Wat is een bacterie

Bacteriën

Iedereen kent ze wel. De bacteriën.

Ze staan er om bekend klein te zijn, 1 tot 10 micrometer om precies te zijn. Je kunt bacteriën niet met je blote oog zien. Dit komt doordat een bacterie maar uit één cel bestaan: het is een eencellig organisme.

Om bacteriën te bekijken heb je een microscoop nodig. Met een goedkope microscoop kun je vaak niet goed vergroten en is de kans dus groot dat de bacteriën niet zichtbaar worden gemaakt.

Er zijn microscopen op universiteiten die je de kans geven de bacteriën te onderzoeken. Deze microscopen worden elektronenmicroscopen genoemd.

Handige bacteriën

• Bacteriën die melksuiker omzetten in melkzuur (voor yoghurt e.d.)
• Bacteriën die geneesmiddelen en hormonen produceren.
• Bacteriën die afvalwater zuiveren.
• Bacteriën die de natuur van dode resten van organismen schoonmaken.

Het voortplanten van bacteriën

Bacteriën planten zich het meest voor door ongeslachtelijke voortplanting. De bacterie ‘deelt’ zich.

Het DNA-molecuul wordt gekopieerd en d.m.v. mitose wordt de cel verdubbeld. Deze mitose gaat echter wel anders dan bij dieren en planten.

De deelsnelheid van bacteriën is erg groot wanneer de voortplantingsomstandigheden gunstig zijn. Op deze manier kan een bacterie snel iemand ziek maken.

Bacteriën en de melkproductie

Een goed voorbeeld van bacteriën is de melkproductie en rol van de bacteriën daarin. Overal bevinden zich bacteriën, dus ook in de nog onverwarmde melk in de fabrieken. Deze bacteriën hebben geen goede functie in de melk. Ze zorgen er alleen voor dat de melk eerder bederft.

Om ervoor te zorgen dat de bacteriën dood gaan, moet je de melk verhitten. Dit kan op twee manieren gebeuren.

Pasteuriseren:

Als de melk gepasteuriseerd is betekent het dat de melk verwarmd is op 72 °C. Niet alle bacteriën worden gedood rond deze temperatuur. Het gevolg hiervan is dat de nog levende bacteriën zich kunnen delen en de melk na een tijdje bederft.

Gepasteuriseerde melk moet je altijd in de koelkast bewaren, zodat de deling minder snel gaat.

Steriliseren:

Bacteriën gaan pas helemaal dood rond de 130 °C. Deze temperatuur wordt bereikt bij het steriliseren van melk. Doordat alle bacteriën dood zijn duurt het een langere tijd voordat er weer bacteriën in de melk komen en gaan delen, hierdoor is de houdbaarheid van de melk verlengd.

Tijdens het steriliseren wordt de smaak echter wel aangetast, waardoor mensen vaker kiezen voor gepasteuriseerde melk.

Gesteriliseerde melk kun je ongeopend buiten de koelkast bewaren. Op het moment dat je het pak opent komen er bacteriën in de melk en kun je het beter in de koelkast zetten.

Bacteriën hebben geen kern

Bacteriën zijn prokaryoot. Dit bekend dat het geen celkern bevat. Het DNA dat bij planten en dieren in de celkern zit, bevindt zich bij bacteriën in het cytoplasma.

Een mens heeft 46 chromosomen in een cel zitten en een kat 38. Een bacterie heeft daarentegen vaak maar 1 chromosoom. De chromosoom van een bacterie ziet er anders uit dan die van een mens of plant. Het bestaat namelijk uit een groot kringvormig DNA-molecuul dat geen eiwitmoleculen bevat!

Hiernaast zitten er soms plasmiden in het cytoplasma. Dit zijn kleine kringvormige chromosomen die genen kunnen bezitten, waardoor de bacterie resistent is voor bijvoorbeeld een antibiotica.