is en waarom we instructie kennen. In dit artikel wil ik het hebben over hoe je nu eigenlijk een instructie maakt. Zoals ik in de inleiding al zie zijn er vele vormen van instrueren. De verschillende vormen van instructie zijn in te delen naar drie begrippen:

• kennen
• kunnen
• willen

In de instructie wereld hebben ze daar iets mooiere woorden voor bedacht:

• informatie
• vaardigheden
• houding of attitude

Binnen deze drie begrippen vallen allerlei vormen van instructie. Zo kent informatie of informeren de instructievormen:

• reclame
• voorlichting
• presenteren
• propaganda

Het begrip vaardigheden komt voor in de de instructievormen:

• lesgeven
• trainen

Houding komt terug in de instructievormen:

• coaching
• therapie
• opvoeden

Doelen

Maar bij instructie gaat het niet alleen om de instructievormen maar ook om de doelen. Hierbij heb je te maken met twee doelen voor instructie. Het eerste doel is:

Hoe helpt instructie iemand om de chaos te begrijpen?

Dit doel van instructie is het creëren van structuur in de chaos. Dat doe je door wat iemand weet en kan te veranderen. Verder probeer je dan vaak ook nog iemands houding te veranderen. Ook verandert iemands houding vaak al door het eenvoudige feit dat hij meer weet en kan. Hoeveel mensen zijn bijvoorbeeld niet bang voordat ze gaan parachute springen en zodra ze hun eerste sprong hebben gemaakt verandert hun houding van “nooit van mijn levensdagen” naar “dat moet ik nog een keer doen”.

Maar dat is niet het enige doel van instructie. Instructie heeft ook vaak tot doel iemand toegang te geven tot een nieuw onderwerp. Zo is het doel van leren lezen en schrijven niet alleen iemand leren lezen en schrijven. Maar het doel van leren lezen en schrijven is ook iemand toegang verlenen tot alle voorgaande informatie die de mensheid in schrift heeft verzameld en alle nieuwe informatie die de mens in de vorm van schrift vastlegt. Je zou dit ook kunnen noemen:

Iemand toegang verlenen tot deelname aan het maatschappelijke debat.

Bij dit laatste doel wil het nog wel eens verkeerd gaan, omdat de belangen van de instructeur een rol gaan spelen. Hoewel het ook wel mis kan gaan bij het doel creëren van begrip voor de chaos.

Als het namelijk mijn belang als instructeur is om de onwetende of de niet begrijper afhankelijk te maken van mijn inbreng of mijzelf, dan zal ik mijn instructie zodanig structureren dat mijn belangen gediend worden. Dan krijg je dus geen voorlichting, maar propaganda. Dan krijg je geen lesgeven maar manipulatie of brainwashen. Dan krijg je reclame in plaats van informatie. Dan krijg je sektes in plaats van therapie.

Dat betekent dus dat een instructeur of de ontwikkelaar van een instructie altijd in de gaten moet houden of hij of zij bezig is om de onwetende te helpen inzicht te krijgen in de chaos. Of is de instructeur bezig om de onwetende afhankelijk te maken. Je zou ook kunnen zeggen:

Maak ik de ander zelfstandig, ben ik aan het emanciperen.

Of:

Weet en kan de ander wat ik wil dat hij weet en heeft hij de houding die ik wil dat hij heeft.

In het eerste geval ben je bezig met de doelen begrip creëren en toegang geven tot het maatschappelijke debat. In het tweede geval ben je bezig afhankelijkheid te creëren en slaven van jouw ideeën.

Doelen vertalen

Het vervelende van het uitwerken van de doelen ‘begrip van of inzicht in de chaos creëren’ en ‘toegang verlenen tot maatschappelijke deelname’ is dat het pas duidelijk wordt of deze doelen gelukt zijn nadat je iemand hebt geïnstrueerd. Je kunt dus wel als doel hebben het creëren van zelfstandigheid, maar of dat ook gelukt is blijkt vaak pas nadat iemand je instructie heeft gehad.

Het is dus heel goed mogelijk dat je als instructeur, ondanks al je goede bedoelingen, een instructie creëert die afhankelijkheid veroorzaakt. Veel opvoeders vallen vaak in deze valkuil van het instrueren. Met al hun beste bedoelingen tijdens het opvoeden hebben ze hun kinderen uiteindelijk niet zelfstandigheid geleerd, maar afhankelijkheid. Ook veel leerkrachten en docenten moeten na een aantal jaren vaststellen dat ze met de beste bedoelingen niet hebben gewerkt aan zelfstandigheid en deelname, maar afhankelijkheid en slavernij.

Helaas is dat niet te voorkomen. Zelfs niet als je met de beste bedoelingen de doelen netjes vertaalt in instructie.

