Onze darmen zijn een mini-brein

Inleiding

Onze darmen beïnvloeden onze hele gezondheid, dat weten we allemaal wel.

Maar dat onze darmen ook kunnen communiceren met onze hersenen, functioneren als een soort mini-brein en onze emoties helpen te reguleren?

Dit gegeven wordt inmiddels ook gebruikt als basis voor onderzoek naar de neurobiologie van overgewicht en obesitas.

Feiten

We zijn wat we eten, wordt vaak gezegd. Onze voeding en de vertering daarvan zijn onlosmakelijk verbonden met onze gezondheid.

In ons darmkanaal worden alle belangrijke voedingstoffen opgenomen en aan ons bloed afgegeven, er wordt vitamine K gemaakt door de darmflora (belangrijk voor de onze bloedstolling), en meer dan 80% van ons afweersysteem bevindt zich in dit orgaan.

De darmen hebben een directe invloed op al je andere organen, zoals je huid, je longen, je maag, je lever en gal, je alvleesklier, je milt, je hart en indirect op je hypothalamus, hypofyse, schildklier, bijschildklieren en bijnieren. Kortom, je darmen beïnvoeden eigenlijk je gehele lichaam.

In India bestaat dan ook de uitdrukking: ‘slechte darmen zijn de de moeder van alle ziektes’.

De darm: een mini-brein!

Al meer dan 350 jaar geleden werd er door onderzoekers waargenomen dat er communicatie bestaat tussen de hersenen en de darm . De darm wordt daarom ook wel de “mini-brain” genoemd in de literatuur.

Onder invloed van je gedachtes, herinneringen en je waarnemingen op een bepaald moment produceert je lichaam specifieke stoffen, die een direct effect hebben op je maagdarmkanaal. Denk maar eens aan de momenten dat je zenuwachtig was voor een examen, een sollicitatiegesprek of een confrontatie, dat voel je direct in je buik. Je krijgt een droge mond, wordt misselijk of je hebt last van diarree.

Pierre Gassendi en John Locke bestudeerden mensen met een darm- of een maagfistel, een opening in de buikwand waardoor een stukje maag of darm uitstulpt, een soort stoma dus. Zij zagen dat maag en darmen reageerden op emoties. Het slijmvlies van de maag vertraagde zijn activiteit bij angst en depressie, terwijl door agressie en rusteloosheid de maagfunctie juist versnelde. Bij boosheid zagen ze een verhoogde activiteit in de dunne darm, terwijl haat en schuldgevoel een te snelle functie van de dikke darm en dus diarree veroorzaakte.

Hoe de informatie-overdracht tussen darmkanaal en hersenen precies werkt, dat weten wij nog niet. Het is wel bekend dat er in de hersenen neuropeptiden (aminozuurverbindingen) gemaakt worden in ons emotie-centrum, waar onze herinneringen zijn opgeslagen die gepaard gaan met gevoelens van plezier, verdriet of boosheid. Deze neuropeptiden verplaatsen zich door het hele lichaam, zodat emoties overal in je lijf te voelen zijn en je daardoor je eetlust verliest, of heel druk wordt en niet kunt slapen, of geen eetlust hebt als je verliefd bent.

Wat heel opmerkelijk is, is dat deze neuropeptides niet alleen in de hersenen gemaakt worden, maar ook in de darm. De darm maakt bijvoorbeeld ook serotonine (het gelukshormoon), melatonine (het slaaphormoon) en opiaten. Overigens blijkt ook het omgekeerde het geval te zijn. De hersenen blijken ook typische darmpeptiden te maken, onder andere cholecystokinine (CCK), een peptide dat aangeeft dat je vol bent na een maaltijd, en VIP, een peptide dat de peristaltiek beïnvloedt.

Professor Michael Gershon, een expert op het gebied van het zenuwstelsel van de darmen is zelfs beroemd geworden met zijn boek The Second Brain, de tweede hersenen. Hierin beschrijft hij hoe het zenuwstelsel van de darmen een uiterst goed vertakt netwerk met uitgebreide verbindingen is, dat onafhankelijk van de rest van ons lichaam functioneert en ook om die reden als een onafhankelijk, op zichzelf staand mini-brein wordt gezien.

Dr. Keith Sharkey bestudeert de fascinerende communicatie tussen hersenen en darmen om er achter te komen op welke manier deze communicatie de opname van voedsel beïnvloedt. Er achter kunnen komen wat er precies voor zorgt dat je wilt stoppen met eten of juist wilt blijven, zou de sleutel kunnen zijn om over-eten en overgewicht te voorkomen.

Het belang van onze darmen

Kortom, ons darmkanaal is een van de belangrijkste organen in ons lichaam, en dat wordt jammer genoeg nogal onderschat. We teisteren onze darmen met verkeerde voeding en medicijngebruik en ze staan dagelijks bloot aan stress en schadelijke invloeden van buitenaf, zoals allerlei ziekteverwekkers.

Meer dan 80% van ons immuunsysteem bevindt zich in ons darmkanaal en het is dus zaak een beetje beter voor onze darmen te zorgen.

Naast dat we last kunnen hebben van milieuvervuiling van buitenaf buiten onze schuld om, zijn wij zelf de grootste vervuilers van ons darmkanaal, onze binnenkant. Ongezonde eetgewoontes, stress en slechte voeding kunnen leiden tot een vervuiling van de darmwand en de vorming van een laag dikke koek met onverteerd voedsel op de darmwand en afvalstoffen tussen de darmvlokken in. Hierdoor vermindert uiteraard weer de opname van belangrijke voedingsstoffen. Daarnaast kan deze vervuiling leiden tot schade aan de darmwand.

Wist je dat

→ We in een heel mensenleven totaal ongeveer 65.000 kilo voedsel (12 olifanten) opeten

→ Een gemiddelde maaltijd er ongeveer 2 dagen over doet om ons lichaam weer te verlaten

→ Onze darmflora zo’n 100 biljoen darmbacterieën (14 nullen), waaronder 500 verschillende soorten, bevat

→ Wanneer je je darmen zou uitrollen en openknippen, de darmwand de totale oppervlakte van een tennisveld heeft

→ De totale lengte van onze darmen gemiddeld zo’n 7 meter is, waarvan ongeveer 6 meter voor de dunne darm en anderhalve meter voor de dikke darm