Ammoniak als indicator van leverfalen

De lever

De lever is een erg belangrijk en veelzijdig orgaan. De lever is onder andere verantwoordelijk voor de verwerking van schadelijke stoffen en afvalstoffen. Ook heeft de lever verschillende belangrijke rollen in het stofwisselingsproces. Zo produceert de lever bijvoorbeeld het gal dat een rol speelt in de vertering van ons voedsel. De lever kan door meerdere oorzaken, zoals een ontsteking of een vergiftiging, falen. Leverfalen betekent dat de cellen van de lever zo ernstig beschadigd zijn dat de functie van de lever sterk verminderd is. Ammoniak in het bloed is een goede indicator van leverfalen. Maar hoe gaat dit precies in zijn werking?

Ammoniak in het lichaam

Eiwitten zijn een belangrijke voedingstof voor mensen. Bij de afbraak van eiwitten in het lichaam komt er als afvalstof ammoniak vrij. Ook de bacteriën die in onze darmen leven, produceren elke dag weer een behoorlijke hoeveelheid ammoniak. Ammoniak is een stof waar ons lichaam verder niet zo heel veel mee kan. Ammoniak wordt dan ook netjes uit het lichaam afgevoerd. Het ammoniak gaat eerst naar de lever waar het in ureum wordt omgezet. Het ureum wordt dan naar de nieren vervoerd waar het via de urine wordt afgevoerd. Het ammoniak verlaat zo op effectieve wijze het lichaam.

Ammoniak als indicator van leverfalen

Als de lever zo ernstig beschadigd is dat het niet normaal meer kan functioneren, is er sprake van ernstig leverfalen. De lever is niet in staat om de normale functies uit te voeren en kan dus ook het ammoniak niet omzetten en afvoeren. Het gevolg is dat de hoeveelheid ammoniak in het bloed sterk gaat toenemen. Via het bloed kunnen hoeveelheden van het ammoniak uiteindelijk in de hersenen terecht komen. Ammoniak heeft een slechte invloed op de hersenen. Bij een te grote concentratie ammoniak zal de hersenactiviteit langzaamaan af gaan nemen. De patiënt kan op den duur slaperig worden, gedragsveranderingen ondergaan en uiteindelijk het bewustzijn verliezen en in coma raken. De hoeveelheid ammoniak in het bloed kan in het laboratorium vrij gemakkelijk worden aangetoond. Een sterk verhoogde ammoniakwaarde wordt meestal door leverfalen veroorzaakt.

Wanneer wordt ammoniakwaarde bepaald?

De ammoniakwaarde wordt meestal gebruikt bij volwassenen die een stabiele leverziekte hebben die plotseling kan verslechteren. De bepaling van een ammoniakwaarde wordt meestal niet gedaan om primair de leverfunctie te bekijken. Een hoge hoeveelheid van ammoniak in het bloed ontstaat pas bij zeer ernstige leverproblemen. Voordat ammoniak zo een hoge waarde bereikt, zijn er meestal al andere signalen dat er iets mis is met de lever. De patiënt kan bijvoorbeeld last krijgen van zware vermoeidheid of van geelzucht. De ammoniakwaarde wordt bij baby’s en kinderen met specifieke klachten ook wel toegepast om na te gaan of er sprake is van een (erfelijke) leverziekte of afwijking in de stofwisseling.

Conclusie

Ammoniak kan ernstige leverfalen aantonen doordat de concentratie van deze stof sterk toeneemt als de lever zijn functie niet naar behoren vervult. Vaak wordt deze indicator gebruikt om de leverfunctie van patiënten met een leverziekte in de gaten te houden. Ook wordt de ammoniakwaarde van baby’s en kinderen wel eens bepaald om na te gaan of er sprake is van een leverziekte of een afwijking in de stofwisseling.