Wat is copyright

Copyright

Voor alle duidelijkheid: copyright is hetzelfde als auteursrecht maar copyright is geen 'right to copy'. Anders gezegd: kopierecht betekent niet dat je onbeperkt mag kopiëren. Neem geen voorbeeld aan de Chinezen. Ook bestaat er een woordspeling 'copyleft' met bijbehorend logo. Copyright is moeilijke, juridische materie met heel veel regeltjes.

Zondigen tegen copyright

Iedereen bezondigt zich wel eens aan inbreuk op de wetgeving rond dit onderwerp: meestal onbewust om men niet weet wat mag en wat niet mag. Meestal zijn er ook geen gevolgen verbonden aan deze zonde. Zowel op bedrijfsniveau als privé moet er toch voorzichtig met copyright worden omgegaan. Om een en ander zo correct mogelijk uit te leggen, is het helaas niet altijd mogelijk om courante Nederlandse taal te gebruiken.

Wat zegt de wet?

Letterlijk zegt de wet: "Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen bij de wet gesteld." Dit recht ontstaat automatisch bij het maken van zo'n werk.
Aanvankelijk was het auteursrecht bedoeld voor boeken maar tegenwoordig ook voor veel andere zaken zoals software, films, muziek, beeldende kunstwerken en journalistiek werk.
Rechtverkrijgenden: de maker kan zijn auteursrecht overdragen aan een ander, bijvoorbeeld door verkoop. Daarnaast kan de maker een licentieovereenkomst sluiten met iemand die te kennen geeft het werk openbaar te willen maken of te willen verveelvoudigen. Indien het niet verkocht is, erven bij het overlijden van de auteur diens nabestaanden het auteursrecht.

Ook nuttig om weten

copyleft

Auteursrecht ontstaat automatisch door de "creatieve daad";
Is van kracht tot 70 jaar na het overlijden van de maker.
Er is geen formele eis zoals registratie, depot, aanvraag of zelfs het plaatsen van een copyright-teken nodig om aanspraak te kunnen maken op de bescherming.
Het werk hoeft niet af te zijn: elke kladversie is ook al beschermd zolang de creatieve hand van de maker te herkennen is.
Het woord 'copyright' heeft (in Nederland) geen juridische betekenis. Wel juist is: 'dit werk is auteursrechtelijk beschermd'. Vermelden of een werk auteursrechtelijk beschermd is, b.v. met het symbool © verandert niets aan de beschermde status; het is alleen handig voor de duidelijkheid.
Inbreuk maken op iemands auteursrecht is niet hetzelfde als diefstal of plagiaat. De vergelijking met diefstal wordt dikwijls ten onrechte gemaakt: diefstal heeft echter tot gevolg dat de eigenaar geen toegang meer tot zijn bezit heeft. In het geval van 'auteursdaden' is dat moeilijk te beweren. Diefstal leidt immers tot directe schade in het vermogen van het slachtoffer, auteursrechteninbreuk tot indirecte schade (misgelopen winst).
Pasfoto's zijn in België een voorbeeld van werken die uitgesloten zijn van auteursrecht omdat ze op een standaard manier ('mechanisch') geproduceerd worden. Op pasfoto's rust echter wel een portretrecht.
In Nederland daarentegen is er wèl auteursrecht van toepassing op pasfoto's, al wordt dat recht beperkt door het portretrecht: zonder toestemming van de geportretteerde mag de pasfoto niet worden gepubliceerd.
Op portretten rust het portretrecht van de geportretteerde.
Op afbeeldingen van kunstuitingen kan beeldrecht rusten.
Een groeiend probleem is het auteursrecht bij open source, en andere 'copyleft'-toepassingen.

Omdat het allemaal niet zo simpel is ...

Auteursrecht geldt alleen voor specifieke creatieve uitingen van één of meer ideeën. Het zelf maken van een werk dat lijkt op een bestaand werk is dus geen inbreuk op het auteursrecht en in die zin geen copyright. Daarbij mogen echter geen concrete elementen worden overgenomen uit het oude werk. Het zodanig wijzigen van een oorspronkelijk werk dat er een nieuw, eigen, werk ontstaat is dus wel inbreuk op het auteursrecht, alhoewel er tegelijk wel auteursrechtelijke bescherming op het nieuwe werk rust.

Wat mag wèl

Thuiskopie ofwel beperkt eigen gebruik: het maken van enige exemplaren voor eigen oefening, studie of gebruik is geen inbreuk op het auteursrecht. Een thuiskopie mag niet aan derden worden afgegeven: daarmee overschrijdt men dat wettelijk vrijgelaten beperkt eigen gebruik.

Wat is een licentie?

In plaats van het overdragen van het auteursrecht wordt dikwijls een gebruiksrecht gegeven voor een bepaald doel. Dit heet een gebruiksrecht of een licentie: de rechthebbende behoudt het auteursrecht maar staat een ander, de gebruiker (= licentienemer) toe om aan de rechthebbende voorbehouden handelingen te verrichten.

In het slechtste geval

Opzettelijke schending van het auteursrecht is een misdrijf en kan met gevangenisstraf worden bestraft.
Bij schending van auteursrecht kan bij de politie aangifte gedaan worden.
In de praktijk zal zelden tot vervolging worden overgegaan tenzij sprake is van grootschalige opzettelijke inbreuk. Een civiele rechtszaak is dan wel mogelijk. Alleen bij inbreuken met grote economische schade gaat men tot vervolging over.