Wat is lichttherapie
Inleiding
Daglicht opnemen met onze ogen is net zo essentieel is voor het goed functioneren van ons lichaam als lucht inademen. Zonder zuurstof gaan we dood, zonder licht worden we gek. Licht is verantwoordelijk voor allerlei biochemische processen in onze hersenen en stuurt het natuurlijke ritme bepaalde activiteiten in ons lichaam aan. Alle planten, dieren en mensen leven volgens een dag- en nachtritme en met de seizoenen.
Bij een verstoring hiervan, zoals bij SAD (Seasonal Affective Disorder) of winterdepressie, maar ook bij een burnout kan lichttherapie een oplossing bieden.
Wat doet daglicht voor ons lichaam
Daglicht regelt onze biologische klok, beïnvloedt het gehalte aan slaaphormoon (melatonine) in het bloed en zorgt voor de aanmaak van vitamine D3, waardoor we calcium uit de darm kunnen opnemen. Ons daglicht komt van de zon, en doordat de aarde draait en van positie verandert ten opzicht van de zon, neemt de hoeveelheid daglicht en de daglengte af of toe, al naar gelang het seizoen. De daglengte bepaalt ons bioritme, en dit bioritme heeft weer invloed op allerlei processen in het lichaam en op ons gedrag. Hiermee kunnen we anticiperen op wat er in onze omgeving gebeurt.
De rol van licht bij winterdepressie en burnout
Daglicht onderdrukt de hoeveelheid slaaphormoon (melatonine) in het bloed waardoor we wakker worden, ons alert voelen, onze vermoeidheid vermindert en ons humeur opfleurt. Doordat de dagen langer zijn in de winter wordt er meer en langer melatonine afgescheiden door de hersenen, en omdat er overdag minder licht is kan het zijn dat de rem hierop onvoldoende is. En dan raakt onze biologische klok in de war.
Bovendien zitten we steeds meer binnen, maken lange dagen op kantoor en hebben we steeds meer lichtvervuiling in onze omgeving. Dit allemaal zorgt tevens voor een verstoring van het dag- en nachtritme met als gevolg: oververmoeidheid, sufheid en depressie.
Daarnaast spelen ook ander factoren een rol bij een winterdepressie, zoals een bepaalde individuele gevoeligheid en genetische factoren, waardoor mensen overdag al een te hoog melatonine-gehalte in het bloed hebben. En er is een link met PMS, het Premenstrueel Syndroom, bij vrouwen. Eenderde van de vrouwen met PMS hebben ook last van een winterdepressie. Meer informatie vind je hier.
Ook bij een burnout zou lichttherapie een stimulerende functie hebben, de chronische vermoeidheidgevoelens zouden er minder van worden.
Waarom lichttherapie
Bij mensen met een milde vorm van een winterdepressie, de zogenaamde winterblues of winterdip, kunnen voldoende hebben aan het regelmatig naar buiten gaan, goede verlichting in huis of op kantoor, af en toe een zonnebankje of een daglichtlamp op hun bureau.
Maar voor mensen met een echte winterdepressie is dit niet voldoende. Dat komt omdat licht van een zonnebank of van gewone lampen niet dezelfde eigenschappen bevatten als ons daglicht, ons zonlicht.
Licht is niets anders dan electromagnetische straling die energie overbrengt. Aan deze electromagnetische stralen kunnen we een aantal dingen meten, waarmee we de eigenschappen een bepaald type licht beschrijven. De twee belangrijkste zijn de kleur en de intensiteit.
In ons zonlicht zitten twee typen straling, dat wat we met onze ogen kunnen waarnemen en dat wat onzichtbaar is. Of we de straling kunnen zien hangt af van de golflengte (oftewel de kleur) van het licht. Daglicht bevat dus meerdere kleuren licht en wordt daarom volspektrumlicht genoemd.
De intensiteit van licht wordt gemeten als “verlichtingssterkte” of “illuminantie”, dat is de hoeveelheid licht die op een plat vlak valt, en dat wordt uitgedrukt in lux. Vergelijk de intensiteit van ons zonlicht maar eens met kunstlicht. Zonlicht geeft 50.000 tot 100.000 lux (bij bewolkt weer toch nog 1.000 tot 10.000 lux), bureau- of leeslicht geeft maar 200 tot 400 lux, en in een verlichte zitkamer krijg je maar 25 tot 50 lux. Nogal logisch dat je in de winter niet voldoende licht krijgt.
Om dit tekort aan te vullen in de vorm van lichttherapie zou 30 tot 60 minuten voor een lamp met 10.000 lux voldoende zijn.
Wat zijn de risico’s van lichttherapie
Ook lichttherapie kan bijwerkingen geven, net als medicijnen. Die bijwerkingen zijn onder meer hoofdpijn, misselijkheid, droge mond en oogproblemen. Meestal is dit tijdelijk maar het geeft wel aan dat je niet zomaar klakkeloos zelf met lichttherapie moet experimenteren.
Je zou het niet zeggen, maar met je neus voor volspectrumlicht zitten kan voor sommige mensen zelfs ronduit gevaarlijk zijn.
Mensen die eerst advies aan een arts moeten vragen zijn:
mensen met epilepsie, met oogproblemen in zijn algemeenheid maar zeker met glaucoom en staar, mensen die manisch depressief zijn, mensen wiens huid gevoelig is voor licht, mensen met huidkanker en mensen die medicijnen slikken die reageren met licht zoals antibiotica of ontstekingsremmers. Slik je antidepressiva, ook dan moet je niet zomaar voor een volspectrumlamp gaan zitten. In principe is een combinatie van antidepressiva met lichttherapie juist prima tegen een winterdepressie, maar juist met de wat oudere generatie antidepressiva kunt u het risico op een psychose lopen.
Waar kan ik lichttherapie krijgen
Het verstandigst is het om langs te gaan bij de huisarts. Deze kan u doorverwijzen naar een ziekenhuis, een GGZ (geestelijke gezondheidszorg) of een RIAGG waar je lichttherapie kunt volgen. Bij een doorverwijzing kunt u de behandeling vergoed krijgen.
Daarnaast kunt u lichtbakken en volspectrumlampen huren of kopen bij apotheken en commerciële bedrijven.
Wilt u zelf een lamp aanschaffen dan heeft bijvoorbeeld Philips een uitgebreide range van lichttherapie producten, zoals de daglichtlamp GoLITE BLU-energielamp (klein en draagbaar) en de staande energielamp EnergyLight of de Bright Light. Er is een daglichtlamp in de vorm van een spaarlamp, de Viva-Lite en er zijn zelfs volspectrumlampen als TL-balken, de Neosave Full Spectrum TL lampen.
In Finland hebben ze zelfs een daglichthelm waarbij het licht rechtstreeks in je ogen komt.
Andere toepassingen van lichttherapie
- PUVA lichttherapie: Een combinatie van een medicijn (Psoraleen) met UVA, ultraviolet A licht, wordt gebruikt bij de behandeling van handexceem, vitiligo, psoriasis en alopecia (locale kaalheid)
- IPL lichttherapie: Intense Pulsed Light wordt gebruikt om overbeharing te verwijderen
Links
Hoe kan ik een winterdepressie voorkomen
Wat kan ik doen tegen een winterdepressie
Negatieve ionen, vitamines in de lucht