Wat zijn enzymen

Biologische processen

Je lichaam kun je ook wel zien als een zeer complexe machine. In elke cel moeten allerlei processen gereguleerd worden. Voedsel moet opgenomen en verwerkt worden en uiteindelijk omgezet worden in energie. Afvalstoffen moeten je lichaam verlaten en je ademhaling moet gereguleerd worden. Dit zijn de dingen die je lichaam doet zonder dat je erbij hoeft na te denken. Je bent zelf waarschijnlijk de hele dag druk op je werk, op school of thuis. Maar hoe worden deze processen gereguleerd?

Enzymen

De hoeveelheid processen die dagelijks in je lichaam plaatsvindt, is enorm. Enzymen spelen hierbij een grote rol. Enzymen zijn werkzame eiwitten met een bepaalde functie. Bij het uitvoeren van hun functie verandert een enzym niet van vorm. Een enzym kan zijn functie dus meerdere maken uitvoeren. Enzymen zijn altijd katalysatoren wat betekent dat zij altijd een verandering teweegbrengen. Soms versnelt een enzym alleen een handeling. In principe verzorgen de enzymen dus alle veranderingen in je lichaam. Ze brengen boodschappen over, laten processen verlopen of reguleren de aanmaak van bepaalde hormonen. Zonder enzymen zou je lichaam niet functioneren.

De stof waar een enzym op inwerkt, wordt het substraat van het enzym genoemd. Enzymen hebben altijd maar een bepaalde functie. Daarom bestaan er ook ongelooflijk veel enzymen. Een lipase is bijvoorbeeld een enzym dat vetten (lipiden) afbreekt. Een protease is een enzym dat eiwitten (proteïnen) afbreekt. Het is je misschien al opgevallen dat enzymen meestal op '-ase' eindigen. Vaak geeft het eerste deel van de naam van het enzym de naam van het substraat aan waar het op inwerkt. Vervolgens wordt hier '-ase' aan toegevoegd. Dit gaat echter niet op voor alle enzymen.

Enzymen en je gezondheid

Sommige mensen missen door een genetische afwijking een bepaald enzym. Dit betekent dat een klein proces in het lichaam niet werkt. Dit kan leiden tot een ernstige ziekte. Sommige van deze aandoeningen kunnen goed behandeld worden door het toedienen van dit enzym. Soms is dit echter niet mogelijk doordat bijvoorbeeld de plek waar het enzym werkt moeilijk te bereiken is. Je kunt je voorstellen dat enzymen die in het maag- en darmkanaal werken meestal vrij makkelijk aangevuld kunnen worden door inname van enzymen. Met enzymen die in het hart werken, is dat al snel een heel ander verhaal. Soms kan de afwezigheid van een enzym voor andere problemen zorgen. Alcoholdehydrogenase is het enzym dat alcohol in je lichaam afbreekt. Bij sommige stammen ontbreekt dit enzym waardoor alcohol voor deze mensen zeer giftig is. Overigens hebben Chinezen en Japanners een langzamere variant van het enzym dan bijvoorbeeld Europeanen. Hierdoor kunnen zij vaak wat minder goed tegen drank.

Net als de meeste eiwitten, kunnen menselijke enzymen slecht tegen hitte. Als je lichaamstemperatuur boven de 42°C komt, zullen je eiwitten en dus ook je enzymen gaan denatureren. Denaturatie is een onomkeerbaar proces. Zulke hoge koorts is hierdoor dus een groot gevaar voor je gezondheid. Zonder werkzame enzymen functioneert je lichaam namelijk ook niet meer.

Toepassingen

Enzymen worden tegenwoordig ook buiten het lichaam gebruikt. Enzymen worden bijvoorbeeld vaak verwerkt in waspoeders. Tijdens de was zetten enzymen hardnekkige vlekken om in stoffen die gemakkelijk verwijderd kunnen worden. Ook bij het bakken van brood wordt gebruik gemaakt van enzymen. Enzymen zetten het zetmeel uit bloem om in suikers. Gist heeft die suikers nodig om het brood lekker luchtig te maken. Overigens wordt hetzelfde enzym gebruikt voor het brouwen van bier. Enzymen dienen dus niet alleen in onze lichamen belangrijke functies maar hebben hierbuiten ook de nodige taken te vervullen. Kortom, de wereld zou er zonder enzymen heel anders uitzien.