Wat zijn de oorzaken van oedeem
Inleiding
Vaak zien we hongerbuikjes op televisie. Oudere mensen hebben er last van. Hoe ontstaat oedeem en wat kun je er tegen doen?
Het lymfevatenstelsel
Naast ons bloedvatenstelsel hebben we ook een lymfevatenstelsel. Net als bloedvaten lopen lymfevaten door het gehele lichaam heen, eigenlijk vlak langs de bloedvaten. Wel bevat het lymfevatenstelsel ook lymfeknopen en staat het in verbinding met de bloedbaan.
Het bloedvatenstelsel en het lymfevatenstelsel werken nauw samen. Het bloedvatenstelsel bestaat uit slagaders, aders en haarvaten. Slagaders voeren zuurstofrijk bloed aan, aders voeren zuurstofarm bloed af en in de haarvaten vindt de gaswisseling plaats. Hier wordt zuurstof aan het weefsel afgegeven en koolstofdioxide opgenomen door het bloed.
Wil je meer lezen over de bouw van het .
Het ontstaan van weefselvloeistof
Het lymfevatenstelsel ligt voornamelijk in de buurt van de haarvaten. Als het bloed de haarvaten in organen passeert moet dit zuurstof en voedingsstoffen afgeven. Dit gebeurt doordat aan het begin van ieder haarvat vocht uit het bloed wordt afgegeven met daarin de voedingsstoffen en zuurstof. De zuurstof diffundeert de cellen in, die veel koolstofdioxide bevatten. Zodra het vocht uit het bloed zich in de weefsels bevindt, wordt het weefselvloeistof genoemd. Doordat de bloeddruk aan het begin van de haarvaten hoger is dan de weefseldruk, wordt het vocht als het ware het weefsel in geperst.
Natuurlijk moet dit weefselvocht ook weer terug de bloedvaten in. Indien dit niet zou gebeuren zou je langzaam opzwellen, wat ook een beetje het geval is bij oedeem. Aan het eind van de haarvaten is de bloeddruk erg gedaald en treedt er geen vocht meer uit de haarvaten het weefsel in. Doordat er in het bloed grote eiwitten aanwezig zijn (die het bloed niet kunnen verlaten) is de osmotische waarde van het bloed hoger, dan de osmotische waarde van het weefsel. Hierdoor zal het vocht voor tachtig procent terug naar de haarvaten trekken. De overige twintig procent verlaat de weefsels via het lymfevatenstelsel. Op deze manier gaat er geen vocht verloren en zwel je niet op.
Wat zijn de oorzaken van oedeem
Er zijn verschillende oorzaken van oedeem. De eerste oorzaak hangt samen met de bloeddruk. Als de bloeddruk te hoog is wordt er teveel vocht het weefsel in geperst. Dit vocht wordt vervolgens niet allemaal opgenomen door de bloedvaten of lymfevaten. Meestal krijgen mensen met deze kwaal plastabletten, om het teveel aan vocht af te voeren.
De tweede oorzaak zijn de aanwezigheid van ontstekingen in het weefsel. Ontstekingen bestaan uit grote hoeveelheden cellen, deels dood, deels levend, maar ook uit een hoge concentratie eiwitten. Soms wordt door de hoge concentratie eiwitten, de osmotische waarde van het weefsel hoger dan de osmotische waarde in de bloedvaten. Hierdoor wordt er juist vocht aangetrokken door het weefsel en stroomt het dus niet meer terug de haarvaten in.
De derde oorzaak hangt samen met hongeroedeem. Dit wordt veroorzaakt door een tekort aan eiwitten in de voeding waardoor het bloed een zeer lage osmotische waarde heeft. Het weefselvocht heeft hierdoor geen rede om terug te treden naar de haarvaten. Hierdoor ontstaan de welbekende hongerbuikjes, die we allemaal kennen van hongersnoodsrampen. De oplossing is niet om deze mensen ineens grote hoeveelheden voedsel of eiwitten toe te dienen. Dit moet heel langzaam gebeuren, maar de oedeem kan zeker weer verdwijnen.
Als laatst kan oedeem veroorzaakt worden door een parasiet die huist in de lymfevaten. De kleine wormpjes leven in de lymfevaten en veroorzaken daar ontstekingen waardoor het vocht niet meer wordt afgevoerd door de lymfevaten. De ziekte elephantiase ook wel olifantsziekte genoemd, heeft als oorzaak deze parasitaire worm (Brugia Malayi).
Verder lezen
Wil je meer lezen over wat de osmotische waarde inhoud? Lees dan verder in; Diffusie en osmose .
Wil je meer weten over de bouw van het bloedvatenstelsel? Lees dan verder in; Hoe ziet de bloedsomloop van de mens eruit .