Dementie ons grootste toekomstige probleem

Inleiding

Iedere 7 seconden ontstaat er wereldwijd een nieuw geval van dementie. Dat is per jaar 4,6 miljoen nieuwe patiënten erbij. Dit geeft het belang en de omvang van het probleem van de dementerende mens wel goed aan, dacht ik zo.

Hieruit vloeit ook de toegenomen interesse in uitgebreid onderzoek naar de oorzaken en het stellen van een vroegtijdige diagnose voort. 

Waardoor ontstaat dementie

Zoals reeds beschreven in het artikel Wat is dementieis dementie geen ziekte maar een omschrijving van een groep van verschijnselen waaronder geheugenverlies, gedragsveranderingen  en oriënteringsproblemen vallen .

Dementie kan verschillende oorzaken hebben maar het gaat in alle gevallen altijd om een beschadiging van hersencellen. Hieronder de meest voorkomende oorzaken van die beschadiging van hersencellen en dus van dementie:

1) In bijna 60 tot 70% van de gevallen wordt dementie veroorzaakt door de Ziekte van Alzheimer, voor het eerst 100 jaar geleden beschreven door Alois Alzheimer, een Duitse psychiater.

Bij Alzheimer worden er in de hersenen 2 uiterst schadelijke eiwitten gevormd, amyloïd eiwit en tau-eiwit, die zich in zowel hersencellen, bloedvaten als zenuwvezels ophopen en deze beschadigen hetgeen uiteindelijk tot functieverlies leidt omdat er als het ware gaten vallen in het uiterst gecompliceerde netwerk van informatie-doorgave.

Deze eiwitten zijn reeds in de hersenen aanwezig lang voordat er verschijnselen van dementie optreden. Vanaf het moment dat de eerste symptomen van dementie zichtbaar worden duurt het gemiddeld zo'n 8 tot 13 jaar totdat de patiënt overlijdt.

Het is nog niet helemaal duidelijk maar men zegt dat in 10 tot 35% van de gevallen de ziekte erfelijk is. Er bestaan familiale verbanden en er zijn 3 genen ontdekt die een rol spelen bij het ontstaan van Alzheimer. Ook hebben mensen met het syndroom van Down en vrouwen die een kind hebben gebaard met het syndroom van Down een hogere kans op Alzheimer, vanwege het meer hebben van 1 van die 3 genen. 

Tweederde van de gevallen van dementie worden dus door de Ziekte van Alzheimer veroorzaakt, de voornaamste andere oorzaken van dementie zijn:

2) Vasculaire dementie: Bij ongeveer 15% van de mensen ligt de oorzaak van de dementie bij een slechte doorbloeding van de hersenen, waardoor er functieverlies ontstaat in gebieden in de hersenen die geleden hebben aan zuurstofgebrek. Dit zuurstofgebrek ontstaat onder meer door kleine herseninfarctjes, beroerte en TIA's, maar ook door allerlei andere ziektebeelden die leiden tot vaatproblemen en doorbloedingsstoornissen, zoals diabetes, hoge bloeddruk en hartritmestoornissen.

Bij vasculaire dementie zien we in de regel de dementie plotsklaps optreden, in ene een verslechtering, dit in tegenstelling tot Alzheimer, waarbij de dementie geleidelijk ontstaat en verergerd.

3) Andere vormen van dementie treden o.a. op bij de ziekte van Pick (frontotemporale dementie), de Lewy Body dementie, de ziekte van Parkinson, de ziekte van Creutzfeldt Jacob (gekke koeienziekte), ziekte van Huntington, Aids en Schildersziekte (OPS oftewel Organisch Psychosyndroom, de beroepsziekte bij o.a. schilders). 

Daarnaast kan dementie ook secundair optreden, dat wil zeggen ten gevolge van een andere onderliggende probleem, zoals bijv. een ernstig vitaminetekort, overmatig alcoholgebruik (Korsakov), schildklierkwaal, tumoruitzaaiingen in de hersenen etc.   

Diagnose

Aangezien er geen behandeling bestaat voor dementie is preventie in combinatie met een vroegtijdige diagnose 'ongelooflijk belangrijk'. Wanneer dementie namelijk geconstateerd is en men er in een vroeg stadium bij is, zijn er nog bepaalde medicijnen die het verloop van de dementie kunnen vertragen.

Preventie kan door middel van het vermijden van zo veel mogelijk risicofactoren, zoals te lezen in het artikel  Dementie, risicofactoren en behandeling.