Hoe doe je dat vertalen

Hoewel het hoofddoel van instructie dus zelfstandigheid en emancipatie is, kun je dat alleen realiseren via de weg van weten, kunnen en houding ontwikkelen. Maar voordat je kunt beginnen met het beschrijven van wat iemand moet weten om te begrijpen, kunnen om te handelen, willen om te zijn, moet je structuur aanbrengen. Je moet dus eerst vaststellen wat is belangrijk om te weten, kunnen en willen. Wat is noodzakelijk en wat is leuk en wat is overbodig of kan iemand zichzelf leren. Vervolgens kun je vaststellen welke elementen binnen belangrijk, noodzakelijk, leuk of overbodig, weetjes, vaardigheden of attitude gerelateerd zijn.

Maar hoe weet je dan wat belangrijk, noodzakelijk, leuk en overbodig is. En hoe vertaal je weten, kunnen en willen in doelen.

Vertalen structuur

Waar het gaat om belangrijk, noodzakelijk, leuk of overbodig is het vaak niet erg moeilijk om de vertaling te maken. Er is nu eenmaal bepaalde kennis noodzakelijk en bepaalde vaardigheden zijn belangrijk, terwijl sommige houdingen leuk zijn om te hebben. Zo is het belangrijk voor een timmerman om te weten waar hij een spijker in een plank moet slaan, om te voorkomen dat de plank splijt. Terwijl het noodzakelijk is voor een chirurg om veel te oefenen met snijden, zodat zijn spieren en zenuwen leren precies de juiste hoeveelheid kracht en snelheid te gebruiken om een snee te maken van een goede lengte en diepte. Daarnaast is het leuk als een collega de houding heeft om je te feliciteren met je verjaardag.

Het vertalen van informatie is vaak niet meer dan het gebruik van de werkwoorden weten en kunnen in combinatie met vertellen, aanwijzen, benoemen, bespreken. Terwijl het vertalen van vaardigheden gebeurt met het werkwoord kunnen of ‘laten zien’ of gebruiken. Houding vertaal je dan weer met het werkwoord willen, gaan, komen, doen, inspannen, plannen maken.

Informatie

Een paar voorbeelden van doelen die met informeren te maken hebben zijn:

• De leerling weet hoe de bomen in een naaldbos heten.
• De leerling kan tien soorten brood noemen.
• De leerling kan vertellen uit welke onderdelen een banaan bestaat.

Vaardigheid

Een paar voorbeelden van vaardigheidsdoelen zijn:

• De student kan een wit brood bakken.
• De student laat zien hoe je een boom omhakt.
• De student gebruikt het blad van een bananenboom om een afdak te bouwen.

Houding

Houding is altijd een iets moeilijker doel om te vertalen, omdat het afgeleid moet worden uit gedrag dat iemand vertoont. Daarvoor moet je niet alleen weten welke houding welk gedrag veroorzaakt, maar ook welke houding iemand had voordat hij de instructie kreeg. Maar een paar voorbeelden van een houdingsdoel zijn:

• De student maakt plannen om brood te bakken.
• De leerling onderzoekt de omgeving en de boom voordat hij een boom omhakt.
• De student wil een banaan eten.

Creatie

Maar al deze activiteiten creëren slechts de basis voor een instructie. Want je hebt nu misschien wel structuur en doelen, maar hoe zorg je ervoor dat ze ervoor zorgen dat de informatie, vaardigheden en houding overkomen. En wat moet je van de structuur eerst overbrengen. Moet je eerst doen wat belangrijk is of moet je eerst werken aan wat noodzakelijk is. Of moet de ontwetende eerst nog iets anders weten voordat hij iets kan leren over het vakgebied. Zoals een chirurg eerst moet leren hoe het menselijk lichaam in elkaar zit, voordat hij of zij leert te snijden in dat lichaam.

Het creëren van een instructie is dus vooral veel denkwerk. Met uiteindelijk als doel het toegankelijk maken van een vakgebied voor een leek en het creëren van een professional, die zelfstandig zijn werk kan doen met de juiste kennis en houding.

Nu moet je alleen nog een aantal werkvormen bedenken om al die belangrijke, noodzakelijke en leuke kennis en vaardigheden over te brengen en de tijd vinden om het te doen.

Conclusie

Instructie heeft dus tot doel het creëren van een persoon die zelfstandig deel kan nemen aan de maatschappij of een bepaald vakgebied. Het probleem bij het creëren van die zelfstandigheid is dat je moet nadenken over wat belangrijk is, wat noodzakelijk en wat leuk van alles wat iemand moet weten en kunnen en wat de beste daarbij passende houding is. Waarbij je ook nog moet uitkijken dat je de instructie niet zo samenstelt dat iemand afhankelijk wordt van de instructeur. Of dat je de instructie zo inricht dat je de onwetende tot een soort sektelid maakt, waardoor de instructie meer een vorm van propaganda is geworden dan een vermindering van de chaos.

Afbeeldingen

• Militaire instructie door The National Guard
• Vaar instructie door rittyrats
• Structuur in chaos door Normyo
• Instructeur door Wonderlane