Verbranden

Voor de meeste mensen is schaduw een plek waar minder zonlicht is en dus moet de kans dat je er verbrandt ook kleiner zijn. Helaas is schaduw zoals wij mensen dat ervaren niet hetzelfde als de hoeveelheid zonlicht die er op dat moment valt. Om dat te begrijpen moet je bijvoorbeeld de volgende truc uithalen. Ga in een volkomen donkere kamer zitten en zet je computer aan. Als je nu naar het beeldscherm kijkt, lijkt het beeldscherm heel erg vel. Zet je vervolgens het licht aan, dan lijkt het wel alsof het beeldscherm minder fel schijnt, zonder dat je de lichtsterkte van het scherm hebt aangepast. Dit effect is een gevolg van de werking van onze ogen in combinatie met ons brein.

⬇ Index

Licht en schaduw

• Schaduw is de situatie dat ons brein ons vertelt dat er op een bepaalde plek minder licht is dan in vergelijking met een plek daar direct naast. Dat het brein daarbij niet werkt in absoluten blijkt wel uit het feit dat wij zomers het idee kunnen hebben dat een bepaalde plek net zo schaduwrijk is als diezelfde plek 's winters. Toch weten we dat als we 's winters in Nederland een hele dag rond lopen we niet verbranden, terwijl we zomers als de zon het hoogst staat na een kwartier al verbrand kunnen zijn.

• Maar we merken het ook aan andere effecten. Zo kunnen we bijvoorbeeld zomers in de volle zon een donkere steeg of gang in kijken en niets zien. Terwijl we genoeg zien zodra we de gang instappen. Dat heeft voor een deel te maken met het feit dat in de volle zon onze pupil op zijn kleinst zal zijn, de iris is sterk samengetrokken. Dit is een belangrijk beschermingsmechanisme van ons oog tegen de verbranding van ons netvlies door licht en ultra-violette straling. Maar zodra we die donkere gang binnen stappen zien we bijna meteen wat er in die gang staat. Hoewel dit voor een deel samenhangt met het openen van de pupil, omdat de hoeveelheid licht vermindert, heeft het ook te maken met het feit dat ons brein ons voor de gek houdt. Ons brein vertelt ons dat de gang donker is in vergelijking met de omgeving die in de volle zon ligt. Net zoals de omgeving van ons lichte beeldscherm donkerder lijkt en ons beeldscherm fletser als het licht aan is.

Een andere manier om vast te stellen dat ons brein ons voor de gek houdt is het maken van een foto vanuit een donkere gang het daglicht in, bijvoorbeeld met je mobiele telefoon. Als je vervolgens de foto bekijkt zie je dat bepaalde delen wel uitgebleekt lijken terwijl jij wel details zag in die uitgebleekte delen. Een foto kijkt dan ook niet naar de verschillen in hoeveelheid licht, maar registreert gewoon hoeveel licht er is.

• Nog een belangrijk punt om niet te vergeten bij licht is dat het zich niet als een soort waterstraal door de lucht verplaatst. Hoewel we het idee hebben dat licht een constante stroom van energie is, gedraagt het zich op atomair niveau als een stroom deeltjes. Zodra zo'n licht deeltje, een foton, een atoom of molecuul raakt verandert het van richting of wordt door het atoom opgenomen. Vervolgens zendt het atoom of het molecuul even later zelf een foton uit, de richting van dit foton hangt echter niet samen met de richting van het foton dat op het atoom botste. Nu weten we allemaal wel dat er zomers meer licht energie invalt op aarde dan 's winters. Ten eerste omdat het zonlicht op het noordelijk halfrond zomers verticaler invalt op aarde dan 's winters, maar ook omdat de afstand van de aarde tot de zon kleiner is geworden. Op een mooie zonnige dag in de zomer of de winter kan dat betekenen dat je zomers 2 keer zoveel zonlicht krijgt dan 's winters. Als je dan bedenkt dat het UV deel van het zonlicht nog sterker gevoelig is voor het afbuigingseffect in de dampkring wordt het misschien wel duidelijk waarom je zomers ook in de schaduw kunt verbranden.

⬇ Index

Verbranden in de schaduw

Het is dus belangrijk om te onthouden dat de schaduw die wij waarnemen niets zegt over de hoeveelheid energie die er op die plaats aanwezig is. De schaduw die wij waarnemen is een gevolg van de manier waarop ons brein ons vertelt dat er op de ene plek meer lichtenergie waargenomen wordt dan op de plek daarnaast. Dat is een relatieve weergave niet een absolute. Daarnaast is het belangrijk om te onthouden dat Ultra-violette straling, het deel van het licht dat er de oorzaak van is dat we verbranden in de zon, sterker wordt afgebogen en weerkaatst dan de kleuren rood tot en met violet in het zonlicht.

Verder is er zomers meer zonlicht en dus ook meer UV straling die afgebogen en weerkaatst kan worden tot op de schaduwrijke plek. Vandaar ook de UV index en de waarschuwing als die boven de 7 komt om niet langer dan noodzakelijk in het volle zonlicht door te brengen en je goed in te smeren met een beschermende creme of olie, afhankelijk van de lichtheid van je huidskleur.

Een belangrijk punt om hierbij te herinneren is, dat we vaak pas te laat door hebben dat we verbrand zijn omdat de zon ook infrarood, oftewel warmtestraling, uitzendt. Door deze infrarode straling wordt onze huid maar ook de lucht om ons heen warm, hierdoor valt het dan ook vaak pas op dat we verbrand zijn als we in een omgeving komen met koele lucht. Daarom is de beste bescherming tegen het verbranden door de zon het volgen van het advies om te smeren met een zonnebrand creme of olie die past bij de gevoeligheid van je huidskleur en 's middags vanaf twaalf tot vier uur zo kort mogelijk in de zon door te brengen. Waarbij je de tijd die je in de zon doorbrengt steeds korter moet maken en de uren dat je uit de zon moet blijven steeds langer moet nemen naarmate je dichter bij de evenaar komt. Dus kun je in Nederland in de zomer tussen twaalf een vier maar beter niet langer dan een kwartier buiten doorbrengen. Dan moet je op de evenaar er rekening mee houden dat het van een uur of negen tot een uur of vijf maar beter is om niet langer dan vijf minuten in de zon door te brengen zonder beschermingsfactor 20.

⬇ Index

Conclusie

Je verbrandt zomers in de schaduw, omdat er veel meer UV straling is en deze straling veel makkelijker afgebogen wordt. Schaduw zegt dan ook heel weinig over de hoeveelheid UV straling die er is, ook omdat er misschien wel een UV straling schaduw is, maar die zien we niet. Dus voordat je het weet ben je verbrandt in de schaduw, zeker als je een lichte huid hebt.

Houdt er rekening mee, dat het feit dat je niet verbrand bent, niet betekent dat je huid niet beschadigd is. De beschadiging is alleen niet zo ernstig dat je lichaam er op reageert met een ontstekingsreactie, wat een zonnebrand eigenlijk is. Maar je huid is wel degelijk bezig met het vervangen van beschadigde huidcellen ook al doet het geen pijn zoals bij een verbranding door de zon.

⬇ Index

Extra

Afbeeldingen

Zon

Schaduw via Cepolina

Index van koppen

Verbranden Licht en schaduw Verbranden in de schaduw Conclusie Extra Afbeeldingen Index van koppen