Wat is dementie

Inleiding

Door de toenemende vergrijzing is dementie een toenemende mate een probleem aan het worden. Niet alleen qua zorglast maar ook zeker economisch. Over het begrip dementie bestaat nogal wat verwarring.

Wanneer spreken we van dementie, wat is het precies, wat zijn de verschijnselen en hoe kom je er achter of iemand aan het dementeren is. Antwoorden op al deze vragen vind je in dit artikel.

De schrikbarende cijfers op een rijtje

⇒ Wereldwijd lijden er minstens 24 miljoen mensen aan dementie en volgend jaar zal dat zo rond de 35 miljoen zijn.

⇒ Dementie staat op de 5e plek van Europa’s belangrijkste zieken.

⇒ De kans dat u dement wordt is 20%.

⇒ In Nederland is 1 op de 81 mensen dement, in 2050 zal dit 1 op de 44 zijn!

⇒ Boven de 80 jaar is 30 tot 35% van de ouderen dement.

⇒ In Nederland zijn ruim 275.000 mensen dement, hiervan zijn er ongeveer 12.000 jonger dan 65 jaar. in België ligt de schatting boven de 160.000.

⇒ In Nederland komen er ieder jaar ongeveer 15.000 dementerenden bij.

⇒ In 2030 zal het aantal mensen met dementie met 68% gestegen zijn.

⇒ In 2003 bedroegen de kosten van de ziektelast van dementerenden reeds 3,1 miljard.

⇒ Bij vrouwen staat dementie in de top 5 van de ziekten met het hoogste sterftepercentage.

⇒ Dementie komt ongeveer 2 tot 3 maal vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Wat is dementie

Dementie is geen ziekte, het is een woord dat gebruikt wordt om een syndroom aan te geven, een verzameling van een aantal met elkaar samenhangende symptomen of verschijnselen.

Het woord dementie komt uit het Latijn en betekent waanzin of dwaasheid. Het is een samengestelde vorm van het Latijnse woord “mens” = geest en het voorzetsel “de” = van iets weg; om aan te duiden, waarvan een deel weggenomen wordt.

Dementie dus een toestand aan, waarbij een aantal cognitieve functies verloren raken of gegaan zijn, het verlies van verstandelijke vermogens bij een nog helder bewustzijn.

De functies waarbij het hier dan vooral om gaat zijn: denken, intelligentie, geheugen, aandacht, communicatie en oriëntatie.

Wanneer spreken we van dementie

Wanneer ouderen vergeetachtig worden wordt er al snel geroepen dat ze waarschijnlijk dement aan het worden zijn. 

<nowiki><i></nowiki>Ouderdomsvergeetachtigheid is niet hetzelfde als dementie<nowiki></i></nowiki>.

Men spreekt pas van dementie wanneer er sprake is van meer dan één stoornis in de cognitieve functies, er zijn meer problemen dan vergeetachtigheid alleen. Daarnaast verhinderen deze stoornissen het zelfstandig functioneren, waardoor de uitoefening van normale dagelijkse bezigheden verstoord raakt.

De criteria die bij patiënten met dementie gehanteerd worden zijn:

► Geheugenstoornissen: met name korte termijn geheugenverlies. Het zich niet kunnen herinneren van dingen die pas gebeurd zijn in combinatie met het vermogen om nieuwe informatie op te nemen. Met daarnaast juist duidelijkere herinneringen over vroeger, maar ook dat verdwijnt op langere termijn.

►Taalproblemen of afasie: De achteruitgang van communicerend vermogen wat uiteindelijk kan leiden tot kleinere woordenschat, onsamenhangende zinnen, wartaal, het niet meer begrijpen van taal en een totaal stilzwijgen.

►Problemen met dagdagelijkse handelingen of apraxie: De planning of de aanpak van normale dagelijkse is verstoord, zoals bijvoorbeeld aankleden, wassen, zelf koken of eten.

►Problemen met interpretatie en herkennen of agnosie: Dingen worden nog wel waargenomen, zintuigen zoals horen, zien of ruiken, zijn veelal nog in orde maar voorwerpen, geluiden of beelden worden niet meer als zodanig herkend. De deurbel gaat, maar iemand doet niet open want hij herkent het geluid niet meer, een schaar heeft geen betekenis meer als schaar, als object om mee te knippen.

►Veranderingen in het gedrag: Dit kan zijn omdat men in de beginfase weet dat er iets met het geheugen aan de hand is en dat wil verbloemen en de facade nog wil ophouden, dus geïrriteerd reageert. Karaktereigenschappen en persoonlijkheid kunnen veranderen ten gevolge van verlies van hersenfuncties, waardoor rusteloosheid, achterdocht, agressie en angst kunnen ontstaan. Er kunnen stoornissen in het beoordelingsvermogen ontstaan, het zichzelf overschatten, vergeten dat het vuur aan staat en 'vuurgevaarlijk' zijn.

►Stoornissen in het abstracte denken: Moeite met vooruit te denken, met doelgericht handelen en plannen, en met complexe situaties en het beoordelen en inschatten daarvan en met het ordenen van gedachten. Hierdoor worden omgaan met geld en autorijden te ingewikkeld of te gevaarlijk.

►Oriëntatieproblemen mbt zowel tijd, plaats als personen: Tijdsbesef verdwijnt, verdwalen en de weg kwijtraken komt voor en het niet meer herkennen en kunnen plaatsen van vrienden en familie.

De stoornissen moeten een duidelijke negatieve invloed hebben op het dagelijks functioneren en ze moeten ook aanwezig zijn wanneer iemand niet in delirante toestand is. Delirant (delier, of delirium)is een toestand, in korte tijd ontstaan, waarbij iemand verward en/of angstig is.

Vervolg en links

Voor het vervolg op dit artikel, waarin onder andere de oorzaken van dementie, het stellen van de diagnose en recente ontwikkelingen in de diagnostiek, en risicofactoren worden besproken verwijzen we u naar het hoofdstuk Waardoor  ontstaat dementie in het artikel Dementie ons grootste toekomstige probleem.

Links

⇒Links naar andere artikelen over Alzheimer en dementie:

⇒Links naar de wetenschappelijke onderzoekcentra:

  • www.hersenbank.nl : U kunt hersendonor worden, zowel patiënten als gezonde personen

⇒Links naar de non-profit en patiëntenorganisaties:

  • www.alzheimer-nederland.nl : Alzheimer Nederland is een patientenbelangenorganisatie maar fungeert ook als fondsenwerver. Ze komen op voor de belangen van mensen met dementie. Met geld dat ze inzamelen subsidiëren ze wetenschappelijk onderzoek, voorlichting, ondersteuning en belangenbehartiging.
  • www.alzheimer.nl : Dit is een Nederlandse non-profit organisatie die onderzoek naar oorzaken en behandelmethoden van de ziekte van Alzheimer subsidieert.
  • www.alzheimerliga.be : Deze liga is het Belgische aanspreekpunt voor personen met dementie, mantelzorgers en familiegroepen.
  • www.innovatiekringdementie.nl: Een website met tips en informatie om de kwaliteit van leven voor mantelzorgers en Alzheimer patiënten te waarborgen.
  • www.alz.org : The Alzheimer's Association is een toonaangevende Amerikaanse vrijwilligersorganisatie en volgens eigen zeggen de grootste privé, non-profit fondsenverstrekker aan Alzheimer onderzoek.