Omdat de echte diagnose dementie met als oorzaak bijv. Alzheimer pas mogelijk is bij een autopsie, waarbij  men de hersenen onderzoekt van een overleden patiënt, wordt er tegenwoordig uitgebreid onderzoek gedaan naar en met nieuwe medische technieken.

In eerste instantie wordt de vermoedelijke diagnose gesteld door: 

  • een uitgebreide anamnese (ondervraging)
  • lichamelijk onderzoek
  • neurologisch onderzoek
  • bloedonderzoek
  • en een EEG (ElectroEncephaloGram)

Dit allemaal ook om eventuele andere ziekten uit te sluiten.

Daarnaast wordt er uitgebreid neuropsychologisch en gedragsneurologisch onderzoek verricht en er wordt gekeken naar de cognitieve functies door o.a:

  • een mini-mental-state onderzoek
  • een global deterioration scale (GDS, achteruitgangs test)
  • activities of daily living test (I-ADL, dagelijks functioneren onderzoek)
  • KATZ-schaal (test om persoonlijke verzorging en hygiëne te scoren)
  • en een neuropsychiatric inventory (NPI, test voor bijkomende psychologische verschijnselen).

Al deze onderzoeken zijn noodzakelijk om tot een waarschijnlijkheidsdiagnose te komen. In België zijn deze onderzoeken noodzakelijk om terugbetaling te verkrijgen voor een geneesmiddel tegen Alzheimer.

In Nederland verricht de de huisarts meestal als eerste het onderzoek en wanneer het om dementie gaat dan volgt deze de NHG - standaard dementiesyndroom. Naar aanleiding hiervan kiest de huisarts zijn doorverwijzing voor verder onderzoek of delen daarvan.

Bij onderzoek naar dementie is het wenselijk meerdere specialisten van diverse disciplines in te schakelen, met daarbij ervaring op het gebied van dementie.

Meer over de nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de diagnose stelling vindt u hier Doorbraken in Alzheimer onderzoek.

Onderzoek

Het klinkt niet erg aardig maar dementie en Alzheimer zijn hot, dat heeft natuurlijk te maken met de enorme economische belangen en de zorglast die met dementie met zich mee brengt. Hierdoor wordt er op heel veel verschillende vlakken over de hele wereld enorm veel onderzoek verricht naar de oorzaken, vroegtijdige diagnose en behandeling van dementie.

Wilt u op de hoogte blijven van de meest recente ontwikkelingen op dit gebied: Alzheimer onderzoek op de Belgische website Medinews.

De Internationale Stichting Alzheimer Onderzoek (ISAO) is een non-profit organisatie die wetenschappelijk onderzoek ondersteunt naar de oorzaken en de behandelingen van Alzheimer maar ook naar die van aanverwante vormen van dementie. Verder geven ze voorlichting over de ziekte van Alzheimer.

Links

Ondanks het feit dat we momenteel behandelingstechnisch niet zo heel veel aan dementie kunnen doen is er is gelukkig op internet wel enorm veel informatie te vinden, zowel voor patiënten en lotgenoten als voor hun familie en mantelzorgers.

Op deze sites staat achtergrondinformatie, en er staan veelal goede praktische tips over hoe om te gaan met een dementerende partner, familielid of vriend(in). 

⇒Links naar andere artikelen over Alzheimer en dementie:

⇒Links naar de wetenschappelijke onderzoekcentra:

  • www.hersenbank.nl : U kunt hersendonor worden, zowel patiënten als gezonde personen

⇒Links naar de non-profit en patiëntenorganisaties:

  • www.alzheimer-nederland.nl : Alzheimer Nederland is een patientenbelangenorganisatie maar fungeert ook als fondsenwerver. Ze komen op voor de belangen van mensen met dementie. Met geld dat ze inzamelen subsidiëren ze wetenschappelijk onderzoek, voorlichting, ondersteuning en belangenbehartiging.
  • www.alzheimer.nl : Dit is een Nederlandse non-profit organisatie die onderzoek naar oorzaken en behandelmethoden van de ziekte van Alzheimer subsidieert.
  • www.alzheimerliga.be : Deze liga is het Belgische aanspreekpunt voor personen met dementie, mantelzorgers en familiegroepen.
  • www.innovatiekringdementie.nl: Een website met tips en informatie om de kwaliteit van leven voor mantelzorgers en Alzheimer patiënten te waarborgen.
  • www.alz.org : The Alzheimer's Association is een toonaangevende Amerikaanse vrijwilligersorganisatie en volgens eigen zeggen de grootste privé, non-profit fondsenverstrekker aan Alzheimer onderzoek.