De bof
Introductie
De bof (medische naam: Parotitis epidemica) wordt veroozaakt door het bofvirus en is zeer besmettelijk. Besmetting vindt voornamelijk plaats van mens op mens door bijvoorbeeld hoesten en niezen. De incubatietijd (de tijd voordat symptomen zich tonen na de besmetting) is 2 tot 3 weken. Een patiënt is besmettelijk van 5 dagen voor de ziekteverschijnselen beginnen tot ruim een week daarna. Meestal verloopt bof mild. Zo kan iemand zelfs deze ziekte zonder verschijnselen hebben en zo anderen ongemerkt besmetten. 1 op de 3 personen merkt zelfs helemaal niks van de ziekte. De bof komt nog wel eens voor onder studenten, dit zou niet moeten kunnen omdat iedereen hier tegen ingeënt is. Hier wordt dan ook nog onderzoek naar gedaan.
Ziekteverschijnselen / Symptomen
Dit zijn de symptomen van de bof:
- Koorts
- Opzwellen van één of alle beide wangen door een ontsteking van de oorspeekselklieren
- Soms opzwellen van de speekselklieren in de mond waardoor eten of zelfs alleen de mond opendoen al pijn doet.
Na ongeveer een week horen de zwellingen en de bijhorende koorts minder te worden, en na twee weken is dit helemaal weg en is de patiënt meestal weer beter. Mocht dit niet het geval zijn, gad an (nog een keer) naar uw huisarts.
Complicaties
- Heel soms treed er ontsteking van de alvleesklier, eenzijdige doofheid of reuma op.
- Soms ontsteking van de inwendige geslachtsorganen (teelballen en eierstokken). Dat leidt zelden maar dus niet onmogelijk tot onvruchtbaarheid.
- Bij ongeveer 4 tot 10 van de 1000 patiënten zorgt bof voor hersenvliesontsteking of hersenweefselontsteking. Dat gebeurt vooral bij jongere kinderen en loopt gelukkig meestal goed af.
Voor bof bestaat geen behandeling. Koorts en pijn kunnen zo nodig bestreden worden met pijnstillers (vraag hiervoor advies bij uw huisarts). Bij hersenvliesontsteking is een ziekenhuisopname nodig.
Het effect van de vaccinatie
Vroeger belandden elk jaar 300 tot 800 kinderen en volwassenen in het ziekenhuis met hersenvliesontsteking veroorzaakt door de bof. Daarom is in 1987 de vaccinatie tegen de bof opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. Deze geeft bij meer dan 95% van de ingeënte mensen persoonlijke bescherming. Nu komt de ziekte haast niet meer voor. Doordat men nu ook is ingeënt is, zijn de symptomen ook minder erg.
Het vaccinatieschema
Kinderen worden tegen de bof gevaccineerd als ze 14 maanden oud zijn en nogmaals als ze 9 jaar zijn. De vaccinatie is onderdeel van het combinatievaccin BMR, dat met één prik beschermt tegen bof, mazelen en rodehond. De BMR-prik wordt onderhuids in de bovenarm gegeven. Tegelijkertijd met de eerste BMR-prik krijgen kinderen ook een prik tegen meningokokken C. De tweede BMR-prik wordt tegelijk met de DTP-prik gegeven. Deze prikken krijgen kinderen op een andere plek dan de BMR-prik. De twee BMR-prikken samen zorgen voor levenslange bescherming tegen de bof.
Mogelijke bijwerkingen van de BMR-vaccinatie
De BMR-inenting geeft meestal weinig bijwerkingen. Als ze voorkomen, zijn ze mild en duren ze kort. Bijwerkingen beginnen pas 5 tot 12 dagen na de vaccinatie.
- 1 op de 10 tot 20 kinderen wordt na de eerste BMR-prik hangerig, krijgt koorts en/of huiduitslag. Dat duurt meestal 1 of 2 dagen.
- Sommige kinderen krijgen hoge koorts en heftige huiduitslag.
- Bij heel hoge koorts kunnen sommige kinderen koortsstuipen krijgen. Deze kans is klein, maar gebeurt bij 1 op de 5000 tot 10.000 kinderen.
- Heel zelden komt een tekort aan bloedplaatjes voor. Dat is bij 1 op de 25.000 kinderen en gaat vanzelf weer over.
- Zeer zelden krijgen kinderen gewrichtsklachten. Ook die gaan vanzelf weer over. Bij volwassenen komt dat iets vaker voor.
- Na de tweede BMR-prik zijn er bijna nooit klachten. Oudere kinderen kunnen wel, zoals bij elke injectie, flauwvallen.
Omdat het BMR-vaccin een levend vaccin is, mag het niet aan zwangere vrouwen worden gegeven. Vrouwen moeten 3 maanden na een BMR-vaccinatie voorkomen dat zij zwanger worden.
Conclusie
De bof is tegenwoordig geen ernstige ziekte meer, omdat iedereen hier tegen ingeënt is. Ook horen de pijn die bij de symptomen horen na 1 a 2 weken helemaal vanzelf over te gaan. Dus mocht je symptomen van de bof krijgen, hoef je je helemaal geen zorgen te maken. Ook je huisarts kan hier niks tegen doen. Mocht je na 3 weken nog steeds last van de symptomen hebben, of te erge last er van hebben, kan je natuurlijk om pijnstillers vragen, of laten na checken of je wel echt de bof hebt.